Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 29: Lựa chọn trật tự từ trong câu. Luyện tập

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 29: Lựa chọn trật tự từ trong câu. Luyện tập

1. Traät töï töø trong caâu coù theå : - Theå hieän thöù töï nhaát ñònh cuûa söï vaät, hieän töôïng, hoaït ñoäng, ñaëc ñieåm (thöù baäc quan troïng cuûa söï vaät, thöù töï tröôùc sau cuûa hoaït ñoäng, trình töï quan saùt ) - Nhaán maïnh hình aûnh, ñaëc ñieåm cuûa söï vaät, hieän töôïng. - Lieân keát caâu vôùi nhöõng caâu khaùc trong vaên baûn. - Ñaûm baûo söï haøi hoøa veà ngöõ aâm cuûa lôøi noùi .
2. Nối các câu ở cột A với các hiệu quả diễn đạt của trật tự tương ứng ở cột B ? Cét A Cét B 1. H¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ a.ThÓ hiÖn thø tù trưíc sau cña lßng son. hµnh ®éng 2. Nhµ ai Pha Lu«ng mưa xa b. NhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm cña sù vËt kh¬i. ®ưîc nãi tíi trong c©u. c. ThÓ hiÖn thø bËc quan träng 3. H¾n ho khÏ mét tiÕng, bưíc cña sù vËt ®ưîc nãi ®Õn trong tõng bưíc dµi ra s©n. c©u 4. Trong tay ®ñ c¶ qu¶n bót, lä d. T¹o nhÞp ®iÖu mÒm m¹i, uyÓn mùc, giÊy tr¾ng vµ giÊy chuyÓn cho c©u nãi. thÊm
3. Tình huèng: Nam vµ B¾c cïng tham gia mét tiÕt môc văn nghÖ chµo mõng ngµy 20-11. GÇn ®Õn giê biÓu diÔn mµ cha thÊy B¾c ®©u. Em lùa chän c©u nµo ®Ó hoµn thµnh tình huèng trªn? a. Nam hít h¶i ch¹y ®i tìm B¾c, bçng Nam gÆp S¬n, S¬n hái ®Çu ®u«i c©u chuyÖn råi c¶ hai cïng ®i tìm B¾c. b. Nam hít h¶i ch¹y ®i tìm B¾c, S¬n hái ®Çu ®u«i c©u chuyÖn, råi c¶ hai cïng ®i tìm B¾c, bçng Nam gÆp S¬n Chän c©u (a) lµ hîp lý vì nã thÓ hiÖn thø tù trưíc sau cña diÔn biÕn sù viÖc.
4. 1/ Baøi taäp 1: a) Tinh thaàn yeâu nöôùc cuõng nhö caùc thöù cuûa quyù. Coù khi ñöôïc tröng baøy trong tuû kính, trong bình pha leâ, roõ raøng deã thaáy. Nhöng cuõng coù khi caát giaáu kín ñaùo trong röông, trong hoøm. Boån phaän cuûa chuùng ta laø laøm cho nhöõng cuûa quyù kín ñaùo aáy ñeàu ñöôïc ñöa ra tröng baøy. Nghóa laø phaûi ra söùc giaûi thích, tuyeân truyeàn, toå chöùc, laõnh ñaïo, laøm cho tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc thöïc haønh vaøo coâng vieäc yeâu nöôùc, coâng vieäc khaùng chieán. (Hoà Chí Minh- Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa daân ta) ÑA: Traät töï töø, cuïm töø theå hieän moái quan heä giöõa nhöõng hoaït ñoäng vaø trang thaùi thöù töï tröôùc-sau maø chuùng bieåu thò: Theå hieän thöù töï cuûa caùc khaâu trong coâng taùc vaän ñoäng coå vuõ, tuyeân truyeàn, ñoäng vieân vaø phaùt huy tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân: ❖ Ñaàu tieân laø giaûi thích cho quaàn chuùng hieåu ❖ Sau ñoù laø tuyeân truyeàn cho quaàn chuùng höôûng öùng. ❖ Toå chöùc cho quaàn chuùng laøm. ❖ Laõnh ñaïo ñeå laøm cho ñuùng. ❖ Keát quaû laø laøm cho tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa quaàn chuùng ñöôïc thöïc haønh vaøo coâng vieäc yeâu nöôùc, coâng vieäc khaùng chieán
5. A Sử thay áo mới, khoác thêm hai vòng bạc vào cổ rồi bịt cái khăn trắng lên đầu. (Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài) a. Góp phần thể hiện tính cách nhân vật. b. Thể hiện trình tự quan sát của người nói. c. Thể hiện trình tự trước sau của hoạt động. d. Nhấn mạnh sự cầu kỳ trong trang phục của nhân vật.
