Đề tài Hình thành và rèn luyện kĩ năng sống qua học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh trường THCS Trọng Quan

Nội dung text: Đề tài Hình thành và rèn luyện kĩ năng sống qua học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh trường THCS Trọng Quan

1. Trường THCS Trọng Quan Thứ 7, 20/05/2023 | 12:09 Hình thành và rèn luyện kĩ năng sống qua học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh trường THCS Trọng Quan PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Nhà thơ Tố Hữu từng viết về Bác: “Bác để tình thương cho chúng con Một đời thanh bạch chẳng vàng son Mong manh áo vải hồn muôn trượng Hơn tượng đồng phơi những lối mòn” Chủ tịch Hồ Chí Minh - người con ưu tú của dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới, từ buổi thiếu niên cho đến phút cuối cùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cống hiến trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta và nhân dân thế giới. Dù đã đi xa, song Người còn để lại cho chúng ta một di sản vô cùng quý báu: Đó là thời đại Hồ Chí Minh – thời đại rực rỡ nhất trong lịch sử vinh quang của dân tộc, là tư tưởng và đạo đức sáng ngời của Người. Công cuộc đổi mới đất nước đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao về giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ vì giáo dục đạo đức là một trong những biện pháp thúc đẩy sự đồng thuận trong xã hội, tạo điều kiện cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước theo mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, đào tạo ra một thế hệ cách mạng vừa “hồng” vừa “chuyên” chủ nhân tương lai đưa nước nhà vững
2. bước tiến cùng các cường quốc năm châu, xứng đáng với lòng mong mỏi của Bác Hồ kính yêu. Nhận thấy sự cấp thiết đó, nhóm chúng em mạnh dạn lựa chọn đề tài “Hình thành và rèn luyện kĩ năng sống qua học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh trường THCS Trọng Quan” làm đề tài nghiên cứu khoa học. 2. Những câu hỏi đặt ra khi nghiên cứu đề tài này: - Tại sao học sinh THCS phải hình thành kỹ năng sống - Việc hình thành kỹ năng sống giúp ích gì cho học sinh - Có những biện pháp nào để hình thành kỹ năng sống 3. Mục đích và đối tượng nghiên cứu Mục đích: Việc thực hiện đề tài đã giúp chúng em bước đầu làm quen với công tác nghiên cứu khoa học đồng thời tập trung tìm hiểu để có những hiểu biết sâu sắc hơn về vai trò, nội dung của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. 4. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Trường THCS Trọng Quan, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình Thời gian nghiên cứu: từ ngày 1 tháng 4 năm 2020 đến 1 tháng 4 năm 2021 Đề tài tập trung làm rõ tầm quan trọng của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đối với lứa tuổi học sinh THCS, từ đó chúng em mạnh dạn nêu lên một vài giải pháp góp phần đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức của Bác. 5. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu tham khảo Trong khi thực hiện đề tài, chúng em sử dụng hai phương pháp nghiên cứu chính là phương pháp lịch sử và phương pháp lô gic. Ngoài ra đề tài còn sử dụng các kĩ năng như phân tích, bình luận, giải thích, chứng minh, tổng hợp để làm rõ nội dung nghiên cứu. Đề tài được thực hiện trên cơ sở tham khảo các nguồn tài liệu trên các sách, tạp chí và các trang thông tin khác. 6. Cấu trúc đề tài
3. Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài chia làm 3 chương. Chương I: Cơ sở lí luận. Chương II: Thực trạng của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chương III: Một số giải pháp góp phần đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: Cơ sở lí luận Đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội. Theo nghĩa hẹp, đạo đức thể hiện nét đẹp trong phong cách sống của một người hiểu biết và rèn luyện ý chí theo các bậc tiền nhân về các quy tắc ứng xử, các đường lối tư duy thanh tao, tốt đẹp. Ở nghĩa rộng hơn, đạo đức trong một cộng đồng thể hiện qua những quy tắc ứng xử được áp dụng từ việc hợp với đạo lí xưa nay và phong tục của