Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 113: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí - Lương Thị Ngọc Bích

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 113: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí - Lương Thị Ngọc Bích

1. - Uống nước nhớ nguồn - Một mặt người bằng mười mặt của - Học đi đôi với hành Vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo lí
2. CHỦ ĐỀ: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI TIẾT 113: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ
3. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Sau này Lê – nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét – xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. Tiền tìm ra chỗ vạch đường thẳng ấy là 9999 đôla”. Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!?
4. Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! ( Hương Tâm)
5. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Đoạn 1: Mở bài Tri thứ là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ Nêu vấn đề:giá trị của tri thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy thức và vai trò của vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. người trí thức Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. Tiền tìm ra chỗ vạch Đoạn 2 đường thẳng ấy là 9999 đôla”. Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!? Thân Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm bài 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành Đoạn 3 quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Giải quyết vấn đề: Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày chứng mình và khẳng nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa định sức mạnh của tri mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn thức trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân Đoạn 4: Kết bài chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! Kết thúc vấn đề: Phê phán những biểu hiện (Hương Tâm) không coi trọng tri thức
6. NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Đ1 - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. Đ2 - Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Đ3 - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. - Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức Đ4 - Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
7. BỐ CỤC: 3 phần NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. - Mở bài ( đoạn 1): Nêu vấn đề - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách nghị luận ( tri thức là sức mạnh và mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai người có tri thức là người có sức có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. mạnh). - Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể - Thân bài ( đoạn 2,3): Chứng minh làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. làm rõ vấn đề nghị luận : Tri thức là - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. sức mạnh. - Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người - Kết bài ( đoạn 4): Phê phán một chưa biết quý trọng tri thức số người không biết coi trọng tri - Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thức, sử dụng tri thức không đúng thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong chỗ khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! Lập luận chứng minh Chỉ ra chỗ đúng (sai) của tư tưởng 15 16
8. * Lập luận chứng minh: - Đưa ví dụ về việc công ty Pho sửa máy “ Tiền tìm ra chỗ để vạch đúng đường ấy giá:9.999 đôla”=> Gía trị của tri thức - Đưa dẫn chứng về các nhà tri thức: + Trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ: Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ Đàm Trung Đôn, Vũ Đình Cự xây dựng ngành quân giới, y tế ; phá thủy lôi nổ chậm của địch góp phần đưa cuộc kháng chiến thành công. + Ngày nay: các nhà khoa học Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng đã lai tạo giống lúa mới góp phần tăng sản lượng nông nghiệp => khẳng định vai trò của người tri thức 14
9. GHI NHỚ - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống, của con người. - Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích, để chỉ ra chỗ đúng ( hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết. - Về hình thức, bài viết phải có bố cục ba phần; có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.
10. 3 phút *Nghị luận về một sự việc, *Nghị luận về một vấn đề tư hiện tượng tưởng, đạo lí - Xuất phát từ thực tế đời - Dùng giải thích, chứng sống ( các sự việc, hiện minh, phân tích Làm tượng) mà rút ra những sáng tỏ các tư tưởng, đạo vấn đề tư tưởng lí quan trọng đối với đời ( Sự việc, hiện tượng là sống con người . xuất phát điểm; tư tưởng là ( tư tưởng là xuất phát điểm) vấn đề rút ra).
11. II. LUYỆN TẬP THỜI GIAN LÀ VÀNG Ngạn ngữ có câu:Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian thì không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chữa chạy thì sống, để chậm thì chết. Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại. Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hoá đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ. Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. ( Phương Liên) 18
12. Câu hỏi: a) Văn bản trên thuộc loại nghị luận nào? b) Văn bản nghị luận về vấn đề gì ? Chỉ ra luận điểm chính của nó. c) Phép lập luận chủ yếu trong bài này là gì? Cách lập luận trong bài có sức thuyết phục như thế nào?
13. VẬN DỤNG LÒNG BIẾT ƠN CỦA CON NGƯỜI TRONG CUỘC SỐNG ĐẠO LÍ: - ĂN QUẢ NHỚ KẺ TRỒNG CÂY -UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN - Đưa ra những nhận xét, đánh giá ( Luận điểm) - Lập luận giải thích, chứng minh, phân tích để làm rõ chỗ đúng( hay sai) của tư tưởng, đạo lí
14. TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Tìm các luận điểm : “ Lòng biết ơn của con người trong cuộc sống” - Tìm thêm các bài nghị - tập phân tích để khắc sâu kiến thức đã học.