6. 1/ Baøi taäp 1: b) Gaàn ñeán gioã ñaàu thaày toâi, meï toâi ôû Thanh Hoaù chöa veà. Trong ñoù nghe ñaâu meï toâi ñi baùn boùng ñeøn vaø nhöõng phieân chôï chính coøn baùn caû vaøng höông nöõa. (Nguyeân Hoàng- Nhöõng ngaøy thô aáu) ÑA :Haønh ñoäng vaø traïng thaùi maø chuùng bieåu thò: Theå hieän thöù baäc vieäc chính, vieäc phuï: ❖ Vieäc chính: vieäc thöôøng xuyeân dieãn ra haøng ngaøy cuûa baø meï laø baùn boùng ñeøn ❖ Coøn baùn vaøng höông chæ laø vieäc laøm theâm trong nhöõng phieân chôï chính. •
7. -Ví dụ: (1) Mua mấy xu chè tươi với mấy quả cau. (2) Người ta đến cũng phải có bát nước, miếng trầu tươm tất chứ ? Không nên thay đổi trật tự cụm từ in đậm trong câu (2). Nếu thay đổi trật tự của chúng sẽ làm mất đi sự liên kết thứ tự sự vật giữa câu (2) với câu (1).
8. 1. a, Thầy giáo giảng bài hai giờ. b, Hai giờ thầy giáo giảng bài. 2. a, Bạn ăn ít như thế là không được. b, Bạn ít ăn như thế là không được. 1. a, “Hai giờ” là bổ ngữ cho động từ “giảng” => Chỉ số lượng b, “Hai giờ” là trạng ngữ của câu => Chỉ thời gian. 2. a,“Ăn ít” => Chỉ số lượng ăn chưa đủ đảm bảo cho sức khoẻ b, “ít ăn” => Chỉ sự lười ăn, ngại ăn, ăn không đủ số bữa trong ngày.
9. 2/Baøi taäp 2: a)Cuøng laém, noù giôû queû haén cuõng chæ ñeán ñi ôû tuø. ÔÛ tuø thì haén coi laø thöôøng. (Nam Cao- Chí Pheøo) ÑAÙP AÙN: Cuïm töø “ôû tuø” ñaët ôû ñaàu caâu thöù 2, laëp laïi ôû caâu tröôùc ñeå taïo söï lieân keát caâu. b)Nguyeãn Tuaân coù moät kho töø vöïng heát söùc phong phuù maø oâng ñaõ caàn cuø tích luyõ. Voán töø vöïng aáy, tröôùc Cach́ mang̣ thaùng Taùm, oâng thöôøng duøng ñeå chôi ngoâng vôùi ñôøi. (Theo Nguyeãn Ñaêng Maïnh, Nhaø vaên VN hieän ñaïi- Chaân dung vaø phong caùch) ÑAÙP AÙN: Laëp laïi cuïm töø “Voán töø vöïng aáy” ñeå taïo söï lieân keát caâu.
