Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 23: Đêm nay Bác không ngủ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 23: Đêm nay Bác không ngủ

1. www.themegallery.com Company Logo Van2.13\CAT3.MPG
2. Kiểm tra bài cũ: “Khi một dõn tộc rơi vào vũng nụ lệ , chừng nào họ vẫn giữ tiếng núi của mỡnh thỡ chẳng khỏc nào nắm giữ được chỡa khoỏ chốn lao tự” (“Buổi học cuối cựng” – An-Phụng-xơ-Đụ-đờ) Em hiểu như thế nào về cõu núi của thầy Ha-Men? A- Tiếng núi là tài sản quý của dõn tộc. B- Tiếng núi là phương tiện để đấu tranh giành lại độc lập tự do. C-Tiếng núi là văn hoỏ dõn tộc, nếu mất tiếng núi đồng nghĩa với đỏnh mất dõn tộc.
3. Tiết 100,101,102 ẹEÂM NAY BAÙC KHOÂNG NGUÛ -Minh Hueọ-
4. • I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: • 1.Đọc
5. Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ - Anh đội viên mơ màng Anh đội viên thức dậy Nh nằm trong giấc mộng Thấy trời khuya lắm rồi Bóng Bác cao lồng lộng Mà sao Bác vẫn ngồi ấm hơn ngọn lửa hồng Đêm nay Bác không ngủ Lặng yên bên bếp lửa - Thổn thức cả nỗi lòng Vẻ mặt Bác trầm ngâm Thì thầm anh hỏi nhỏ” Ngoài trời ma lâm thâm Bác ơi! Bác cha ngủ ? Mái lều tranh xơ xác Bác có lạnh lắm không ? Anh đội viên nhìn Bác - Chú cứ việc ngủ ngon Càng nhìn lại càng thơng Ngày mai đi đánh giặc Ngời Cha mái tóc bạc Vâng lời anh nhắm mắt Đốt lửa cho anh nằm Nhng bụng vẫn bồn chồn Rồi Bác đi dém chăn Không biết nói gì hơn Từng ngời từng ngời một Anh nằm lo Bác ốm Sợ cháu mình giật thột Lòng anh cứ bề bộn Bác nhón chân nhẹ nhàng Vì Bác vẫn thức hoài
6. Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ Chiến dịch hãy còn dài Bác thơng đoàn dân công Rừng lắm dốc, lắm ụ Đêm nay ngủ ngoài rừng Đêm nay Bác không ngủ Rải lá cây làm chiếu Lấy sức đâu mà đi Manh áo phủ làm chăn Lần thứ ba thức dậy Trời thì ma lâm thâm Anh hốt hoảng giật mình Làm sao cho khỏi ớt ! Bác vẫn ngồi đinh ninh Càng thơng càng nóng ruột Chòm râu im phăng phắc Mong trời sáng mau mau Anh vội vàng nằng nặc: Anh đội viên nhìn Bác - Mời Bác ngủ Bác ơi ! Bác nhìn ngọn lửa hồng Trời sắp sáng mất rồi Lòng vui sớng mênh mông Bác ơi ! Mời Bác ngủ ! Anh thức luôn cùng Bác - Chú cứ việc ngủ ngon Đêm nay Bác ngồi đó Ngày mai đi đánh giặc Đêm nay Bác không ngủ Bác thức thì mặc Bác Vì một lẽ thờng tình Bác ngủ không an lòng Bác là Hồ Chí Minh.(1951)
7. - Cõu chuyện một đờm Bỏc khụng ngủ trờn đường đi chiến•Bài dịch thơ trongkể về chuyện khỏng gỡ? chiến chống Phỏp *Túm tắt cõu chuyện. • •Túm tắt cõu chuyện? •
8. • Bài thơ kể lại cõu chuyện Bỏc Hồ và anh đội viờn trong một đờm Bỏc khụng ngủ trờn đường ra chiến dịch ở lỏn nhỏ giữa rừng khuya. Bỏc đi đốt lửa, dộm chăn, canh giấc ngủ cho bộ đội ngủ. Anh đội viờn thức dậy, thấy thế, mời Bỏc đi ngủ, nhưng Bỏc vẫn thức. Đến lần thứ ba thức dậy, anh lại nằng nặc mời Bỏc đi ngủ vỡ trời sắp sỏng rồi. Bỏc núi cho anh đội viờn biết những trăn trở của mỡnh. Anh hiểu được tỡnh thương mờnh mụng của Bỏc nờn đó vui sướng thức luụn cựng Bỏc
9. • I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: • 1.Đọc • 2.Tỏc giả, tỏc phẩm : • a-Tỏc giả: - Minh Huệ tờn khai sinh Nguyễn Đức Thỏi - Sinh 1927- Nghệ An. - Là nhà thơ quõn đội. Làm thơ hồi khỏng chiến chống Phỏp. - Bài thơ: Đờm nay Bỏc khụng ngủ là bài thơ nổi tiếng nhất của ụng.