địa phương, cộng đồng đó tạo thành nét đẹp văn hóa truyền thống. Lịch sử xã hội loài người đã khẳng định tầm quan trọng của đạo đức trong quá trình tổ chức thiết lập, duy trì trật tự, ổn định và phát triển xã hội. Đạo đức là một trong những phương thức cơ bản để điều chỉnh hành vi con người, một sự điều chỉnh hoàn toàn tự nguyện, tự giác. Đạo đức góp phần nhân đạo hóa con người và xã hội loài người, giúp con người sống thiện, sống có ích qua đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Đạo đức còn thể hiện bản sắc dân tộc trong quan hệ quốc tế, là cơ sở để mở rộng giao lưu giữa các nền văn hóa trên thế giới. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, đã được hình thành, phát triển trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước; là sự vận dụng và sáng tạo tư tưởng đạo đức cách mạng của chủ nghĩa
4. Mác - Lê nin. Đó là sự tiếp thu có chọn lọc và phát triển những tinh hoa văn hóa, đạo đức của nhân loại ở cả phương Đông và phương Tây mà Người đã tiếp thu được trong quá trình hoạt động cách mạng đầy gian lao, thử thách nhưng cũng vô cùng phong phú và trong sáng vì mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là hệ thống các quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Đạo đức Hồ Chí Minh là tuyệt đối trung thành, kiên định lí tưởng cách mạng, đặt lợi ích của Đảng, đất nước, dân tộc lên trên hết là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phong cách Hồ Chí Minh là tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo. Học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giúp mỗi chúng ta nâng cao khả năng tư duy, lí luận sắc bén và cải tiến phương pháp lao động hiệu quả, khoa học, loại bỏ, bài trừ những suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực, phiến diện, hướng con người đến tư tưởng đứng đắn, phù hợp với quy luật phát triển. Mỗi chúng ta còn nhận thức đầy đủ hơn về công lao to lớn của Người đối với nhân dân, đất nước. Thấm thía công lao của Người sẽ khơi gợi trong mỗi người dân Việt Nam lòng biết ơn, lòng tự hào dân tộc, thể hiện được nét đẹp truyền thống của dân tộc - đạo lí: Uống nước nhớ nguồn. Với những ý nghĩa hết sức to lớn như trên, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (6/1991), Đảng đã trân trọng ghi vào Cương lĩnh và Điều lệ của mình: Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Bộ chính trị khóa X ban hành chỉ thị số 06-CT/TW ngày 07/11/2006, về tổ chức cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Ngày 15/5/2016, Bộ chính trị đã ban hành chỉ thị số 05 về “ Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” mục đích làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng trong toàn xã hội.
5. CHƯƠNG II: Thực trạng của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh 1. Thực trạng chung việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh của học sinh THCS hiện nay. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong chiến lược trồng người, ban Bí thư Trung ương đảng đã ban hành nhiều chỉ thị chỉ rõ nhiệm vụ cấp thiết phải đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh nhất là cho thanh thiếu niên. Hiện nay, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vẫn luôn được coi trọng, được đưa vào chương trình giảng dạy, tích hợp một số môn học như môn ngữ văn, lịch sử, giáo dục công dân . Tuyệt đại bộ phận học sinh cơ bản giữ vững đạo đức cách mạng, sống trong sạch, giản dị, lành mạnh, biết vươn tới các giá trị chân, thiện, mĩ, sống có hoài bão, có lí tưởng, có niềm tin ở tương lai tươi sáng của dân tộc. Các bạn dám đứng lên đấu tranh để bảo vệ cái đúng, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ sự công bằng, lên án cái xấu, cái ác Nhiều những tấm gương vượt khó vươn lên hoàn cảnh rất khó khăn của bản thân, của gia đình đạt được nhiều thành tích cao trong học tập, rèn luyện, lao động sản xuất. Tất cả những điều đó cho thấy các bạn học sinh ngày nay vẫn ý thức rõ trách nhiệm trước Tổ Quốc và nhân dân, mong muốn đóng góp một phần sức mình vào công cuộc “ xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” Nhưng bên cạnh những gì đã đạt được, vấn đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong nhà trường cũng đang đứng trước một thách thức không nhỏ. Đó là mặt trái của nền kinh tế thị trường, những thách thức của hội nhập vào nền kinh tế thế giới, âm mưu, thủ đoạn nham hiểm