10. 2/Baøi taäp 2: c)Vieäc ñeán tai em beù con nhaø thôï caøy, em lieàn baûo cha: -Chaû maáy khi ñöôïc loäc vua ban, cha cö ùthöa vôùi laøng gieát thòt hai con traâu vaø ñoà hai thuùng gaïo neáp ñeå moïi ngöôøi aên moät böõa cho söôùng mieäng. Coøn moät traâu vaø moät thuùng gaïo, ta seõ xin laøng laøm phí toån cho cha con ta traåy kinh lo lieäu vieäc ñoù. (Em beù thoâng minh) ÑA) Laëp laïi cuïm töø “Coøn moät traâu vaø moät thuùng gaïo” ñeå taïo lieân keát caâu aáy vôùi caâu tröôùc ñoù. d)Moät thôøi ñaïi vöøa chaün möôøi naêm. Trong möôøi naêm aáy, thô môùi ñaõ tranh ñaáu gaét gao vôùi thô cuõ, moät beân giaønh quyeàn soáng, moät beân giöõ quyeàn soáng. Cuoäc ñaáu tranh keùo daøi cho ñeán ngaøy thô môùi toaøn thaéng. Trong söï thaéng lôïi aáy, cuõng coù nhöõng ngöôøi taû xung höõu ñoät nôi chieán tröôøng, nhöng tröôùc heát laø coâng nhöõng nhaø thô môùi. (Hoaøi Thanh- Hoaøi Chaân, Moät thôøi ñaïi môùi trong thi ca) ÑA) Laëp laïi cuïm töø “Trong möôøi naêm aáy” va ̀ “Trong söï thaéng lôïi aáy” ñeå taïo lieân keát caâu aáy vôùi caâu tröôùc ñoù cho chaët hôn .
11. 3/ Baøi taäp 3: a) “Böôùc tôùi Ñeøo Ngang, boùng xeá taø, Coû caây chen ñaù, laù chen hoa. Lom khom döôùi nuùi, tieàu vaøi chuù, Laùc ñaùc beân soâng, chôï maáy nhaø. Nhôù nöôùc ñau loøng, con quoác quoác, Thöông nhaø moûi mieäng, caùi gia gia. Döøng chaân ñöùng laïi, trôøi, non, nöôùc, Moät maûnh tình rieâng, ta vôùi ta.” (Baø Huyeän Thanh Quan, Qua ñeøo Ngang)
12. Lom khom döôùi nuùi, tieàu vaøi chuù VN TN CN Nhaán Laùc ñaùc beân soâng, chôï maáy nhaø. Ñaûo maïnh hình VN TN CN traät töï aûnh, ñaëc Nhôù nöôùc ñau loøng, con quoác quoác ñieåm cuûa VN CN cuù phaùp söï vaät, Thöông nhaø moûi mieäng, caùi gia gia. hieän töôïng VN CN Hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong nhöõng caâu in ñaäm: a) Ñaûo traät töï thoâng thöôøng cuûa caùc töø trong caâu nhaèm nhaán maïnh: ❖ Veû hoang sô, tieâu ñieàu cuûa Ñeøo Ngang . ❖ Nhaán maïnh taâm traïng buoàn hoaøi coå .
13. 3/ Baøi taäp 3: b) Raát ñeïp hình anh luùc naéng chieàu. Boùng daøi leân ñænh doác cheo leo. Nuùi khoâng ñeø noåi vai vöôn tôùi. Laù nguïy trang reo vôùi gioù ñeøo. (Toá Höõu. Trích “ Leân Taây Baéc”). Hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong nhöõng caâu in ñaäm: Ñaûo traät töï thoâng thöôøng nhaèm nhaán maïnh hình anh̉ đñep̣ , lang̃ maṇ , cuả anh linh́ .