10. I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: 1/Đọc 2/Tỏc giả, tỏc phẩm : a-Tỏc giả: Minh Huệ.(1927-2003) Tờn thật là Nguyễn Đức Thỏi, quờ ở Nghệ An. b- Tỏc phẩm: Sỏng tỏc 1951, dựa trờn sự kiện cú thực: trong chiến dịch biờn giới cuối 1950, Bỏc trực tiếp ra mặt trận theo dừi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhõn dõn ta.
11. Bác hồ trong chiến dịch biên giới (1950)
12. I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch 1.Đọc 2.Tỏc giả: Minh Huệ. *Tỏc phẩm :sỏng tỏc 1951, kể lại sự việc cú thật về Bỏc trong chiến dịch biờn giới 1950 3. Giải thớch từ khú.
13. I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch 1.Đọc 2.Tỏc giả: Minh Huệ. *Tỏc phẩm :sỏng tỏc 1951, kể lại sự việc cú thật về Bỏc trong chiến dịch biờn giới 1950 3. Giải thớch từ khú. II. Tỡm hiểu văn bản 1. KVB và PTBĐ
14. 1. KVB và PTBĐ - Thể loại: thơ tự sự. - PTBĐ: TS+ MT+ BC - Thể thơ: + 5 chữ (ngũ ngụn) rất thớch hợp với việc kể chuyện, thể hiện tõm tỡnh tõm sự. + Mụ phỏng làn ca vớ dặm dõn ca Nghệ Tĩnh + Thơ tự sự
15. - Ngụi kể: ngụi thứ 3. - Cỏch kể chuyện: Bthơ được trỡnh bày như một cõu chuyện về một đờm khụng ngủ của Bỏc Hồ trờn đường đi chiến dịch trong thời kỡ khỏng chiến chống TDP.
16. * Nhõn vật: Cú 2: Bỏc Hồ và anh đội viờn. + Bỏc Hồ: nhõn vật trung tõm + Anh đội viờn: vừa là người chứng kiến vừa là người tham gia vào cõu chuyện => Hỡnh tượng Bỏc Hồ hiện lờn qua cỏi nhỡn và tõm trạng của anh chiến sỹ, qua cả những lời đối thoại giữa hai người=> BH hiện ra một cỏch tự nhiờn, cú tớnh khỏch quan lại vừa được đặt trong mqh gần gũi ỏm ỏp với người chiến sĩ.
17. • I. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch • 1.Đọc • 2.Tỏc giả: Minh Huệ. • *Tỏc phẩm :sỏng tỏc 1951, kể lại sự việc cú thật về Bỏc trong chiến dịch biờn giới 1950 • 3/ Giải thớch từ khú. • II. Đọc và tỡm hiểu văn bản 1. KVB và PTBĐ 2. Bố cục
18. 2 đoạn - 9 khổ thơ đầu: anh đội viờn thức dậy lần thứ nhất. - 7 khổ thơ cuối: anh đội viờn thức dậy lần thứ 3.
19. * Lần thức dậy thứ nhất: - Ngạc nhiờn đến xỳc động. - Nhỡn, theo dừi những cử chỉ, hành động của Bỏc. -Trong trạng thỏi mơ màng: “Anh Anh đội viờn nhỡn Bỏc đội viờn mơ màng Ấm hơn ngọn Càng nhỡn lại càng thương lửa hồng” Anh đội viờn mơ màng ->Cảm nhận được sự lớn lao,vĩ đại Như nằm trong giấc mộng nhưng lại hết sức gần gũi của vị lónh Búng Bỏc cao lồng lộng tụ. Ấm hơn ngọn lửa hồng. -Sự xỳc động cao độ: “Thổn thức cả Thổn thức cả nỗi lũng nỗi lũng” và thốt lờn: “Bỏc cú lạnh ThầmTỡm thỡcỏc anh cõu hỏi thơnhỏ thể lắm khụng?” hiện-Bỏc ơi tỡnh !Bỏc cảm chưa của ngủ? anh Bỏc cú lạnh lắm khụng? ->Nỗi lo bề bộn trong lũng về sức đội viờn với Bỏc trong khỏe của Bỏc. lầnAnh thức nằm lo dậy Bỏc đầuốm tiờn ? Lũng anh cứ bề bộn → Thương yờu, cảm phục, ngưỡng Vỡ Bỏc vẫn thức hoài mộ của anh trước tấm lũng của Bỏc.
