Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng giờ thực hành Tin Học 7

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng giờ thực hành Tin Học 7

1. Trường THCS Trọng Quan Thứ 7, 20/05/2023 | 14:29 NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG GIỜ THỰC HÀNH TIN HỌC 7 SÂNG KIẾN KINH NGHIỆM NÂNG CAO CHÂT LƯỢNG GIỜ THỰC HÀNH TIN HỌC 7 HỌ VÀ TÊN : LÊ THỊ THANH ĐIỀN CHỨC VỤ: GIÁO VIÊN ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: TRƯỜNG THCS TRONG QUAN
2. ĐÔNG HƯNG THÁNG 5 NĂM 2018 ĐỀ TÀI NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIỜ THỰC HÀNH TIN HỌC 7 -------���------- LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, Việt Nam nói chung và ngành giáo dục đào tạo nói riêng phải đầu tư phát triển về mọi mặt, đặc biệt là nguồn nhân lực tức là phải đào tạo ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, nắm vững tri thức khoa học công nghệ để làm chủ trong mọi hoàn cảnh công tác và hoạt động xã hội nhằm đáp ứng được nhu cầu trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Để đáp ứng được các yêu cầu trên, môn Tin học đã được đưa vào giảng dạy ở các trường phổ thông với vai trò là môn học tự chọn. Từ năm học 2006-2007, môn tin học ở cấp THCS là môn học tự chọn cho những trường có điều kiện với thời lượng 2 tiết/tuần ở tất cảc các lớp ở cấp học. Là môn học mới đưa vào
3. BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIỜ THỰC HÀNH TIN HỌC 8 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: Giảng dạy thực hành tin học THCS đặc biệt lớp 8. 3. Tên tác giả: Họ và tên: Lê Thị Thanh Điền ( nữ) Ngày sinh 19 tháng 8 năm 1980 Trình độ chuyên môn: Đại học Tin Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THCS Trong Quan Tỉ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100% 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến: - Tên đơn vị: THCS Trọng Quan Địa chỉ: Xã Trọng Quan – Đông Hưng – Thái Bình 5. Thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm lần đầu trong thực tế: Năm học 2019 - 2020 trường phổ thông và có những đặc thù riêng như liên quan chặt
4. chẽ với sử dụng máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm. Đặc trưng của môn Tin học là kiến thức đi đôi với thực hành, đặc biệt ở lứa tuổi THCS phần thực hành còn chiếm thời lượng nhiều hơn. Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói riêng bản thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành trên máy. Thậm chí còn có một số học sinh còn ngại thực hiện các thao tác trên máy mà chủ yếu là quan sát các học sinh khác trong nhóm thực hành (HS khá- giỏi). Do vậy các tiết thực hành ít khi đạt yêu cầu chất lượng. Từ những băn khoăn trăn trở làm thế nào nâng cao chất lượng trong mỗi giờ thực hành nên trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú trọng đến việc hướng dẫn, chia nhóm thực hành sao cho các đối tượng học sinh đều có thời gian tiếp xúc, sử dụng máy nhiều giúp các em có thể tự khám phá, tự học và so sánh. NỘI DUNG CƠ SỞ LÝ LUẬN Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất của sự phát triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục của thế giới hiện đại, trong đó có Việt Nam. Chúng ta đang ở thời đại thông tin kĩ thuật số, thời đại Internet. Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương chính sách đầu tư và phát triển về ứng dụng công nghệ thông tin như: - Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chỉ rõ: “ứng dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn khoảng cách phát triển so với các nước đi trước”.
5. - Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ: Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT: ứng dụng và phát triển CNTT trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lí giáo dục. Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: Tổ chức tốt việc dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin học trong nhà trường,... II. CƠ SỞ THỰC TIỄN Cùng với chương trình đưa tin học vào nhà trường từ năm học 2004-2005, năm học 2006-2007 Bộ GD&ĐT có công văn hướng dẫn về việc dạy Tin học tự chọn ở cấp THCS bắt đầu từ lớp 6. Như vậy ở một số trường học sinh được học Tin học ở cả 2 chương trình: Chương trình tự chọn Tin học của Bộ GD&ĐT và chương trình chính khoá môn tin học của Sở GD&ĐT Thái Bình theo các khối lớp. Cho nên CSVC của trường chưa đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh và yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học. - Trường THCS Trọng Quan là một trường nằm trên địa bàn của xã Trọng Quan, là một xã thuộc địa bàn kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn. Từ năm học 2012-2013 trường THCS Trọng Quan đã đầu tư trang cấp 1 phòng máy vi tính gồm 10 máy phục vụ cho việc đưa tin học vào nhà trường, là một trong những trường THCS đưa tin học vào giảng dạy sớm nhất trong huyện. Tuy nhiên do điều kiện kinh phí còn hạn hẹp nên việc mua sắm trang thiết bị dạy học hiện đại (máy chiếu Projector), mua bổ sung thêm máy vi tính chưa thực hiện được. Với số lượng máy trên chưa đáp ứng được nhu cầu học tập hiện nay. Học sinh trên địa bàn chủ yếu là con em các gia đình làm nghề nông, sự quan tâm của phụ
6. huynh đến việc học tập của con em còn nhiều hạn chế, điều kiện để các em có máy vi tính ở nhà là rất khó, hầu hết các em chỉ được tiếp xúc, làm quen với máy tính trong giờ học dẫn đến việc sử dụng máy của học sinh còn lúng túng, chất lượng giờ thực hành chưa cao. Một bộ phận học sinh chưa coi trọng môn học, xem đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư thời gian cho việc học. III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 1. Thiết kế và điều hành tổ chức các hoạt động của tiết thực hành 1.1 Thiết kế bài dạy thực hành phải phù hợp với nhiều đối tượng học sinh. Để thiết kế một bài dạy phù hợp cho nhiều đối tượng học sinh thì tối thiểu nhất phải làm được những việc sau: Xác định được mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kĩ năng thái độ tình cảm. Tìm ra được những kĩ năng cơ bản dành cho học sinh yếu kém và kiến thức, kĩ năng nâng cao cho học sinh khá giỏi. Tham khảo thêm tài liệu để mở rộng và đi sâu hơn vào bản chất của đơn vị kiến thức, giúp giáo viên nắm một cách tổng thể, để giải thích cho học sinh khi cần thiết. Nắm được ý đồ của sách giáo khoa để xây dựng và thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với tình hình thực tế của đối tượng và trình độ học sinh, điều kiện dạy học. Chuẩn bị tốt phòng thực hành, các thiết bị dạy học Cuối cùng làm hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học với đầy đủ các hoạt động cụ thể. Nếu thực hiện tốt những việc này xem như giáo viên đã chuẩn bị tốt tâm thế để bước vào giờ dạy và đã thành công bước đầu. 1.2. Điều hành tổ chức hoạt động của học sinh trên lớp. Trong điều kiện CSVC của trường, với một giờ thực
7. hành, việc quan trọng đầu tiên là chia nhóm thực hành. Với việc cho học sinh thực hành theo nhóm, học sinh có thể trao đổi hỗ trợ lẫn nhau - bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không chỉ là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên. Tuy nhiên để việc thực hành theo nhóm có hiệu quả đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn nội dung đưa vào thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh Cách chia nhóm: Chia nhóm 2-3 học sinh/máy (nhóm ngẫu nhiên với nhiều đối tượng học sinh để hỗ trợ cho đối tượng học sinh yếu trong quá trình thực hành). Các nhóm có thể tự cử nhóm trưởng của nhóm mình. Các bước tiến hành: - Giáo viên nêu vấn đề, yêu cầu và nội dung thực hành - Giáo viên hướng dẫn cho học sinh các kĩ năng thao tác trong bài thực hành, thao tác mẫu cho học sinh quan sát - Tổ chức hướng dẫn các nhóm thực hành, gợi mở, khuyến khích học sinh tích cực hoạt động. - GV quản lí, giám sát học sinh thực hành theo nhóm : + Trong quá trình học sinh thực hành, giáo viên theo dõi quan sát và bổ trợ khi cần. + Chỉ rõ những kĩ năng, thao tác nào được dành cho đối tượng học sinh yếu trong các nhóm, những kĩ năng, thao tác nào được dành cho đối tượng học sinh khá giỏi trong nhóm. + Phát hiện các nhóm thực hành không có hiệu quả để uốn nắn điều chỉnh. + Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế khả năng độc lập sáng tạo của học sinh. + Trong quá trình tổ chức thực hành, giáo viên có thể đưa ra nhiều cách để thực hiện thao tác giúp các em rèn luyện và nâng cao kĩ năng