14. 4/ Baøi taäp 4: a) Toâi thaáy moät anh Boï Ngöïa trònh troïng tieán vaøo. b) Toâi thaáy trònh troïng tieán vaøo moät anh Boï Ngöïa. * Boãng maáy chuù Chaâu Chaáu Ma ñang nhaûy nhoùt khoe taøi quanh các naøng Caøo Caøo, voäi neù giaït veà moät beân. Roài trong cöûa haøng chôït im tieáng oàn aøo/ ./. Ngöôøi ngôïm anh Boï Ngöïa naøy cuõng bình thöôøng thoâi, nhöng chöa hieåu sao anh laøm ra loái quan daïng ñeán theá, anh ñi cöù chaân nhaác töøng böôùc cao ngang ñaàu goái kieåu böôùc chaân ngoãng, caùch thöùc raát ta ñaây keû giôø vaø haùch dòch. (Toâ Hoaøi, Deá meøn phieâu löu kí)
15. 4/ Baøi taäp 4: Ñaùp aùn: *Caáu taïo: a) Toâi thaáy moät anh Boï Ngöïa trònh troïng tieán vaøo. ÑT CN PN VN (neâu nhaân vaät vaø hoaït ñoäng cuûa nhaân vaät) b) Toâi thaáy trònh troïng tieán vaøo moät anh Boï Ngöïa. ÑT VN PN CN (nhaán maïnh söï “laøm boä laøm tòch” cuûa nhaân vaät)
16. Câu (a): cụm C-V “một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào” có CN đứng trước nhằm nêu tên nhân vật và hành động của nhân vật. Câu (b): cụm C-Vđã đảo VN lên trước CN nhằm nhấn mạnh sự “làm bộ làm tịch” của nhân vật. Căn cứ vào văn cảnh chọn câu (b) là hợp lý. Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hang chợt im tiếng ồn ào .Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa . Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi ,nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng,cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)
17. 5/ Baøi taäp 5: * Haõy lieät keâ caùc khaû naêng saép xeáp traät töï töø trong boä phaän caâu in do. Ñoái chieáu ñoaïn keát vôùi daøn yù cuûa baøi vaên vaø cho bieát vì sao taùc giaû löïa choïn traät töï töø nhö ôû ñaây. Caây tre Vieät Nam! Caây tre xanh, nhuõn nhaën, ngay thaúng, thuûy chung, can ñaûm. Caây tre mang nhöõng ñöùc tính cuûa ngöôøi hieàn laø töôïng tröng cao quyù cuûa daân toäc Vieät Nam.
18. 5/ Baøi taäp 5: Caùch 1: Caây tre Vieät Nam! Caây tre , nhuõn nhaën, ngay thaúng, thuûy chung, can ñaûm, xanh . Caùch 2: Caây tre Vieät Nam! Caây tre , ngay thaúng, nhuõn nhaën, thuûy chung, can ñaûm, xanh . Caùch 3: Caây tre Vieät Nam! Caây tre , ngay thaúng, xanh, nhuõn nhaën, thuûy chung, can ñaûm . chuyeån caùc töø in ñaäm thì caâu vaãn coù yù nghóa.
19. 5/ Baøi taäp 5: * Haõy lieät keâ caùc khaû naêng saép xeáp traät töï töø trong boä phaän caâu in ñaäm. Ñoái chieáu ñoaïn keát vôùi daøn yù cuûa baøi vaên vaø cho bieát vì sao taùc giaû löïa choïn traät töï töø nhö ôû ñaây. Caây tre Vieät Nam! Caây tre xanh, nhuõn nhaën, ngay thaúng, thuûy chung, can ñaûm. Caây tre mang nhöõng ñöùc tính cuûa ngöôøi hieàn laø töôïng tröông cao quyù cuûa daân toäc Vieät Nam. ĐÁP ÁN: ❖ “xanh”: veû ñeïp hình thöùc beân ngoaøi ❖ “nhuõn nhaën, ngay thaúng, thuyû chung, can ñaûm”: veû ñeïp veà phaåm chaát beân trong -> Traät töï töø theå hieän töø veû ñeïp beân ngoaøi ñeán phaåm chaát beân trong cuûa tre. Caùch saép xeáp cuûa taùc giaû laø hôïp lyù vì noù ñuùc keát ñöôïc phaåm chaát ñaùng quyù cuûa caây tre theo tình töï mieâu taû trong baøi vaên.
20. 6/ Baøi 6: Vieát 1 ñoaïn vaên ngaén veà moät trong caùc ñeà taøi sau ñaây: a) Lôïi ích cuûa ñi boä ñoái vôùi söùc khoeû. b) Lôïi ích cuûa ñi boä ñoái vôùi vieäc môû roäng hieåu bieát thöïc teá. Giaûi thích caùch saép xeáp traät töï töø ôû moät caâu trong ñoaïn vaên ñaõ vieát. a) Coù theå coù caùc luaän ñieåm sau : - Giuùp cho tinh thaàn saûng khoaùi, thö giaõn . - Tieâu hao naêng löôïng, gaân coát saên chaéc . - Coù söùc khoûe ñeå lao ñoäng vaø hoïc taäp toát hôn b) .