20. * Lần thức dậy thứ ba: - Hốt hoảng, giật mỡnh, nằng nặc mời Bỏc ngủ. Anh hốt hoảng giật mỡnh Từ lỏy "nằng nặc”, đảo trật tự ngụn từ, Anh vội vàng nằng nặc lặp lại cỏc cụm từ “Mời Bỏc ngủ Bỏc ơi !”, “Bỏc ơi! Mời Bỏc ngủ!”. “ -Mời Bỏc ngủ Bỏc ơi! Trời sắp sỏng mất rồi → Sự thiết tha, năn nỉ, tỡnh cảm lo lắng chõn thành mộc mạc của anh đội viờn với Bỏc ơi! Mời Bỏc ngủ!” Bỏc. Anh đội viờn nhỡn Bỏc Tỡm cỏc cõu thơ thể - “Lũng vui sướng mờnh mụng Bỏchiện nhỡn tỡnhngọn cảmlửa hồng của Anh thức luụn cựng Bỏc”. Lũnganh vui sướngđội viờn mờnh với mụng Bỏc trong lần thức → Niềm vui của anh đội viờn khi hiểu Anh thức luụn cựng Bỏc. dậy thứ ba ? được tấm lũng mờnh mụng, tỡnh thương, Tỡm cỏc từ ngữ thể hiện đạo đức cao cả và sự vĩ đại của Bỏc. tấm lũng của anh đội viờn đối với Bỏc ?
21. Lần đầu: là sự ngạc nhiờn, cảm phục nhưng vẫn võng lời Bỏc đi ngủ. - Lần thứ ba: hốt hoảng giật mỡnh rồi vui sướng khi cảm nhận được sự vĩ đại của Bỏc, thức luụn cựng Bỏc. -→ Bài thơ chỉ kể lần thứ nhất và lần thứ ba anh đội viờn thức dậy, cho thấy trong cỏi đờm ấy anh đó nhiều lần tỉnh giấc, lần nào cũng chứng kiến Bỏc khụng ngủ. Chớnh vỡ vậy, tõm trạng của anh mới cú sự chuyển biến rừ rệt. Vỡ sao trong bài thơ tỏc giả khụng kể lần thứ hai thức dậy ?
22. Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn trong 2 lần thức dạy khi thấy Bỏc chưa ngủ. * Giống nhau: Thấy dỏng vẻ, tư thế của Bỏc khụng thay đổi, tõm trạng lo lắng. * Khỏc nhau: - Lần thức dậy thứ nhất: ngạc nhiờn, xao xuyến, xỳc động. - Cảm nhận được sự lớn lao và gần gũi của Bỏc. - Lần thức dậy thứ ba: vui sướng, hạnh phỳc. => Anh đội viờn cảm nhận sõu sắc, thấm thớa tấm lũng mờnh mụng của Bỏc đối với nhõn dõn ta đồng thời thể hiện tỡnh cảm kớnh yờu, biết ơn, tự hào về vị lónh tụ vĩ đại mà bỡnh dị.
23. 2. Hỡnh tượng Bỏc Hồ - Thời gian, khụng gian: Trời khuya, bờn bếp lửa, mưa, lều xơ xỏc. -Cử chỉ: Đốt lửa, dộm chăn, nhún chõn nhẹ nhàng. → Lo lắng õn cần, chăm chỳt yờu thương TrongNhữngBỏc hoànthức hành cảnhtrong động, ấy, Bỏchoàncử chỉcú cảnh nhữngấy thể như hànhhiện động,điềuthế gỡ cửnào ở chỉ Bỏc ? gỡ ??
