Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 109: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Trần Thanh Cần

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 109: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Trần Thanh Cần

1. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi.
2. HOẠT ĐỘNG 1 Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
3. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk  2.Nhận xét: Gợi ý trả lời câu hỏi 1/SGK Thay đổi trật tự từ trong câu "Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn khàn của người hút nhiều xái cũ." bằng nhiều cách khác nhau mà không thay đổi nghĩa cơ bản của câu. . Gõ đầu roi xuống đất . cai lệ . thét . bằng . giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ Hãy sắp xếp những cụm từ trên thành những câu văn đồng nghĩa với câu in đậm.
4. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét - có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu: 1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ. 2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất. 3. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất. 4. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét. 5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. 6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
5. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Trả lời câu hỏi câu hỏi 2 SGK/ trang 111. 2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong đoạn trích? ( Gợi ý tìm tác dụng của việc sắp xếp trên)
6. Hãy chỉ rõ hiệu quả của câu in đậm trong đoạn trích Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) =>Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
7. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk  2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. - Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
8. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Trả lời câu hỏi câu hỏi 3 SGK/ trang 111. 3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. ( Gợi ý: Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. )
9. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (1) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! -> Chủ yếu liên kết câu trước với câu sau
10. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (2) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chỉ liên kết với câu trước.
11. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (3)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Nhấn mạnh sự hung hãn
12. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (4)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét: - Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! → Chỉ liên kết với câu sau
13. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (5)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chỉ liên kết với câu sau
14. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (6)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Nhấn mạnh sự hung hãn và liên kết với câu sau
15. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét - có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu. Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau. 
16. Kết thúc hoạt động 1 2. Nhận xét - Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. - Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. Ghi nhớ SGK/111
17. TIẾT 109: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II. Một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 2 Một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ. Trả lời câu hỏi 1.a.(sgk/111)
18. 1. Trật tự từ trong những I. Nhận xét chung. bộ phận câu in đậm dưới *. Ghi nhớ 1: (SGK- 111) đây thể hiện điều gì ? a. Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một II. Một số tác dụng của sự người ốm nặng, sợ hoặc xảy sắp xếp trật tự từ ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không 1. Ví dụ 1: dám nói. Đùng đùng, cai lệ a.1 giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập - Thể hiện thứ tự trước sau đến chỗ anh Dậu. các hoạt động của tên cai lệ. Chị Dậu xám mặt, vội a.2 vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. - Thể hiện thứ tự trước sau các hoạt động của chị Dậu. (Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
19. I. Nhận xét chung. 1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in *. Ghi nhớ 1: (SGK- đậm dưới đây thể hiện 111) điều gì ? b. Anh Dậu uốn vai ngáp II. Một số tác dụng của sự dài một tiếng. Uể oải, chống sắp b.xếp1 trật tự từ tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run 1. Ví dụ 1.b: rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và - Thể hiện thứ bậc cao thấp người nhà lí trưởng đã của nhân vật, cũng có thể phản sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây ánh b.thứ2 tự xuất hiện của các thừng. nhân vật. (Ngô Tất Tố - Tắt đèn) - Thể hiện thứ tự trước sau của các vật dụng theo sự quan sát
20. 2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận I. Nhận xét chung. câu in đậm dưới đây : a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép *. Ghi nhớ 1: (SGK- của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái 111) nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. (Thép Mới - Cây tre Việt Nam) b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép II. Một số tác dụng của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, của sự sắp xếp trật tự đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hy sinh từ để bảo vệ con người. 2. Ví dụ 2: c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hy sinh để bảo vệ con người.
21. 2/ So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đạm dưới đây: a/ Tre giữ làng,giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. ( Thép Mới, Cây tre Việt Nam) b/ Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. c/ Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. => Cách viết a( của tác giả) hay hơn vì có sự hài hoà về mặt ngữ âm
22. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét Ví dụ 1  a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật Ví dụ 2:  cách viết a( của tác giả) hay hơn vì có sự hài hoà về mặt ngữ âm
23. 2. Nhận xét: * Trật tự từ trong câu có thể: - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói ). - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói. Ghi nhớ SGK/112
24. HS đánh dấu vào bài tập SGK Câu Hiệu quả diễn đạt a. Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Thể hiện thứ tự trước Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang sau của các vị anh hùng Trung dân tộc trong lịch sử . b. Đẹp vô cùng Tổ Quốc ta Nhấn mạnh vẻ đẹp của ơi! Tổ Quốc. hò ô tiếng hát - Đảm bảo hài hòa về mặt ngữ âm c. Mật thám tôi cũng chả sợ, Lặp lại cụm từ đã xuất đội con gái tôi cũng chả cần. hiện câu trước, tạo sự liên kết giữa câu với câu trong văn bản
25. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ 1/ Bài vừa học : -Xem lại nội dung bài đã học chép vào tập bài học . -Học kĩ các mục ghi nhớ. -Hoàn thành bài tập 2/Làm bài : Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập) -Xem kĩ yêu cầu và làm các bài tập SGK/ 122 – 124. -
26. chúc các em học sinh học tốt!