Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 1,2: Văn bản "Tôi đi học"

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 1,2: Văn bản "Tôi đi học"

1. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH I. Tìm hiểu chung. 1.Tác giả- tác phẩm. *Tác giả: Thanh Tịnh (1911-1988). - Tên khai sinh: Trần Văn Ninh - Ông vừa là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ. Sáng tác của ông đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. - Ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. * Tác phẩm : In trong tập Quê mẹ (1941). II. Đọc hiểu văn bản. 1. Đọc -Chú thích: 2. Tóm tắt: 3. Bè côc.
2. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH I. Tìm hiểu chung. - Giọng chậm, dịu, hơi buồn, lắng sâu; chú ý những II. Đọc hiểu văn bản. P 1:Tõ ®Çu  "trªn ngän nói" câu nói của nhân vật "tôi", của nhân vật người mẹ và 1. Đọc -Chú thích: - >C¶m nhËn cña "t«i" trªn ®êng tíi trêng. nhân vật ông đốc cần đọc với giọng phù hợp. 2. Thể loại và bố cục -P 2 : tiÕp  " ®îc nghØ c¶ ngµy n÷a" *. Thể loại: Mạch> C¶m truyện nhËn đượccña "t«i" kể theo lóc ëdòng s©n trhồiêng tưởng. của nhân Tự sự => tự sự, miêu tả, Pvật 3: "tôi" PhÇn theo cßn trình l¹i . tự thời gian của buổi tựu trường biểu cảm -> tự sự là chủ -đầu> C¶m tiên.nhËn Văn cñabản "nàyt«i" làtrong truyệnlíp ngắnhäc. trữ tình kết hợp yếu. các phương thức biểu hiện: tự sự, miêu tả, biểu cảm -> tự sự là chủ yếu. *Bố cục:
3. Tiết 1,2 VĂN BẢN: TÔI ĐI HỌC (THANH TỊNH ) I. Tìm hiểu chung. “ Hµng n¨m cø vµo ®é cuèi thu, l¸ ngoµi ®êng II. Đọc hiểu văn bản. 1. Cảm nhận của "tôi" rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng trên đường tới trường: b¹c, lßng t«i l¹i n¸o nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng. T«i quªn thÕ nµo ®îc c¸i c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh mÊy cµnh hoa t¬i mØm cêi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. Nh÷ng ý tëng Êy t«i cha lÇn nµo ghi trªn giÊy, v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay t«i nhí hÕt. Nhng mçi lÇn thÊy c¸c em nhá rôt rÌ nóp díi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®i ®Õn trêng, lßng t«i l¹i tng bõng, rén r· ”
4. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH - Thời gian: Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh I. Tìm hiểu chung. - Dấu hiệu: Lá ngoài đường rụng nhiều, mây bàng bạc II. Đọc hiểu văn bản. -> quen thuộc và gần gũi, gắn liền với tuổi thơ -> Đó là 1. Cảm nhận của "tôi" lần đầu được cắp sách tới trường. trên đường tới trường: - Tâm trạng: Nao nức (kỉ niệm mơn man), cảm giác trong * Khơi nguồn: sáng; tưng bừng, rộn rã => Từ láy+ so sánh ? Giải thích vì sao nhân * Cảm?? VìTâmKỷnhậnTôiEm saoniệm đãcó trạng khôngnhậnnhớ ngày củađólại xét gian, đầuthay nhữngnhân=> gì nổiđến về bật tâm trạng xúc động chân thành của tôi khi nhớ đổivậttrườngthờivậtnghệgì? Tôi cụ"tôi" gianthuật thểlại của khi có ấyqua sử cảm nhântrởnhớ dụngsuy giácthànhlại lại vậtnghĩ, kỷtừ kỉ niệm tựu trường. cửthấy'tôi"kỉniệmngữ niệmchỉ, lạ &gắn cũtrong câuhành trong nhưvới văn. buổi thờiđộng thế tâm T *Cảmđầu ácnàogian, vàtrí tiên ? nhận của tôi trên đường đến trường lờiđếnkhôngtácdụng nói trườnggiả? của nhưgian nó? dù thếcụ, Tôithể nàoConquen nào?? đường .quen đi lại lắm lần tự nhiên thấy lạ đi lại lắm lần? Lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học => Tình cảm, nhận thức có sự thay đổi, bản thân đã lớn. -Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa -Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn -Thèm được nhí nhảnh; bặm tay ghì thật chặt - Quyển vở xệch ra chúi xuống đất. Xóc lên và nắm lại cẩn thận; - Muốn thử sức mình. -Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước
5. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH *Cảm nhận của tôi trên đường đến trường Con đường .quen đi lại lắm lần tự nhiên thấy lạ I. Tìm hiểu chung. Lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học II. Đọc hiểu văn bản. => Tình cảm, nhận thức có sự thay đổi, bản thân đã lớn. 1. Cảm nhận của "tôi" -Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa trên đường tới trường: -Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn -Thèm được nhí nhảnh; bặm tay ghì thật chặt - Quyển vở xệch ra chúi xuống đất. Xóc lên và nắm lại cẩn thận; - Muốn thử sức mình. -Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước => ĐT sử dụng đúng chỗ => hình dung rõ ràng tư thế và cử chỉ ngộ nghĩnh, ngây thơ, đáng yêu của chú bé. => Yêu học, yêu bạn bè và mái trường quê hương. ? Em cóhình nhậndung xét ragì cậuvề bécáchcó dùngthái từđộ miêuthế nào tả của vớitác giả?việc Táchọc dụng??
6. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH *Cảm nhận của tôi trên đường đến trường => Tình cảm, nhận thức có sự thay đổi, bản thân đã lớn. I. Tìm hiểu chung. => ĐT sử dụng đúng chỗ => hình dung rõ ràng tư thế và cử chỉ II. Đọc hiểu văn bản. ngộ nghĩnh, ngây thơ, đáng yêu của chú bé. 1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường: => Yêu học, yêu bạn bè và mái trường quê hương. Hình ảnh: Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi” -> So sánh một hiện tượng vô hình với một hiện tượng thiên Phân tích giá trị nghệ thuật nhiêncủa câu hữuvăn hình“ đẹp đẽ => nổi bật sự ngây thơ, trong sáng Ý nghĩ ấy thoáng qua trongđángtâm yêutrí tôicủa cậu bé trong kỉ niệm lần đầu tới trường nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi” Câu văn đã sử dụng phép so sánh giữa một hiện tượng vô hình là “Ý nghĩ ấy thoáng qua” với một hiện tượng hữu hình đẹp đẽ là “ Một làn mây lướt ngang ngọn núi” thể hiện sự hồn nhiên trong sáng của cậu bé trong kỉ niệm lần đầu tới trường
7. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH I. Tìm hiểu chung. II. Đọc hiểu văn bản. 1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường: Với những câu văn nhẹ nhàng, từ ngữ gợi cảm, giàu hình ảnh, dòng hồi tưởng được gợi lên hết sức tự nhiên với sự liên tưởng giữa hiện tại và quá khứ. Từ tâm trạng náo nức, tưng bừng rộn rã tác giả nhớ lại cảm xúc, những hình ảnh quen thuộc trên đường cùng mẹ tới trường
8. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH * Khung cảnh trước sân trường: I. Tìm hiểu chung. -Dày đặc cả người -Người nào quần áo cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui II. Đọc hiểu văn bản. tươi sáng sủa 1. Cảm nhận của "tôi" -Tôi: Trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như trên đường tới trường. cái đình làng Hòa Ấp 2. Cảm nhận của "tôi" =>Hìng ảnh so sánh thể hiện cảm xúc thành kính trang lúc ở sân trường. nghiêm của cậu học trò nhỏ trước ngôi trường mới với nhiềuđìnhđiềulàngthiêng: nơiliêngthờhấpcúngdẫn, tế lễ, nơi thiêng * Hình ảnhTôi: bỡ ngỡ đứng nép bên người thân - nhưliêngcon cấtchimgiấucon đứngnhữngbên bờđiềutổ, bímuốnẩn.) bay, nhưng còn ?? ĐứngCảm«CảnhTrườngnhậngiữatrướMĩ-củasânc Lísânemtrườngvừavề ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng khỏi phải rụt rè trong cảnh nhìnhìnhtrườngxinh xắncảnhảnhlàngvừasongườisánhMĩoai Línghiêmdàytrênlưuđặc? , →lạ Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần tròlạiđìnhcũtronglàngvàotâm lớplòng, tríngôitôitôitrườngđâmcó đầu tới trường→Thể hiện khát vọng bay cao; khám phá những oaigìra lonổinghiêmsợbậtvẩn?, vơH/".ảnh Emnhânhiểu chân trời tri thức mới của tuổi trẻ trước cánh cửa trường học vậtý nghĩa“Tôicủa” ntnhình? ảnh trên
9. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH * Khi được gọi tên vào lớp: I. Tìm hiểu chung. - Khi có trống thúc: cảm thấy mình chơ vơ II. Đọc hiểu văn bản. - Khi được gọi tên: quả tim tôi ngừng đập, quên cả mẹ đứng 1. Cảm nhận của "tôi" sau, tự nhiên giật mình và lúng túng trên đường tới trường. - Khi sắp hàng vào lớp: + cảm thấy một bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước 2. Cảm nhận của "tôi" + thấy nặng nề một cách lạ; Dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc lúc ở sân trường. → Từ láy gợi tả gợi cảm → miêu tả chân thực sự chuyển biến tâm lí của nhân vật- tâm hồn nhạy cảm → Giàu cảm xúc với trường, lớp, người thân, có những dấu ? HìnhEm cảmảnhnhậnvà tâmthêm hiệu trưởng thành trong nhận thức và tình cảm ngay trong trạngđược điềucủa Tôigì vềvànhâncác những ngày đầu tiên đi học. bạnvật Tôikhi? được gọi tên vào lớp?
10. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH - Mùi hương lạ xông lên I. Tìm hiểu chung. - Hình treo trên tường: Thấy lạ lạ, hay hay -Bàn ghế, chỗ ngồi: tự lạm nhận là vật riêng của mình II. Đọc hiểu văn bản. Mấy người bạn ngồi bên: không cảm thấy xa lạ chút nào 1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường. - Cánh chim → một kỉ niệm cũ sống lại - Âm thanh: Tiếng chim hót, tiếng phấn của thầy 2. Cảm nhận của "tôi" lúc ở sân trường. - Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm đánh vần đọc: Bài viết tập: Tôi đi học 3. Khi vào lớp học =>Những suy nghĩ, cảm xúc trong sáng, chân thực =>Tâm hồn yêu thiên nhiên, cảnh vật, yêu bạn bè trường lớp, ?Khi Emvàohãylớpdiễnhọctả,tâm “tôi” trân trọng việc học hành=> Tự tin, bước vào buổi học đầu đãtrạngcảmcảmnhậnxúcmọicủathứTôi tiên. bằnglúc nàygiác? quan nào? ? Cảm nhận đó như thế nào?
11. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH + “Một con chim + “Những tiếng I. Tìm hiểu chung. con liệng đến đứng phấn của thầy giáo II. Đọc hiểu văn bản. đứng bên bờ cửa gạch mạnh trên 1. Cảm nhận của "tôi" bảng đen đã đưa trên đường tới trường. sổ tôi đưa mắt tôi về cảnh thật 2. Cảm nhận của "tôi" thèm thuồng nhìn lúc ở sân trường. lẩm bẩm đánh vần theo cánh chim” Tôi đi học” 3. Khi vào lớp học -Một chút buồn khi phải từ giã tuổi thơ, những ngày vui ? Dòng chữ "Tôi đi học" chơi tự do kếtThảothúc truyệnluậncó ý : - Trưởng thành trong nhận thức & việc học hành của bản Ởnghĩa đoạngìcuối? văn bản có 2 thân. chi tiết. Cảm nhận của -> Cách kết thúc truyện tự nhiên bất ngờ - Dòng chữ em? “Tôi đi học” vừa khép lại bài văn vừa mở ra một thế giới mới, một khoảng không gian, thời gian mới, một tâm trạng, tình cảm mới, một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ. Đồng thời dòng chữ đã chốt lại chủ đề bài văn.
12. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH * Thái độ, cử chỉ của người lớn đối với các em bé lần I. Tìm hiểu chung. đầu tiên đi học - Phụ huynh: đều chuẩn bị chu đáo cho con em mình, II. Đọc hiểu văn bản. đều trân trọng buổi lễ, đến dự và động viên các con 1. Cảm nhận của "tôi" - Ông đốc – người lãnh đạo nhà trường: trên đường tới trường. + Nhìn chúng tôi nói sẽ; + Cặp mắt hiền từ và cảm động 2. Cảm nhận của "tôi" + Tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi lúc ở sân trường. => nhân hậu, từ tốn, bao dung. 3. Khi vào lớp học - Thày giáo: tươi cười chào đón chúng tôi =>Gia đình và nhà trường đều có trách nhiệm với thế hệ ? Đó là những ai? Em tương lai. hãy chỉ rõ và trình bày =>Gia đình và nhà trường đều có trách nhiệm với thế hệ cảm nhận của em về thái tương lai. độ của họ? =>“Tôi” đã cảm nhận sâu sắc về sự lớn lao, thiêng liêng của ngôi trường làng Mĩ Lí, trân trọng, cảm nhận sự ân cần, bao dung của ông Đốc, đồng thời cũng nhận thức về sự tự lập của bản thân trong việc đến trường học tập.
13. Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH *NT: -Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng I. Tìm hiểu chung. của nhân vật “tôi” trong ngày đầu đi học . II. Đọc hiểu văn bản. - Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so 1. Cảm nhận của "tôi" sánh độc đáo; giọng điệu trữ tình, trong sáng. trên đường tới trường. - Kết hợp miêu tả+ tự sự+ biểu cảm. 2. Cảm nhận của "tôi" lúc ở sân trường. *ND: Trong cuộc đời mỗi con người, kỉ niệm trong sáng 3. Khi vào lớp học của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên, 4. Tổng kết: thường được ghi nhớ mãi.
14. II. Luyện tập: Bài 1. ? Nhận xét nào nói đúng nhất những yếu tố góp phần tạo nên chất thơ của tác phẩm? A. Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của ''tôi'' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường. B. Có sự kết hợp hài hoà giữa các phương thức tự sự, miêu tả, biểu cảm. C. Tình huống truyện chứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng các h/ả so sánh giàu chất trữ tình. D. Cả A, B, C Bài 2: ? phân tích một số hình ảnh so sánh đặc sắc trong bài. ? Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất.
15. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1.- Học thuộc ghi nhớ. Cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật 2. - Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về tâm trạng trong ngày đầu tiên đến trường. - Soạn bài "Trong lòng mẹ" .
16. Hướng dẫn về nhà: - Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về tâm trạng trong ngày đầu tiên đến trường. - Soạn bài "Trong lòng mẹ" .