8. + Xây dung mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa cô - trò, trò - trò trong môi trường học tập an toàn. - Giáo viên có thể kiểm tra hiệu quả làm việc của các nhóm bằng cách chỉ định 1 học sinh trong nhóm thực hiện lại các thao tác đã thực hành. Nếu học sinh được chỉ định không hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm gắn cho các thành viên trong nhóm, đặc biệt là nhóm trưởng. Làm được như vầy các em sẽ tự giác và có ý thức hơn trong học tập. - Nhận xét, đánh giá kết quả học tập: + Tổ chức cho các nhóm tự nhận xét kết quả thực hành, nhóm trưởng điều hành - nhận xét về kĩ năng, thái độ học tập của các bạn trong nhóm + Giáo viên tổng kết, nhận xét, bổ sung kiến thức Giáo viên cũng nên có nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của các nhóm để kịp thời động viên, khuyến khích các nhóm thực hành tốt và rút kinh nghiệm đối với các nhóm chưa thực hành tốt. 2. Ví dụ minh hoạ về thiết kế và điều hành tổ chức các hoạt động của tiết thực hành BÀI THỰC HÀNH 4: BẢNG ĐIỂM CỦA LỚP EM (T1) Thiết kế bài học a/ Xác định mục tiêu trọng tâm của bài: + Học sinh biết nhập các công thức và hàm vào ô tính + Biết sử dụng một số hàm cơ bản Average, Max, Min. Xác định các kĩ năng, kiến thức các đối tượng học sinh cần đạt: + Đối tượng học sinh yếu: Nhập được công thức để tính điểm trung bình, sử dụng được một số hàm để tính toán ở mức đơn giản. + Đối tượng học sinh khá-giỏi: Sử dụng khá thành thạo
9. công thức, hàm để tính toán b/ Chuẩn bị phòng máy, thiết bị dạy học, sao chép một số tệp bảng tính của các bài thực hành trước có liên quan đến bài thực hành (tệp Danh sach lop em, So theo doi the luc) 2)Thiết kế và điều hành tổ chức hoạt động học tập của học sinh trên lớp. Hoạt động 1: Lập công thức tính điểm trung bình Mục tiêu: Học sinh lập được công thức để tính điểm trung bình Hoạt động theo nhóm, ưu tiên đối tượng học sinh yếu Sau khi đã phân nhóm thực hành phù hợp, giáo viên tiến hành các bước Nêu nội dung và các yêu cầu của hoạt động 1 Hướng dẫn học sinh thảo luận theo nhóm với yêu cầu của bài tập 1 trước khi bắt tay vào thực hành tính toán bằng các câu hỏi sau: ? Lập công thức tính điểm trung bình như thế nào ? Các thành phần trong công thức có thể là những đối tượng nào Giáo viên thao tác cho các nhóm quan sát, đặc biệt là đối tượng học sinh yếu Tổ chức hướng dẫn cho các nhóm thực hành: + Đối tượng học sinh yếu thao tác nhập công thức để tính điểm trung bình của các bạn trong lớp trong cột Điểm trung bình , tính điểm trung bình của cả lớp và ghi vào ô cuối cùng của cột Điểm trung bình - Hình 30. Cho học sinh lập từng công thức một để ghi nhớ. Giáo viên quan sát, tuỳ từng trường hợp cụ thể để chỉ dẫn thêm (VD: sử dụng địa chỉ của các ô thay cho các giá trị cụ thể trong ô, sử dụng địa chỉ của khối,...)
10. Hình 30. Bảng điểm lớp em + Đối tượng học sinh khá -giỏi: Thao tác tính điểm trung bình cho các học sinh trong danh sách, tính điểm trung bình của cả lớp. Yêu cầu học sinh phải biết sử dụng địa chỉ của khối trong công thức tính toán. Hướng dẫn cho học sinh ghi lại một số kết quả tính bằng công thức để so sánh với việc sử dụng hàm trong hoạt động sau. - Giáo viên kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện hoạt động. Chú ý điều chỉnh một số lỗi học sinh sinh hay mắc phải trong quá trình thực hành. Hoạt động 2: Sử dụng các hàm để tính toán Mục tiêu: Học sinh sử dụng được các hàm AVERAGE, MAX, MIN để tính toán Với đối tượng học sinh yếu: Biết sử dụng hàm AVERAGE để tính điểm trung bình, cơ bản sưe dụng được các hàm Max, Min. Với đối tượng học sinh khá - giỏi: sử dụng được các hàm AVERAGE, MAX, MIN để tính toán với phần tham số của hàm đa dạng Tổ chức hoạt động: Nêu nội dung và các yêu cầu của hoạt động 2