Bài giảng môn Vật lí Khối 9 - Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Nội dung text: Bài giảng môn Vật lí Khối 9 - Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

1. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG
2. Kẻ bảng này vào vở, sau bài học, hs cần hoàn thành phần so sánh So sánh Hiện tượng khúc xạ Hiện tượng phản xạ Tia sáng Tia sáng truyền từ truyền từ không khí nước lên xuống nước không khí Tia sáng Góc
3. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. 1. Quan saùt 2. Keát luaän Hieän töôïng tia saùng truyeàn töø moâi tröôøng trong suoát naøy sang moâi tröôøng khaùc bò gaõy khuùc taïi maët phaân caùch giöõa hai moâi tröôøng, ñöôïc goïi laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng . - Aùnh saùng truyeàn töø S ñeán I laø ñöôøng thaúng hay ñöôøng cong ? - Aùnh saùng truyeàn töø I ñeán K laø ñöôøng thaúng hay ñöôøng cong ? - Aùnh saùng truyeàn töø S ñeán maët phaân caùch roài ñeán K ?
4. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. 1. Quan saùt 2. Keát luaän Hieän töôïng tia saùng truyeàn töø moâi tröôøng trong suoát naøy sang moâi tröôøng khaùc bò gaõy khuùc taïi maët phaân caùch giöõa hai moâi tröôøng, ñöôïc goïi laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng . 3. Moät soá khaùi nieäm
5. Goùc tôùi Ñieåm tôùi Tia tôùi Tia khuùc xaï Phaùp tuyeán Goùc khuùc xaï
6. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. 1. Quan saùt 2. Keát luaän 3. Moät soá khaùi nieäm 4. Thí nghieäm 5. Keát luaän Khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc thì : - Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi -Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi: r<i
7. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. II. Söï khuùc xaï cuûa tia saùng khi truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí. 1. Döï ñoaùn 2. Thí nghieäm
8. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. C6 : Nhaän xeùt ñöôøng truyeàn cuûa II. Söï khuùc xaï cuûa tia saùng khi tia saùng, chæ ra ñieåm tôùi, tia tôùi, tia truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí. khuùc xaï, veõ phaùp tuyeán taïi ñieåm 1. Döï ñoaùn tôùi. So saùnh ñoä lôùn goùc khuùc xaï 2. Thí nghieäm vaø goùc tôùi 3. Keát luaän Khi tia saùng truyeàn ñöôïc töø nöôùc sang khoâng khí: - Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi - Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi : r>i III. Vaän duïng C7:
9. BAØI 40 : HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I .Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng. Hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng II. Söï khuùc xaï cuûa tia saùng khi * - Tia tôùi gaëp maët phaân caùch giöõa truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí. hai moâi tröôøng trong suoát bò haét 1. Döï ñoaùn trôû laïi moâi tröôøng trong suoát cuõ . 2. Thí nghieäm - Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi . 3. Keát luaän * Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng Khi tia saùng truyeàn ñöôïc töø - Tia tôùi gaëp maët phaân caùch giöõa nöôùc sang khoâng khí: hai moâi tröôøng trong suoát bò gaõy - Tia khuùc xaï naèm trong maët khuùc taïi maët phaân caùch vaø tieáp phaúng tôùi tuïc ñi thaúng vaøo moâi tröôøng trong suoát thöù hai . - Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi III. Vaän duïng C7:
10. So sánh Hiện tượng khúc xạ Hiện tượng phản xạ Tia sáng Tia sáng truyền từ truyền từ không khí nước lên xuống nước không khí Tia sáng Góc
11. So sánh Hiện tượng khúc xạ Hiện tượng phản xạ Tia sáng Tia sáng truyền từ truyền từ không khí nước lên xuống nước không khí Tia sáng Tia khúc xạ nằm trong Tia phản xạ mặt phẳng tới nằm trên nửa mặt phẳng chứa tia tới Góc i > r i < r i’ = i
12. - C8 : Khi chöa ñoå nöôùc vaøo baùt, ta khoâng nhìn thaáy ñaàu döôùi (A) cuûa chieác ñuõa . + Trong khoâng khí aùnh saùng truyeàn theo ñöôøng thaúng. Nhöng điểm A bị miệng bátõ chaén maát ñöôøng truyeàn ñoù neân tia saùng naøy khoâng ñeán maét ta. + Khi ñoå nöôùc vaøo baùt ñeán vò trí naøo ñoù ta thaáy ñieåm A . Moät tia saùng AI ñeán maët nöôùc bò khuùc xaï vaø truyeàn tôùi maét neân ta nhìn thaáy A.
13. 1. Moät baïn hoïc sinh veõ ñöôøng truyeàn cuûa boán tia saùng phaùt ra töø moät ngoïn ñeøn ôû trong beå nöôùc ra ngoaøi khoâng khí . Ñöôøng truyeàn naøo coù theå ñuùng ? A. Ñöôøng 1 B. Ñöôøng 2 C. Ñöôøng 3 D. Ñöôøng 4
14. 2. Moät baïn veõø ñöôøng truyeàn cuûa boán tia saùng . Ñöôøng truyeàn naøo coù theå ñuùng ? A. Ñöôøng 1 B. Ñöôøng 2 C. Ñöôøng 3 D. Ñöôøng 4 14. Khi tia saùng truyeàn töø moâi tröôøng khoâng khí sang moâi tröôøng nöôùc thì . A. Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi, goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi. B. Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi . C. Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi . D. Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi, goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi.