6. của các thế lực thù địch đã và đang tác động mạnh mẽ đến học sinh: chạy theo lối sống thực dụng, sa ngã, hư hỏng, rời xa các giá trị tốt đẹp của dân tộc, thái độ thờ ơ, bàng quan trước các sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước. Ảnh hưởng mạnh mẽ của mạng xã hội, phim ảnh, lối sống hưởng thụ, các trò chơi điện tử mang nặng lối sống ảo, tính bạo lực. Một số phụ huynh vì cuộc sống mưu sinh, vì cơm áo gạo tiền, mải mê công việc nên ít có thời gian quan tâm, chuyện trò cùng con, đa phần phó mặc cho nhà trường. 2. Thực trạng việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh tại trường THCS Trọng Quan. Liên đội trường THCS Trọng Quan chúng em là một liên đội có phong trào thi đua học và làm theo lời Bác tốt. Các bạn trong chi đội luôn thi đua thực hiện tốt các phong trào của đội như: “Vượt khó học tập”, “hoa điểm tốt” “vòng tay bạn bè”, tất cả đội viên trong toàn liên đội tích cực tham gia các đợt quyên góp với tổng số tiền ủng hộ là 750.000 đồng mua 03 áo lụa tặng bà; mua 01 xe đạp trị giá 1.080.000 đồng tặng bạn có hoàn cảnh khó khăn. Phong trào nuôi heo được hưởng ứng 100%. Các chi đội tổ chức nuôi heo vào các tuần lẻ trong tháng. Tổng số tiền nuôi heo đợt 1 (dịp trước Tết Nguyên đán) được 7.236.000 đồng, toàn bộ số tiền trên dùng để mua quà trao tặng cho các bạn học sinh nghèo vượt khó. Phong trào trồng và chăm sóc các bồn cây, bồn hoa không chỉ thực hiện vào mùa xuân mà còn là việc làm thường xuyên, liên tục với tinh thần tự giác cao; các phong trào kế hoạch nhỏ, đôi bạn cùng tiến cũng đạt được rất nhiều kết quả đáng khích lệ. Học sinh trong toàn Liên đội tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo: Thăm làng gốm Bát Tràng và Khu du lịch sinh thái Hải Đăng (Ngày 23/03/2019); tham gia đầy đủ các lớp tuyên truyền giáo dục giới tính – sức khỏe sinh sản, tuyên truyền một số kĩ năng sống, kĩ năng phòng chống xâm hại. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy việc học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh chưa thực sự hiệu quả, vẫn còn một bộ phận nhỏ các bạn chưa thấy hết được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, chưa tự giác tham gia và hưởng ứng tích cực một số phong trào, hay việc vận dụng, học tập còn mang tính dập khuân, máy móc, cứng nhắc. Ở một số chi đội, vẫn còn tồn tại số ít các bạn học sinh còn chưa chăm ngoan, vẫn còn hiện tượng nói tục chửi thề, hiện tượng ăn quà vặt, vi phạm nội quy của trường, của
7. lớp .vì vậy, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là việc làm hết sức cần thiết và cấp bách hiện nay. 2.1 Thái độ đối với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh Khối Số đối Quan tâm Không quan tâm tượng Khối 6 105 24 23.8 % 81 76.2 % Khối 7 86 75.5 % 114 28 24.5 % Khối 8 60 66.7 % 90 30 33.3 % Khối 9 71 63.4 % 112 41 36.6 % 2.2 Sự hiểu biết về việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh Khối Số đối Không hiểu biết tượng Hiểu biết Khối 6 105 26 24.7 % 74 75.3 % Khối 7 89 78.8 % 114 25 21.2 % Khối 8 62 68.9 % 90 28 31.1 % Khối 9 73 65.2 % 112 39 34.8 % 2.3 Thái độ đối với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh khi đề tài được nghiên cứu xong
8. Khối Số đối Không quan tâm tượng Quan tâm Khối 6 105 79 75.2% 26 24.8% Khối 7 43 37.8 % 114 71 62.2 % Khối 8 22 24.5 % 90 68 75.5 % Khối 9 29 25.9 % 112 83 74.1 % 2.4 Sự hiểu biết về việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh khi đề tài được nghiên cứu xong Khối Số đối Không hiểu biết tượng Hiểu biết Khối 6 105 67 63.8 % 38 36.2 % Khối 7 55 48.3 % 114 59 51.7 % Khối 8 31 34.5 % 90 59 65.5 % Khối 9 42 37.5 % 112 70 62.5 %
