Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 42: Từ đồng âm - Nguyễn Thị Thúy Hằng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 42: Từ đồng âm - Nguyễn Thị Thúy Hằng

1. M«n: Ng÷ V¨n 7A Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ THóY H»NG N¨m häc 2019 - 2020
2. 1. Thế nào là từ trái nghĩa? 2.Tìm cặp từ trái nghĩa có trong đoạn thơ sau? “ Tranh bay sang sông trải khắp bờ, Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa Mảnh thấp quay lộn vào mương xa ” (Đỗ Phủ)
3. 1. Thế nào là từ trái nghĩa? 2.Tìm cặp từ trái nghĩa có trong đoạn thơ sau? “ Tranh bay sang sông trải khắp bờ, Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa Mảnh thấp quay lộn vào mương xa ” (Đỗ Phủ)
4. Câu đố vui: Hai cây cùng có một tên Cây xòe mặt nước, cây lên chiến trường Cây này bảo vệ quê hương Cây kia hoa nở ngát thơm mặt hồ (Là cây gì?) - Cây súng (một loại vũ khí) - Cây súng (một loại cây có hoa sống dưới nước)
5. TIẾT 42
6. TiÕt 42 I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Con ngùa ®ang ®øng bçng lång 1. Ví dụ (SGK/Tr.135) lªn. 2. Nhận xét: - Lång (1) (§T): Hµnh Lång: ®éng cña con ngùa ®ang Nh¶y, ®øng im bçng nh¶y dùng phi lªn. - Lång (2) (DT): ChØ ®å vËt lµm b»ng tre, kim lo¹i 2. Mua ®îc con chim, b¹n t«i dïng ®Ó nhèt vËt nu«i. nhèt ngay vµo lång. ➔ Ph¸t ©m giống nhau Lång: nhưng nghÜa kh¸c nhau, chuång, kh«ng liªn quan ®Õn nhau. rä => Tõ ®ång ©m.
7. TiÕt 42 I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Con ngùa ®ang ®øng bçng lång 1. Ví dụ (SGK/Tr.135) lªn. 2. Nhận xét: - Lång (1) (§T): Hµnh Lång: ®éng cña con ngùa ®ang Nh¶y, ®øng im bçng nh¶y dùng phi lªn. - Lång (2) (DT): ChØ ®å vËt lµm b»ng tre, kim lo¹i 2. Mua ®îc con chim, b¹n t«i dïng ®Ó nhèt vËt nu«i. nhèt ngay vµo lång. ➔ Ph¸t ©m giống nhau Lång: nhưng nghÜa kh¸c nhau, chuång, kh«ng liªn quan ®Õn nhau. rä 3. KÕt luËn (Ghi nhí 1/135)
8. TiÕt 42 GHI NHí 1/ Tr.135 Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× tíi nhau.
9. TiÕt 42 Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh tõ ®ång ©m trong c¸c vÝ dô sau? Ruåi ®Ëu vµo m©m x«i ®Ëu. KiÕn bß vµo ®Üa thÞt bß. §éng tõ Danh tõ §éng tõ Danh tõ Hµnh ®éng cña con ruåi. lµ mét lo¹i ®ç Hµnh ®éng cña con kiÕn. thÞt bß
10. TiÕt 42 BµI TËP TH¶O LUËN NHãM (3 PHóT) Em cã nhËn xÐt gì vÒ nghÜa cña c¸c tõ “ch©n” trong c¸c vÝ dô sau? C¬ së chung cña những tõ “ch©n” nµy lµ gì? Tõ “ch©n” cã ph¶i lµ tõ ®ång ©m kh«ng? a. Bè t«i bÞ ®au ch©n. b. C¸i bµn nµy ®· bÞ g·y ch©n. c. Ch©n têng nµy ®· bÞ mèc. - Ch©n (1): Bé phËn cuèi cïng cña c¬ thÓ ngêi, ®éng vËt, dïng ®Ó ®i. - Ch©n (2): Bé phËn cuèi cïng cña mét sè ®å dïng, cã t¸c dông ®ì cho c¸c bé phËn kh¸c. - Ch©n (3): PhÇn díi cïng cña mét sè vËt, tiÕp gi¸p vµ b¸m chÆt vµo mÆt nÒn. => NÐt nghÜa chung: “Bé phËn díi cïng” => Kh«ng ph¶i Tõ ®ång ©m, lµ Tõ nhiÒu nghÜa.
11. Phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa Giống nhau về mặt âm thanh -Từ đồng âm: Các nghĩa -Từ nhiều nghĩa: Các nghĩa không liên quan đến có liên quan với nhau. nhau, khác xa nhau.