24. 2. Hỡnh tượng Bỏc Hồ íĐiệp nghĩa ngữ khổ “đờm thơ cuốinay” - Thời gian, khụng gian: Trời khuya, bờn bếp một lầnlà nữagỡ? khẳng lửa, mưa, lều xơ xỏc. định gỡ ? -Cử chỉ: Đốt lửa, dộm chăn, nhún chõn nhẹ nhàng. - Khổ cuối : Bỏc thức là → Lo lắng õn cần, chăm chỳt yờu thương chuyện thường tỡnh. - Hỡnh dỏng: vẻ mặt trầm ngõm, mỏi túc ➔ Cuộc đời Bỏc chỉ dành bạc, ngồi đinh ninh, chũm rõu im phăng cho dõn, cho nước. phắc, cao lồng lộng + Cỏc từ lỏy gợi hỡnh → gợi hỡnh ảnh Bỏc cụ thể, chõn thực, sinh động. + So sỏnh ẩn dụ: Búng Bỏc - ngọn lửa hồng → sự vĩ đại, gần gũi, nhõn ỏi → Hỡnh ảnh Bỏc vừa gần gũi, thõn thiết vừa cao cả, thiờng liờng. - Lời núi, tõm tư: khụng an lũng, thương đoàn dõn cụng → Lũng yờu thương bao la, rộng lớn .
25. III.Ghi nhớ: SGK/67
26. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật: thể thơ năm chữ, nhiều vần liền thớch hợp với lối kể chuyện, nhiều chi tiết giản dị, chõn thực và cảm động. 2. Nội dung: Qua cõu chuyện về một đờm khụng ngủ của Bỏc trờn đường đi chiến dịch, bài thơ đó thể hiện tấm lũng yờu thương sõu sắc, rộng lớn của Bỏc với bộ đội và nhõn dõn, tỡnh cảm yờu kớnh, cảm phục của gười chiến sĩ đối với lónh tụ.
27. IV. Luyện tập Bài tập 1/54 trầm ngõm Thổn thức cả nỗi lũng Thầm thỡ anh hỏi nhỏ Nhưng bụng cứ bồn chồn Lũng anh cứ bề bộn Vỡ Bỏc cứ thức hoài - Một loạt từ lỏy tượng hỡnh-> Bộc lộ xỳc động, tỡnh cảm yờu thương, lo lắng của anh đối với Bỏc.
28. CHỌN MỘT ĐÁP ÁN ĐÚNG NHẤT CHO MỖI CÂU HỎI SAU: 1. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được viết theo phơng thức biểu đạt nào? A. Miêu tả B. Tự tự C. Biểu cảm D.` Biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả. 2. Bài thơ đợc viết vào thời điểm A. năm 1946 khi Bác lên Việt Bắc trong nhung ngày toàn quốc kháng chiến. B. năm 1947 khi Pháp tấn công lên Việt Bắc. C. năm 1951, sau chiến dịch Biên giới Thu Đông 1950. D. năm 1954, khi Bác tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. 3. Hinh ảnh Bác Hồ hiện lên nh thế nào trong lần thức dậy thứ nhất của anh đội vien? A. Giản dị, gần gũi, nh trong giấc mộng. B. Chân thực, ki vĩ , lớn lao. C. Giản dị, gần gũi, chân thực mà vĩ đại; tnh yêu thơng mênh mông, sự quan tâm sâu sắc của Bác tới các anh bộ đội nh cha mẹ chăm lo cho các con. D. Cao lớn, hùng dũng, đầy tinh yêu thơng. 4. Khắc họa hinh ảnh Bác trong lần thức dậy thứ nhất của anh đội viên bằng nhưng nghệ thuật nào? A. Miêu tả chi tiết gợi dáng vẻ, t thế. B. Kết hợp biểu cảm với tự sự và miêu tả; sử dụng nghệ thuật so sánh, ẩn dụ và từ láy có giá trị biểu cảm cao. C. Sử dụng yếu tố tự sự làm cho câu chuyện trở sinh động. D. Sử dụng thể thơ giàu âm điệu.
29. *Hướng dẫn học tập: - Bài cũ: Học thuộc và nhận biết được cỏc biện phỏp nghệ thuật trong bài thơ. Hiểu và cảm nhận được tỡnh cảm của Bỏc đối với chiến sĩ, đồng bào, tỡnh cảm của anh đội viờn đối với Bỏc. Đọc thờm phần E. - Bài mới: Về nhà, cỏc em học bài và chuẩn bị bài theo yờu cầu phần 3 (Tỡm hiểu về phộp Ẩn dụ)