Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

1. Bµi 1 - TiÕt 4 : SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh
2. V¨n b¶n thuyÕt minh lµ g×? Văn bản thuyết minh được viết ra nhằm mục đích gì? Nêu đặc điểm chủ yếu của văn bản thuyết minh? Hãy kể tên các phương pháp thuyết minh đã học
3. Bµi 1 - TiÕt 4 : SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh a. Kh¸i niÖm: Lµ kiÓu VB th«ng dông trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng nh»m cung cÊp tri thøc kh¸ch quan vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n cña c¸c hiÖn tîng vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch. b. Môc ®Ých: §¸p øng ®îc nhu cÇu hiÓu biÕt, cung cÊp cho con ngêi nh÷ng tri thøc tù nhiªn vµ x· héi, ®Ó cã thÓ vËn dông vµo phôc vô lîi Ých cña m×nh.
4. Bµi 1 - TiÕt 4 : SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh c. TÝnh chÊt - Giíi thiÖu sù vËt, hiÖn tîng tù nhiªn, x· héi. - TÝnh chÊt cña VB thuyÕt minh lµ x¸c thùc, khoa häc vµ râ rµng ®ång thêi còng cÇn hÊp dÉn. V× vËy VB thuyÕt minh sö dông ng«n ng÷ chÝnh x¸c, c« ®éng, chÆt chÏ vµ sinh ®éng. d. Phư¬ng ph¸p thuyÕt minh Phư¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch, liÖt kª, nªu vÝ dô, dïng sè liÖu, so s¸nh, ®èi chiÕu, ph©n tÝch, ph©n lo¹i
5. Bµi 1 - TiÕt 4 : Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh 2. ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt a. Văn bản Hạ Long - đá và nước
6. Bµi 1 - TiÕt 4 : Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh 2. ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt a. H¹ Long - ®¸ vµ níc - Phương pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.
7. Câu hỏi thảo luận: • Đồng thời với các phương pháp thuyết minh trên để cho sinh động tác giả còn vận dụng biện pháp nghệ thuật nào? • Hãy đọc câu văn nêu khái quát sự kì lạ của Hạ Long.
8. Chính Nước làm cho đá sống dậy, làm cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng trở nên linh hoạt, có thể động đến vô tận, và có tri giác, có tâm hồn.
9. Đó là biện pháp liên tưởng, tưởng tượng và kết hợp với biện pháp nhân hóa, so sánh, miêu tả.
10. Tưởng tượng những cuộc dạo chơi đúng hơn là các khả năng dạo chơi: thả cho thuyền nổi trôi hoặc buông theo dòng, hoặc chèo nhẹ, hoặcH lướtT¸c gi¶nhanh®· sö dônghoặcc¸ctùybiÖnhứngph¸plúcliªn nhanhtëng, tënglúc dừngtîng nh(toànthÕ nµobài®Ódùnggiíi thiÖu8 chữsù kדcól¹ cñathể”H¹ Long) khơi gợi những cảm giác có thể có: bỗng nhiên nhí nhảnh tinh nghịch hơn, buồn hơn hay vui hơn hóa thân không ngừng. Dùng phép nhân hóa để tả các đảo đá: gọi chúng là thập loại chúng sinh, phải là thế giới người, là bọn người bằng đá hối hả trở về.
11. H: Việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật ấy có tác dụng gì trong việc giới thiệu vẻ đẹp của vịnh Hạ Long H: QuaLµm vănnæi bản bËttrên sùem krút× l¹ra kếtcña luậnH¹ gìLong về việcvµ sửg©y dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết hÊpminhdÉn, và tácthó dụngvÞ cho củang nó?êi ®äc
12. BÀI 1 - TIẾT 4 : SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh 2. ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt a. V¨n b¶n H¹ Long - ®¸ vµ níc - Phương ph¸p thuyÕt minh: liÖt kª, ph©n tÝch. - Biện pháp nghệ thuật: liên tưởng, tưởng tượng kết hợp với nhân hãa so s¸nh, miªu t¶. b. Ghi nhớ: - Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn người ta vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật như kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ấn dụ, nhân hóa hoặc các hình thức vè, diễn ca - Các biện pháp nghệ thuật cần được sử dụng thích hợp góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc.
