Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 21: Câu cảm thán

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 21: Câu cảm thán

1. Mỗi bạn hãy nói một câu bộc lộ tình cảm của mình với 1 bạn em yêu quý.
2. Câu cảm thán GV: Vũ Thị Thùy Dung
3. I. Đặc điểm hình thức và chức năng II. Luyện tập
4. I. Đặc điểm hình thức và chức năng
5. 1. Khảo sát ngữ liệu: Thảo luận nhóm bàn: Đọc ví dụ a, b (sgk-tr43) Tìm câu cảm thán? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán?
6. a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết Một người như thế ấy! Một người đã khóc vì trót lừa một con chó! Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn → Dấu hiệu nhận biết: Từ cảm thán: “Hỡi ơi”. Kết thúc bằng dấu chấm than
7. b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? → Dấu hiệu nhận biết: Từ cảm thán: “Than ôi!” Kết thúc bằng dấu chấm than
8. Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán, có thể dùng câu cảm thán không? Vì sao?
9. Câu cản thán dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết). Ngôn ngữ trong các văn bản hành chính – công vụ nói chung và trong trình bày kết quả các văn bản khoa học là ngôn ngữ của tư duy lô-gíc cần độ chính xác và khách quan cao, vì thế không được phép dùng kèm các câu cảm thán.
10. a. Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi! → Tự hào b. Bỗng lòe chớp đỏ → Thương xót Thôi rồi , Lượm ơi! c. Ha ha! Một lưỡi gươm! → Vui mừng → Câu cảm thán bộc lộ cảm xúc rất đa dạng: tự hào, sung sướng, vui mừng, thán phục; đau đớn, hối hận, nuối tiếc, trách móc . Việc xác định cảm xúc cho câu cảm thán phải căn cứ vào từ ngữ cảm thán và ngữ cảnh cụ thể.
11. Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người nói, người viết đối với người, sự vật, sự việc được nói tới. Câu cảm thán được cấu tạo nhờ 2. Ghi nhớ: những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào, Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
12. Lưu ý Có trường hợp câu cảm thán được kết thúc bằng dấu chấm hoặc dấu chấm lửng. VD: Ôi, con đã cho bố bất ngờ quá lớn. Không phải câu nào chứa dấu chấm than/ từ cảm thán/ bộc lộ cảm xúc cũng là câu cảm thán. VD: Một người như thế ấy! Có biết bao người đã ra trận và mãi mãi không trở về. Những người muôn năm cũ / Hồn ở đâu bây giờ?
13. Bài tập nhanh a. Anh đến muộn quá. → Trời ơi, anh đến muộn quá! Hãy thêm các từ ngữ cảm b. Trăng đêm nay đẹp. thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau →Trăng đêm nay đẹp biết bao! thành câu cảm thán: c. Chân tôi đau quá. → Ôi, chân tôi đau quá!
14. II. Luyện tập
15. Bài tập 1: Những câu sau đây có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao? a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
16. Những câu câu cảm thán có chứa từ ngữ cảm thán là: a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá,
17. TRÒ CHƠI: 2 nhóm (nam, nữ) cùng thảo luận trong 5’ để trả lời bài 2 (SGK – tr44) Vòng Sau 5’, 2 nhóm lần lượt cử đại 1 diện trả lời Ai nhanh Nhóm nhanh và đúng nhất sẽ được 2 điểm, nhóm xong sau sẽ được 1 hơn? điểm
18. Ai làm cho bể kia đầy → Lời than thở của người nông Cho ao kia cạn cho gầy cò con? dân dưới chế độ phong kiến. → Lời than thở của người chinh Xanh kia thăm thẳm từng trên phụ trước nỗi truân chuyên do Vì ai gây dựng cho nên nỗi này? chiến tranh gây ra. Tôi có chờ đâu, có đợi đâu → Tâm trạng bế tắc của nhà thơ Đem chi xuân lại gợi thêm sầu trước cuộc sống (trước CMT8) Anh mà chết là chỉ tại cái tội → Sự ân hận của Dế Mèn trước ngông cuồng dại dột của tôi. cái chết thảm thương, oan ức Tôi biết làm thế nào bây giờ? của Dế Choắt.