15. BÀI 1: (Về hiện tượng khúc xạ ánh sáng – Trang 135 - SGK) Một bình hình trụ tròn có chiều cao 8cm và đường kính 20cm . Một học sinh đặt mắt nhìn vào trong bình sao cho thành bình vừa vặn che khuất hết đáy ( hình 51.1 SGK) . Khi đổ nước vào khoảng xấp xỉ 3/4 bình thì bạn đó vừa vặn nhìn thấy tâm O của đáy . Hãy vẽ tia sáng từ tâm O của đáy bình truyền tới mắt. Gợi ý ! Bài giải M A D Lưu ý: -Trước khi đổ nước,mắt có P Q -Vẽ mặt cắt dọc của bình sao cho chiềunhìn cao thấy và đườngtâm O củakính đáy đáy bình bình 8 cm theokhông? tỷ lệ 2/5. -Vì sao, sau khi đổ nước, thì -Vẽ đường thẳng biểu diễn mặt nước B mắt nhìn thấy O? 20 cm O C đúng ở khoảng 3/4 chiều cao bình.
16. Bài giải M Gợi ý ! D A I P Q -Trước khi đổ nước, mắt có nhìn thấy tâm O của đáy bình 8 cm không? -Vì sao, sau khi đổ nước, thì B O C 20 cm mắt nhìn thấy O? Tìm điểm tới I: khi đổ nước đến PQ thì BM cắt PQ tại I Nối OI ta được đường truyền của tia sáng từ O qua nước đến mặt phân cách tại I và truyền đến mắt(M)
17. Câu 1: Vì sao khi một thanh hoặcGiai một thich que thẳng cắmÁnh nghiêng sáng bị trong khúc một xạ cốckhi nước, nó đi thanh ra khỏi không cònnước, thẳng mang nữa, lạimà ảo nghiênggiác là đi các một vật góc trong khác? Khinước rút ống hình hút như ra vừakhỏi cốc,méo hoặc mó cắm vừa thẳngtrông đứnggần ống hơn hút so vàovới thựccốc, ta khôngtế, khiến quan nósát trông thấy hiệncó tượngvẻ lớn trên hơn nữa. thực tế.
18. Câu 2: Vì sao ta nhìn thấy hiện tượng bầu trời đêm đầy sao lấp lánh? Giai thich Vào những buổi đêm khi nhìn lên trời bạn thấy được các "vì sao" lấp lánh, nguyên nhân của nó là do ánh sáng từ các ngôi sao bị khúc xạ (gãy khúc) nhiều lần khi truyền từ không gian xuyên qua bầu khí quyển của trái đất.
19. Câu 3: Vì saoGiai thichchậu thau đựng Trong đầycùngnước,một loạikhimôinhìntrường,nghiêngánh sáng bao giờthấycũngnước truyềntrở thànhtheonôngđườnghơn? thẳng- đường ngắn nhất. Song nó từ một loại môi trường đi vào một môi trường khác, ví dụ như từ không khí vào nước, hoặc từ nước vào không khí, trên mặt phân cách của hai môi trường, ánh sáng sẽ bị cong lại, đi theo một đường gấp khúc. Loại hiện tượng này của ánh sáng gọi là khúc xạ ánh sáng. Chậu nước của bạn trông thấy biến thành nông đi chính là do khúc xạ của ánh sáng gây nên.
20. Dưới khe suối có con cá nhỏ, tia sáng từ thân cá phảnCâuxạ 4:ra,Vìđến saomặtngườiphân đánhcách cágiữa khinước và khôngdùngkhí cáiliền xiênđổi hướng để xỉatruyền cá, ngườitheo đường ấy thẳng, nó quyếtgấp nghiêng khôngvới xỉamặt thẳngnước mộtvàogóc con. Cái cáđập vào mắtmàchúng anh tata chínhnhằmlà vàotia chỗsáng hơiđã gấpxa vàkhúc đổi hướng. Song consâumắt hơn?không cảm nhận được, vẫn cứ tưởng rằng tia sáng đó theo đường thẳng chiếu tới, và ngộ nhận ảnh ảo do tia sáng đã bị đổi hướng đó tạo ra con cá thật. Như vậy vị trí của cá trong nước nhìn có vẻ nông hơn. Do vậy người đánh cá có kinh nghiệm khi dùng cái xiên để xỉa cá, người ấy quyết không xỉa thẳng vào con cá, vì rằng đó chỉ là ảnh ảo của cá. Chắc chắn anh ta nhằm vào chỗ hơi xa và sâu hơn một chút dùng sức đâm tới
21. Höôùng daãn veà nhaø - Hoïc laïi noäi dung baøi hoïc - Chuaån bøi baøi 42 “Thaáu kính hoâïi tuï, thaáu kính phaân kì, aûnh taïo bôûi thaáu kính”. - Veõ baøi taäp 40.41.3.