12. TiÕt 42 I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ (SGK/Tr.135) 1. Con ngùa ®ang ®øng bçng lång 2. Nhận xét: lªn. - Lång (1) (§T): Hµnh Lång: ®éng cña con ngùa ®ang Nh¶y, ®øng im bçng nh¶y dùng phi lªn. - Lång (2) (DT): ChØ ®å vËt lµm b»ng tre, kim lo¹i 2. Mua ®îc con chim, b¹n t«i dïng ®Ó nhèt vËt nu«i. nhèt ngay vµo lång. ➔ Ph¸t ©m giống nhau nhưng nghÜa kh¸c nhau, Lång: kh«ng liªn quan ®Õn nhau. chuång 3. KÕt luËn (Ghi nhí 1/135) rä * Lu ý: CÇn ph©n biÖt tõ ®ång ©m víi tõ nhiÒu nghÜa.
13. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: 1. Con ngùa ®ang ®øng bçng lång 2. Nhận xét: lªn. II. Sö dông tõ ®ång ©m. 1. Ví dụ: 2. Nhận xét:  Để phân biệt nghĩa của từ “lồng” ta dựa vào ngữ cảnh (câu văn cụ thể). 2. Mua ®îc con chim, b¹n t«i nhèt ngay vµo lång.
14. TiÕt 42: * Ví dụ: Đem cá về kho. Ví dụ 1: Đem cá về mà kho. Ví dụ 2: Đem cá về để nhập vào kho.
15. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: II. Sö dông tõ ®ång ©m. 1. Ví dụ: 2. Nhận xét:  Để phân biệt nghĩa của Đem cá về mà kho. từ đồng âm ta dựa vào ngữ cảnh (câu văn cụ thể).  Cần tránh dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm. 3. Kết luận: Đem cá về để nhập vào kho. Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136
16. TiÕt 42 GHI NHí 2/ Tr.136 Trong giao tiÕp ph¶i chó ý ®Çy ®ñ ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh hiÓu sai nghÜa cña tõ hoÆc dïng tõ víi nghÜa níc ®«i do hiÖn tîng ®ång ©m.
17. Bài tập: Giải thích nghĩa của từ lợi trong những câu sau? Đó có phải từ đồng âm không? Nêu tác dụng. Baø giaø ñi chôï Caàu Ñoâng, Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng. 1 Thaày boùi gieo queû noùi raèng: Lôïi2 thì coù lôïi3nhöng raêng khoâng coøn. (Ca dao) * Lôïi(1): Tính töø Ích lôïi, lôïi loäc. * Lôïi(2),(3): Danh töø Bộ phận bao quanh răng ở khoang miệng. Laøm baøi ca dao theâm haáp daãn, thuù vò.
18. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: II. Sö dông tõ ®ång ©m. 1. Ví dụ: 2. Nhận xét:  Để phân biệt nghĩa của Baø giaø ñi chôï Caàu Ñoâng, từ “lồng” ta dựa vào ngữ Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng. cảnh (câu văn cụ thể). Thaày boùi gieo queû noùi raèng:  Cần tránh dùng từ với Lôïi thì coù lôïi nhöng raêng khoâng coøn. nghĩa nước đôi do hiện (Ca dao) tượng đồng âm. *Tác dụng: Để chơi chữ, nhằm mục đích dí dỏm, đùa vui.
19. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? Bµi tËp 1: Sgk/136 1. Ví dụ: Tìm tõ ®ång ©m víi mçi tõ ®îc 2. Nhận xét: g¹ch ch©n bªn díi? 3. Kết luận: Th¸ng t¸m, thu cao, giã thÐt giµ, Cuén mÊt ba líp tranh nhµ ta. Ghi nhớ 1 /SGK Tr.135 Tranh bay sang s«ng r¶i kh¾p bê, II. Sö dông tõ ®ång ©m. 1. Ví dụ: + Cao 1: Cao thÊp 2. Nhận xét: + Cao 2: NÊu cao. + Ba 1: Ba m¸ 3. Kết luận: + Ba 2: Sè ba Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 + Tranh 1: Nhµ tranh III. LuyÖn tËp: + Tranh 2: Tranh chấp + Sang 1: Sang träng + Sang 2: Sang s«ng
20. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: Bµi tËp 3/Tr.136 2. Nhận xét: Đặt câu với mỗi từ đồng âm 3. Kết luận: sau (ở mỗi câu phải có cả Ghi nhớ 1 /SGK Tr.135 hai từ đồng âm) II. Sö dông tõ ®ång ©m. - bµn (danh tõ) - bµn (®éng tõ) 1. Ví dụ: - s©u (danh tõ) - s©u (®éng tõ) 2. Nhận xét: - năm (danh từ) - năm ( số từ) 3. Kết luận: Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 III. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1/Tr,135
21. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: Bµi tËp 3/Tr.136 2. Nhận xét: Đặt câu với mỗi từ đồng âm 3. Kết luận: sau (ở mỗi câu phải có cả Ghi nhớ 1 /SGK Tr.135 hai từ đồng âm) II. Sö dông tõ ®ång ©m. - bµn (danh tõ) - bµn (®éng tõ) 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 III. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1/Tr,135
22. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: Bµi tËp 3/Tr.136 2. Nhận xét: Đặt câu với mỗi từ đồng âm 3. Kết luận: sau (ở mỗi câu phải có cả Ghi nhớ 1 /SGK Tr.135 hai từ đồng âm) II. Sö dông tõ ®ång ©m. - s©u (danh tõ) - s©u (®éng tõ) 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 III. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1/Tr,135
23. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? 1. Ví dụ: Bµi tËp 3/Tr.136 2. Nhận xét: Đặt câu với mỗi từ đồng âm 3. Kết luận: sau (ở mỗi câu phải có cả Ghi nhớ 1 /SGK Tr.135 hai từ đồng âm) II. Sö dông tõ ®ång ©m. - năm (danh từ) - năm (số từ) 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 III. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1/Tr,135
24. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? Bµi tËp 3/Tr.136 1. Ví dụ: Đặt câu với mỗi từ đồng âm sau (ở 2. Nhận xét: mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm) II. Sö dông tõ ®ång ©m. - bµn (danh tõ) - bµn (®éng tõ) 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Kết luận: Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 III. LuyÖn tËp:
25. TiÕt 42: I. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m? Bµi tËp 3/Tr.136 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: Đặt câu với mỗi từ đồng âm sau (ở II. Sö dông tõ ®ång ©m. mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm) 1. Ví dụ: - bµn (danh tõ) - bµn (®éng tõ) 2. Nhận xét: - s©u (danh tõ) - s©u (®éng tõ) 3. Kết luận: - năm (danh từ) - năm ( số từ) Ghi nhớ 2 /SGK Tr.136 + Chóng em ngåi xung quanh bµn ®Ó bµn vÒ vÊn ®Ò häc tËp. III. LuyÖn tËp: + Những con s©u ®ôc lç chui s©u vµo qu¶ æi. + Năm nay cháu vừa tròn năm tuổi.
26. Bài tập 4: SGK/136 : Thảo luận nhóm Anh chµng trong c©u chuyÖn ®· sö dông biÖn ph¸p gì ®Ó kh«ng tr¶ l¹i c¸i v¹c cho ngêi hµng xãm. NÕu em lµ viªn quan xö kiÖn, em sÏ lµm thÕ nµo ®Ó ph©n râ ph¶i tr¸i? CÁI VẠC ĐỒNG CON VẠC
27. Bài tập 4: SGK/136 : Thảo luận nhóm - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc), vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. => Để phân rõ phải trái, chỉ cần thêm từ để cụm từ vạc đồng không thể hiểu nước đôi -> vạc bằng đồng.
28. Trß ch¬i: HO¹T §éng cÆp ®«i: Cã 12 h×nh ¶nh trªn mµn h×nh, c¸c nhãm ®«i ph¶i nhanh chãng nhËn biÕt c¸c tõ ®ång ©m øng víi c¸c h×nh ¶nh ®ã. Sau 2 phót, cÆp ®«i nµo t×m ®îc nhiÒu tõ ®ång ©m h¬n, cÆp ®«i ®ã sÏ th¾ng.
29. §ång tiÒn - Tîng ®ång Hßn ®¸ - §¸ bãng L¸ cê - Cê vua KhÈu sóng - Hoa sóng Em bÐ bß - Con bß Con ®êng - C©n ®êng
30. Là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. Tác dụng: Để chơi chữ, Thế nào là tạo sắc thái hài hước, từ đồng âm? dí dỏm TỪ ĐỒNG ÂM Phân biệt tứ đồng âm với từ nhiều nghĩa. Sử dụng từ đồng âm Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng từ đồng âm.
31. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Nắm nội dung bài học. - Học thuộc lòng phần ghi nhớ ở sgk, lấy ví dụ minh họa. - Làm hoàn chỉnh các bài tập vào vở. * Soạn bài: các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm. + Đọc kĩ các ngữ liệu, trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. + Nghiên cứu trước các bài tập.
32. GIỜ HỌC KẾT THÚC