13. Bµi 1 - TiÕt 4 : Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh 2. ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt a. Văn bản Hạ Long - đá và nước - Phươung ph¸p thuyÕt minh: liÖt kª, ph©n tÝch. - BiÖn ph¸p nghÖ thuËt: Liªn tưởng, tưởng tượng kÕt hîp víi nh©n hãa so s¸nh, miªu t¶. b. Ghi nhí: SGK II. LuyÖn tËp:
14. Bài tập 1: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi • Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào? Những phương pháp thuyết minh nào được sử dụng? • Bài thuyết minh này có những nét gì đặc biệt? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?
15. §¸p ¸n: a. V¨n b¶n trªn cã tÝnh chÊt thuyÕt minh v× giíi thiÖu loµi ruåi rÊt cã hÖ thèng: - Nh÷ng tÝnh chÊt chung vÒ hä gièng loµi, vÒ c¸c tËp tÝnh sinh sèng, sinh ®Î, ®Æc ®iÓm c¬ thÓ. b. NÐt ®Æc biÖt: yÕu tè thuyÕt minh vµ yÕu tè nghÖ thuËt kÕt hîp rÊt chÆt chÏ. - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt: nh©n hãa, h×nh thøc kÓ chuyÖn cã néi dung cèt truyÖn vµ t×nh tiÕt. c. T¸c dông g©y høng thó cho b¹n ®äc nhá tuæi, võa lµ chuyÖn vui, võa häc thªm tri thøc, cã tÝnh gi¸o dôc.
16. Bài tập 2: Đọc đoạn văn sau và nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thuyết minh: Bà tôi thường kể cho tôi nghe rằng chim cú kêu là có ma tới. Tôi hỏi vì sao thì bà giải thích: thế cháu không nghe tiếng cú kêu thường vọng từ bãi tha ma đến hay sao?”. Sau này học môn sinh học tôi mới biết là không phải như vậy. Chim cú là loài chim ăn thịt, thường ăn thịt lũ chuột đồng, kẻ phá hoại mùa màng. Chim cú là giống vật có lợi, là bạn của nhà nông. Sở dĩ chim cú thường lui tới bãi tha ma là vì ở đó có lũ chuột đồng đào hang. Bây giờ mỗi lần nghe tiếng chim cú, tôi chẵng những không sợ mà còn vui vì biết rằng người bạn của nhà nông đang hoạt động.
17. Thuyết minh nhằm nói về tập tính của chim cú dưới dạng một ngộ nhận thời thơ ấu, sau lớn lên đi học mới có dịp nhận thức lại sự nhầm lẫn cũ - Biện pháp nghệ thuật: lấy ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện.
18. Bài tập trắc nghiệm: Điều cần tránh khi thuyết minh kết hợp với sử dụng một số biện pháp nghệ thuật là gì? • Sử dụng đúng lúc, đúng chỗ. • Kết hợp với các phương pháp thuyết minh • Làm lu mờ đối tượng được thuyết minh. • Làm đối tượng thuyết minh được nổi bật, gây ấn tượng.
19. Bµi tËp 3: V¨n b¶n sau cã tÝnh chÊt thuyÕt minh kh«ng? TÝnh chÊt thuyÕt minh Êy thÓ hiÖn ë ®iÓm nµo? T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? T¸c dông? “ Con gµ côc t¸c l¸ chanh. Con lîn ñn Øn mua hµnh cho t«i Con chã khãc ®øng khãc ngåi Bµ ¬i ®i chî mua t«i ®ång giÒng”
20. V¨n b¶n trªn cã tÝnh chÊt thuyÕt minh v× nã cung cÊp tri thøc vÒ nh÷ng gia vÞ khi chÕ biÕn mãn ¨n ®èi víi c¸c lo¹i thùc phÈm: l¸ chanh víi thÞt gµ, hµnh víi thÞt lîn, giÒng víi thÞt chã. BiÖn ph¸p nghÖ thuËt: nh©n hãa T¸c dông: néi dung thuyÕt minh trë nªn rÊt sinh ®éng vµ hÊp dÉn. H×nh thøc th¬ lôc b¸t dÔ thuéc dÔ nhí.
21. Bµi tËp 4: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n thuyÕt minh vÒ loµi kiÕn cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa ( cã thÓ ®ãng vai nh©n vËt lµ con kiÕn)
22. Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc phần ghi nhớ. - Hoàn thành bài tập viết đoạn. - Chuẩn bị bài mới.