Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 113: Câu trần thuật đơn có từ “là” - Hà Thị Thu Hà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 113: Câu trần thuật đơn có từ “là” - Hà Thị Thu Hà

1. Giáo viên:Hà Thị Thu Hà
2. Những câu trần thuật đơn trong đoạn văn sau dùng để làm gì? Cây tre là bạn của người nông dân và nhân dân Việt Nam. Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Tre có vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất quý báu. Cây tre đã thành một biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
3. Tác dụng của những câu trần thuật đơn: Cây tre là bạn của người nông dân và nhân dân Việt Nam. → Giới thiệu Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. → Miêu tả Tre có vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất quý báu. → Nêu ý kiến Cây tre đã thành một biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam. → Nêu ý kiến
4. • Trong đó có câu : Cây tre là bạn của người nông dân và nhân dân Việt Nam. Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Tre có vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất quý báu. Cây tre đã thành một biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
5. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC . I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” 1. Ví dụ: a, b, c, d, e 2. Nhận xét:
6. •a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. •(Vũ Trinh) •b, Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. •(Theo Ngữ văn 6, tập một) •c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. •(Nguyễn Tuân) •d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. •e, Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất.
7. Ví dụ: a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. C V b, Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật C V và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. C V d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. C V C V e, Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất. C V
8. Ví dụ: a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. C V là + cụm danh từ b, Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật C V và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. là + cụm danh từ c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. C V là + cụm danh từ d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. C V C V e, Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất. C V
9. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC Ví dụ: I. Đặc điểm của câu trần a, Bà đỡ Trần / là người huyện Đông thuật đơn có từ “là” Triều. 1. Ví dụ: a, b, c, d, e (Vũ Trinh) 2. Nhận xét: b, Truyền thuyết / là loại truyện dân - Ví dụ a, b, c: Vị ngữ do từ gian kể về các nhân vật và sự kiện có “là” và cụm danh từ tạo thành. liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. (Theo Ngữ văn 6, tập một) c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (Nguyễn Tuân) d, Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại. e, Mục tiêu của đội bóng lớp em/ là giành giải nhất.
10. Ví dụ: a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. C V b, Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật C V và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. C V d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. “là” + tính từ C V C V e, Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất. C V
11. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC Ví dụ: I. Đặc điểm của câu trần a, Bà đỡ Trần / là người huyện Đông thuật đơn có từ “là” Triều. 1. Ví dụ: a, b, c, d, e (Vũ Trinh) 2. Nhận xét: b, Truyền thuyết / là loại truyện dân - Ví dụ a, b, c: Vị ngữ do từ gian kể về các nhân vật và sự kiện có “là” và cụm danh từ tạo thành. liên quan đến lịch sử thời quá khứ, - Ví dụ d: Vị ngữ do từ “là” và thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. tính từ tạo thành. (Theo Ngữ văn 6, tập một) c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (Nguyễn Tuân) d, Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại. e, Mục tiêu của đội bóng lớp em/ là giành giải nhất.
12. Ví dụ: a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. C V b, Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật C V và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. C V d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. C V C V e, Mục tiêu của đội bóng lớp em là giành giải nhất. C V “là” + cụm động từ
13. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC Ví dụ: I. Đặc điểm của câu trần a, Bà đỡ Trần / là người huyện Đông thuật đơn có từ “là” Triều. 1. Ví dụ: a, b, c, d, e (Vũ Trinh) 2. Nhận xét: b, Truyền thuyết / là loại truyện dân - Ví dụ a, b, c: Vị ngữ do từ gian kể về các nhân vật và sự kiện có “là” và cụm danh từ tạo thành. liên quan đến lịch sử thời quá khứ, - Ví dụ d: Vị ngữ do từ “là” và thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. tính từ tạo thành. (Theo Ngữ văn 6, tập một) - Ví dụ e: Vị ngữ do từ “là” và c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là cụm động từ tạo thành. một ngày trong trẻo, sáng sủa. (Nguyễn Tuân) d, Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại. e, Mục tiêu của đội bóng lớp em/ là giành giải nhất.
