Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Bài 23: Hành động nói

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Bài 23: Hành động nói

1. I. Hành động nói là gì ? 1. Ví dụ: SGK/62 Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói : - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân. (Thạch Sanh)
2. Mục đích : Lí Thông đuổi Thạch Đọc đoạn trích sau và trả lời câu sanh đi nhằm cướp công của hỏi: Thạch Sanh. Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan “Thôi bây giờ nhân lúc trời của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn chưa sáng em hãy trốn ngay hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch đi.” Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết - Lí Thông đạt được mục đích. chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. “Chàng vội từ giã mẹ con Lí Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Thông, trở về túp lều cũ dưới Hắn nói: - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. gốc đa, kiếm củi nuôi thân.” Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội - Bằng phương tiện lời nói chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa =>Nếu Lời hiểu nói củahành Lí động Thông là làviệc một sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện làmhànhLí cụThông động thể. Vìnóicủa nó với con có Thạch tínhngười mục gì để anh ở nhà lo liệu. LíLí ThôngThông đãcó thựcđạt được hiện mụcmục Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. nhằmSanhđích nhằmmột mụcmục đíchđích chínhnhất đíchđích của của mình mình không? bằng Chi Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, địnhlà gì? thì Câu việc nào làm thể hiệncủa rõLí tiết nàophương nói lên tiện điều gì? đó? trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm Thôngnhất có mụcphải đíchlà một ấy? hành củi nuôi thân. động không? Vì sao? (Thạch Sanh)
3. _ (1) Con trăn ấy là của Đẩy vua nuôi đã lâu. (2) Nay em Thạch giết nó, tất không khỏi bị tội Mục đích chết. (3) Thôi, bây giờ nhân Sanh đi trời chưa sáng em hãy trốn để mình ngay đi. (4) Có chuyện gì để hưởng anh ở nhà lo liệu. lợi Có Mục đích Hành động nói
4. I. Hành động nói là gì ? 1. Ví dụ/ sgk/62 * Bài học: Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định . 2. Ghi nhớ SGK/62
5. A: Bạn ơi! Trường TH-THCS Liên Chung đi đường nào vậy bạn? B: Đi đến ngã ba rồi rẽ phải sau đó đi thẳng là đến. Đạt mục đích B: Xin lỗi!Tớ không biết bạn nhé! Không đạt mục đích B: Lắc đầu. Không đạt mục đích Lưu ý: Hành động nói có thể đạt được mục đích , có thể không.
6. => Hành động nói có thể diễn ra bằng lời nói tương ứng với các kiểu câu nhưng cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ ( gật đầu, lắc đầu, bĩu môi, phẩy tay, ). Tuy nhiên dạng điển hình của hành động nói vẫn là bằng lời nói.
7. II, MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP. “ – Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn đi. Có chuyện gì anh ở nhà lo liệu.” ? Em hãy xác định mục đích trong các câu văn chứa hành động nói của Lí Thông trong phần ví dụ 1 SGK trang 62
8. Lời nói của Lí Thông Mục đích 1.Con trăn ấy là của vua nuôi đã Thông báo lâu. 2.Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Đe dọa 3.Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Cầu khiến 4.Có chuyện gì để anh ở nhà lo Hứa hẹn liệu.
9. Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của mỗi hành động: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc. ( ) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi! ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
10. Hành động nói Mục đích Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Hỏi Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Báo tin U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Hỏi Khốn nạn thân con thế này! Bộc lộ cảm xúc Trời ơi !
11. Các kiểu hành động nói Mục đích Hành động nói Hỏi Hành động hỏi Báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, Hành động trình bày dự đoán Cầu khiến, đe dọa, thách thức Hành động điều khiển Hứa hẹn Hành động hứa hẹn Bộc lộ cảm xúc Hành động bộc lộ cảm xúc
12. • Bài tập nhanh • Cho một đoạn hội thoại sau: Lớp trưởng: Cô giáo nhắc cả lớp chiều nay đi sinh hoạt đội. ==> Hành động trình bày ( thông báo) Tập thể: Cô báo mấy giờ đi ? ==>Hành động hỏi Lớp trưởng: 2 giờ ==> Hành động trình bày( thông báo)
13. III. Luyện tập BT 1: ( Sgk/63) Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện một câu trong bài Hịch và vai trò của câu ấy đối với mục đích chung.
14. III, LUYỆN TẬP- BT 1/63 Câu: ‘ Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù - Mục đích: + Khích lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược + Khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ Khích lệ tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm.
15. Bài 2/a Hành động nói Mục đích - Bác trai đã khá rồi chứ ? Hỏi - Cảm ơn cụ mỏi mệt lắm. Báo tin - Này bảo bác ấy có trốn đi đâu Cầu khiến thì trốn - Chứ cứ nằm đấy hoàn hồn. Nêu ý kiến - Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nêu ý kiến -Nhưng để cháo nguội vài húp cái đã. Kể - Thế thì phải giục rồi đấy! Cầu khiến
16. Bài 2/c Hành động nói Mục đích (Kiểu hành động) - Cậu Vàng đi đời rồi, ông Hành động trình giáo ạ! bày (báo tin) - Cụ bán rồi? Hành động hỏi - Bán rồi, họ vừa bắt xong. [ ] Hành động trình bày (báo tin) - Thế nó cho bắt à? Hành động hỏi - Khốn nạn Nó có biết gì đâu! Hành động bộc lộ cảm xúc -Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về nó dốc ngược nó lên Hành động trình bày (kể, tả)
17. Bài 3 - Anh phải hứa với em không bao giờ được để chúng cách xa nhau. (điều khiển) Anh hứa đi. (điều khiển) - Anh xin hứa. (hứa hẹn) -> Muốn xác định kiểu hành động nói cần phải xác định được mục đích nói và ngữ cảnh giao tiếp
18. Hướng dẫn học bài về nhà: * Sưu tầm, tìm một số bài văn, đoạn văn trong đó có sử dụng hành động nói. * Làm thêm các bài tập trong Sách bài tập. * Chuẩn bị bài “ Hành động nói “ (tt)