9. CHƯƠNG III Một số giải pháp hình thành và rèn luyện kĩ năng sống qua học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh trường THCS Trọng Quan 3.1 Giải pháp 3.1.1 Tổ chức các hoạt động ngoại khóa tại trường về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Có thể kết hợp các hoạt động ngoại khóa lịch sử, văn học, tổ chức các cuộc thi kể chuyện Bác Hồ, thi tìm hiểu về con đường các mạng của Bác. Trong những hoạt động ngoại khóa này có thể lồng ghép truyện kể, hát về Bác, đọc thơ, ngâm thơ Bác, đặc biệt hướng đến mục đích giáo dục cụ thể về những phẩm chất như cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Tổ chức hoạt động ngoại khóa tại trường kinh phí không nhiều mà hiệu quả giáo dục cao. Hoạt động ngoại khóa tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần nâng cao trí lực và khả năng sáng tạo của học sinh. Hoạt động này bổ trợ cho quá trình dạy học tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh trong các môn học của học sinh thêm hứng thú, sinh động, tạo cho học sinh lòng hăng say nghiên cứu, đó chính là điều kiện để phát triển năng lực sẵn có của học sin, kiến thức tiếp thu được ở trên lớp có cơ hội được củng cố, khắc sâu, mở rộng thêm trên thực tế. Hoạt động ngoại khóa góp phần đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường nói chung, tạo không khí hào hứng, sôi nổi cho chúng em thi đua học tập nói riêng, đặt chúng em vào môi trường giáo dục đạo đức một cách tự giác. 3.1.2 Đẩy mạnh xây dựng và nhân rộng điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh Xây dựng và nhân rộng điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một giải pháp quan trọng để thực hiện có hiệu quả chỉ thị số 05-CT/ TW. Thực hiện tốt những điều đó sẽ tạo động lực thúc đẩy các bạn học sinh trong toàn trường thi đua rèn luyện theo tư tưởng,
10. đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trên mọi lĩnh vực. Để thực hiện việc nhân rộng điển hình tiên tiến một cách có hiệu quả cần thực hiện một số nội dung sau: Thứ nhất: Làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho tất cả các đối tượng học sinh về sự cần thiết phải xây dựng và nhân rộng điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Thứ hai: Tập trung xây dựng, hoàn thiện các tiêu chí điển hình tiên tiến làm cơ sở để mọi cá nhân, tập thể phấn đấu bình xét, khen thưởng. Việc khen thưởng phải được tiến hành công khai, dân chủ. Những tập thể lớp, cá nhân được biểu dương, khen thưởng phải thực sự là những tấm gương tiêu biểu. Thứ ba: Chúng em mong muốn được các cấp, các ngành tạo mọi điều kiện thuận lợi để các điển hình tiên tiến, các gương “người tốt, việc tốt”, mọi tập thể, cá nhân học tập, phấn đấu noi theo. Thứ tư: Liên đội phát động rộng rãi những phong trào thi đua học tập và làm theo lời Bác trong cả học rập và rèn luyện. Những phong trào này tiến hành sơ kết, tổng kết hàng năm vào đúng dịp sinh nhật Bác Hồ để chọn ra những điển hình tiên tiến, những tấm gương tiêu biểu về học tập và làm theo lời Bác. Có những bài phát thanh măng non để tuyên truyền sâu rộng đến nhiều học sinh. 3.1.3 Tổ chức tham quan, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh Tổ chức cho học sinh tham quan và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo tại những di tích lịch sử, văn hóa, những địa danh, bảo tàng gắn liền với tên tuổi quá trình hoạt động cách mạng của Bác. Để chuyến đi thành công, mỗi học sinh cần có kế hoạch chuẩn bị chu đáo về mọi mặt trong đó việc tiếp xúc, làm quen, thu thập tài liệu liên quan đến những địa điểm của chuyến đi giúp học sinh chủ động hơn trong việc khám phá, tìm tòi, mở rộng kiến thức. Trong không khí những địa điểm này có thể cung cấp cho học sinh thêm nhiều tư liệu về Bác, cho học sinh tiếp xúc với Di chúc của Người để các bạn nhận thức đúng đắn trách nhiệm của bản thân đối với gia đình và xã hội. Kết thúc một chuyến tham quan, hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh sẽ được viết bài thu hoạch, báo cáo hoặc nhật kí chuyến đi. Đây là việc làm cần thiết để các bạn học sinh cô đọng trong mình những nội dung quan trọng của việc học tập và làm theo lời Bác. 3.1.4 Nâng cao hiệu quả của các tổ chức hình thành và rèn