14. Chọn những từ hoặc cụm từ: không, không phải, chưa, chưa phải điền vào trước phần vị ngữ của mỗi ví dụ. a. Bà đỡ Trần / là người huyện a. Bà đỡ Trần / không phải là người Đông Triều. huyện Đông Triều. b. Truyền thuyết/ là loại truyện dân b. Truyền thuyết / không phải là loại gian kể về các nhân vật và sự kiện truyện dân gian kể về các nhân vật và sự có liên quan đến lịch sử thời quá kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo. kì ảo. c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là c. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / không một ngày trong trẻo, sáng sủa. phải (chưa phải) là một ngày trong trẻo, sáng sủa. d. Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại. d. Dế Mèn trêu chị Cốc / không phải (chưa phải) là dại. e. Mục tiêu của đội bóng lớp em / là e. Mục tiêu của đội bóng lớp em / không giành giải nhất. phải (chưa phải) là giành giải nhất. CN + “là” + VN CN + từ ngữ phủ định + “là” + VN ➔ Ý khẳng định ➔ Ý phủ định
15. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: - Ví dụ a, b, c: Vị ngữ do từ “là” và cụm danh từ tạo thành. - Ví dụ d: Vị ngữ do từ “là” và tính từ tạo thành. - Ví dụ e: Vị ngữ do từ “là” và cụm động từ tạo thành. - Vị ngữ kết hợp với cụm từ “không phải”, “chưa phải” để biểu thị ý phủ định. 3. Ghi nhớ 1: (Sgk – 114)
16. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” 1. Ví dụ: a, b, c, d 2. Nhận xét: a, Bà đỡ Trần là người huyện Đông - VDa: Giới thiệu quê quán Triều. của bà đỡ Trần. (Vũ Trinh) b, Truyền thuyết là loại truyện dân - VDb: Nêu định nghĩa gian kể về các nhân vật và sự kiện có truyện truyền thuyết. liên quan đến lịch sử thời quá khứ, - VDc: Miêu tả một ngày trên thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. đảo Cô Tô. (Theo Ngữ văn 6, tập một) c, Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là - VDd: Đánh giá hành động một ngày trong trẻo, sáng sủa. trêu chị Cốc của Dế Mèn. (Nguyễn Tuân) 3. Ghi nhớ 2: (Sgk – 115) d, Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
17. SO SÁNH CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN VÀ CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” GIỐNG NHAU: - Đều do một cụm C - V tạo thành. - Đều dùng để giới thiệu, miêu tả, đánh giá - Phần vị ngữ đều do từ hoặc cụm từ loại tạo thành. KHÁC NHAU: Câu trần thuật đơn Câu trần thuật đơn có từ “là” Không nhất thiết Phải có từ “là”. Từ “là” phải phải có từ “là”. là một bộ phận của vị ngữ và nối chủ ngữ với vị ngữ.
18. BÀI TẬP NHANH Câu sau có phải là câu trần thuật đơn có từ “là” hay không? Vì sao? Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. C V
19. SO SÁNH CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN VÀ CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” GIỐNG NHAU: - Đều do một cụm C - V tạo thành. - Đều dùng để giới thiệu, miêu tả, đánh giá - Phần vị ngữ đều do từ hoặc cụm từ loại tạo thành. KHÁC NHAU: Câu trần thuật đơn Câu trần thuật đơn có từ “là” Không nhất thiết Phải có từ “là”. Từ “là” phải phải có từ “là” là một bộ phận của vị ngữ và nối chủ ngữ với vị ngữ .
20. BÀI TẬP NHANH Câu sau có phải là câu trần thuật đơn có từ “là” hay không? Vì sao? Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. C V ➔ Không phải câu trần thuật đơn có từ “là”.
21. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” B. LUYỆN TẬP 1. Bài tập 1, 2:Tìm câu trần thuật đơn có từ “là”; Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ và cho biết chúng thuộc kiểu nào.
22. 1. Bài tập 1, 2 a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. (Ngữ văn 6, tập hai) c) Tre là cánh tay của người nông dân [ ]. Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ. [ ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê. (Thép Mới) d) Bồ các là bác chim ri Chim ri là dì sáo sậu Sáo sậu là cậu sáo đen Sáo đen là em tu hú Tu hú là chú bồ các. (Đồng dao) đ) Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở quê nhà. (Thánh Gióng) e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối Và dại khờ là những lũ người câm Trên đường đi như những bóng âm thầm Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Tố Hữu)
23. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” B. LUYỆN TẬP 1. Bài tập 1, 2: Những câu trần thuật đơn có từ “là”: a, c, d, e
24. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” Ý Xác định chủ ngữ, vị ngữ Thuộc kiểu nào Hoán dụ là tên gọi sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần a gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Tre là cánh tay của người nông dân [ ]. Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ. c [ ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê. Bồ các là bác chim ri Chim ri là dì sáo sậu d Sáo sậu là cậu sáo đen Sáo đen là em tu hú Tu hú là chú bồ các. e Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối Và dại khờ là những lũ người câm.
25. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” Ý Thuộc kiểu Xác định chủ ngữ, vị ngữ nào a Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái C V niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái Câu định niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng nghĩa sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Tre là cánh tay của người nông dân [ ]. C V Câu c Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ. đánh C V [ ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc giá của đồng quê. C V
26. Ý CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” Thuộc Xác định chủ ngữ, vị ngữ kiểu nào Bồ các là bác chim ri d C V Chim ri là dì sáo sậu C V Câu Sáo sậu là cậu sáo đen giới C V thiệu Sáo đen là em tu hú C V Tu hú là chú bồ các. C V (Đồng dao) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối C V C V C V Câu e Và dại khờ là những lũ người câm. đánh C V (Tố Hữu) giá
27. Tiết 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” A. BÀI HỌC I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là” B. LUYỆN TẬP 1. Bài tập 1, 2 Tìm câu trần thuật đơn có từ “là”; Xác định thành phần chủ ngữ, vị ngữ, cho biết chúng thuộc kiểu nào. 2. Bài tập 3: Viết một đoạn văn từ ba đến năm câu tả một người bạn của em, trong đó có ít nhất một câu trần thuật đơn có từ “là”. Nêu tác dụng của câu đó.
28. TIẾT 113: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ “LÀ” Đặc điểm Các kiểu câu Vị ngữ Khi vị ngữ Câu Câu Câu Câu thường do biểu thị ý định giới miêu đánh từ “là” phủ định, nghĩa thiệu tả giá kết hợp thường kết với từ hợp với cụm hoặc cụm từ “không từ loại tạo phải”, “chưa thành. phải”.
29. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ - Học thuộc các ghi nhớ. - Hoàn thành các bài tập. - Chuẩn bị bài: “Ôn tập truyện và kí”.