19. Ai làm cho bể kia đầy Cho ao kia cạn cho gầy cò con? ➔ Đều bộc lộ tình Xanh kia thăm thẳm từng trên cảm, cảm xúc, nhưng Vì ai gây dựng cho nên nỗi này? không phải là câu cảm thán, vì không có hình Tôi có chờ đâu, có đợi đâu thức đặc trưng của kiểu Đem chi xuân lại gợi thêm sầu câu cảm thán (từ ngữ cảm thán và dấu chấm Anh mà chết là chỉ tại cái tội than). ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
20. GV sẽ đưa 4 ô cửa tương ứng với 4 câu hỏi Vòng Mỗi nhóm sẽ lựa chọ cho mình 2 ô 2 cửa và trả lời Ô cửa bí mật Trả lời đúng 1 câu được 1 điểm, sai sẽ nhường quyền cho đội bạn
21. Đặt một câu cảm thán bộc lộ cảm xúc của mình khi nhận được một món quà bất ngờ. Đặt một câu cảm thán 1 phù hợp với hình trên.2 Đặt một câu cảm thán Đặt câu cảm thán bộc lộ cảm phù hợp với hình trên3. xúc khi nhìn thấy mặt trời mọc4 . 21
22. 2 nhóm cùng tham gia trò chơi đua thuyền để trả lời 5 câu hỏi Vòng 3 Trả lời đúng sẽ được tiến thêm 1 đoạn, sai nhường quyền cho đội bạn Đua thuyền Nhóm nào về đích trước sẽ thắng
23. Thường chứa các từ: ôi, than ôi, hỡi ơi, trời ơi, biết bao, xiết bao và thường kết thúc bằng dấu chấm than A. Câu nghi vấn B. Câu cảm thán C. Câu cầu khiến D. Câu trần thuật
24. Trong các câu sau, đâu là câu cảm thán: B. “Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi! A. Tổ quốc ta rất đẹp. Rừng cọ, đồi chè, đồng xanh ngào ngạt” C. Tổ quốc ta rất đẹp phải không? D. Tổ quốc ta đẹp biết bao.
25. Dòng nào, tất cả các từ đều là từ ngữ cảm thán? A. Hãy, đừng, chớ, đi, thôi, B. ôi, than ôi, thay, xiết bao, nào chao ơi C. Hãy, ôi, than ôi, biết chừng D. Ai, gì, nào, à, ư, hả nào
26. Trong các câu sau, câu nào không phải câu cảm thán? A. Ôi! Bác Hồ ơi những xế chiều/ B. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn Nghìn thu thương nhớ Bác bao nhiêu. đâu! C. Ai làm cho bể kia đầy / Cho ao kia D. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! cạn cho gầy cò con.
27. Từ cảm thán nào có thể điền được vào chỗ trống trong câu: “Cô đơn là cảnh thân tù!” A. thay B. hỡi ơi C. trời ơi D. ôi
28. 2 nhóm cùng nghe 1 đoạn nhạc trích trong bài hát: Việt Nam ơi cùng đánh Vòng bay covid! 4 Nghe Ghi ra giấy những câu cảm thán có trong lời bài hát. nhạc, xác định Nhóm nào ghi được nhiều câu chính câu xác sẽ chiến thắng. đúng
29. GV: Vũ Thị Thùy Dung
30. Bài tập về nhà: Hãy viết một đoạn văn khoảng 4-5 câu nêu cảm nghĩ của em về một cảnh đẹp của quê hương, trong đoạn văn có sử dụng câu cảm thán.
31. Hướng dẫn tự học ❖ Vẽ sơ đồ tư duy tổng kết bài học + Lấy ví dụ ❖ Hoàn thiện các bài tập vào vở ❖ Soạn bài: Ngắm trăng
32. GV: Vũ Thị Thùy Dung Xin cảm ơn quý thầy cô giáo và các em!