21. Nhaéc laïi caùc taùc duïng cuûa löïa choïn traät töï töø trong caâu. *Caâu hoûi trắc nghieäm: Choïn caâu vaên coù söï löïa choïn traät töï töø ngöõ thích hôïp trong caùc caëp caâu döôùi ñaây: 1. a. Chuù boä ñoäi ngaém raát laâu, roài boùp coø, phaùt suùng noå, moät teân ñòch ngaõ saáp. b. Chuù boä ñoäi ngaém raát laâu, phaùt suùng noå, moät teân ñòch ngaõ saáp, roài boùp coø. ĐÁP ÁN: Caâu 1: Choïn caâu a 2. a. Töø phía xa coù moät toáp ngöôøi oàn aøo ñi tôùi, roài roõ daàn, hoaù ra hoï ñang daãn giaûi moät teân troäm. b. Töø phía xa coù moät toáp ngöôøi oàn aøo ñi tôùi, hoaù ra hoï ñang daãn giaûi moät teân troäm, roài roõ daàn. ĐÁP ÁN: Caâu 2: Choïn caâu a
22. Đọc sách là một việc làm cần thiết đối với mọi người, nhất là các bạn học sinh. Sách đã và đang tồn tại ở rất nhiều hình thức khác nhau: ký tự khắc trên đá, trên thẻ tre, in trên giấy, nhưng đều với mục đích chung là lưu giữ và phổ biến kiến thức của nhân loại. Khi đọc những sách về chủ đề khoa học, lịch sử, địa lý, chúng ta sẽ biết được thêm nhiều kiến thức mới mẻ về các lĩnh vực trong cuộc sống.
23. Söa l¹i trËt tù tõ ë c©u sau BiÓn lu«n thay ®æi mµu tïy theo s¾c m©y trêi.Trêi xanh NªuMiªu lÝ dot¶ vÎs¾p ®Ñp xÕp hoa trËt sen tù tõ tõ ngoµi vµo trong vµ ngîc l¹i. th¼m,Ô biÓncử cònga s xanhố 2th¼m. trong c¸c c©u sau: Trêi ©m u m©y mưa, biÓn L¸ xanh b«ng tr¾ng l¹i chen BiÓn x¸m xÞt, nÆng nÒ, ¤ cöa may m¾n x¸m xÞt, nÆng nÒ . Ô c ử a s ố nhÞ1 vµng trêi ©m u m©y mưa. ¤ cöa sè 3 NhÞ vµng, b«ng tr¾ng, l¸ Chóc mõng c¸c b¹n! xanh Giữ gìn sự trong TrËt tù tõ cña c©u nµo gãp sáng của Tiếng Việt phÇn t¹o nªn tÝnh nh¹c? A.GiÊy ®á buån kh«ng th¾m. Nªu t¸c dông cña sù B.TiÕngÔ c gµử g¸ya vang số c¶6 xãm. Ô cửa số 4 C. M¸t rưîi lßng ta ng©n s¾p xÕp trËt tù tõ ? nga tiÕng h¸t . TiÕngPh¹m ViÖt V ă lµn métĐång thø tõng tiÕngnhËnÔ ®Ñp, c®Þnhử méta nh s thøưố thÕ tiÕng5 nµo hay. vÒ TiÕngViÖt? LuËt ch¬i
24. Daën veà nhaø . 1/ Laøm baøi taäp 6 . 2/ Xem laïi taát caû caùc baøi taäp ñaõ thöïc hieän treân lôùp . 3/ chuaån bò baøi “Chöõa loãi dieãn ñaït (loãi logic)”, chuù yù : a) Thöïc hieän baøi taäp 1 (töø caâu a ñeán caâu k) . b) Laáy baøi vieát soá 6 cuûa em ñeå thöïc hieän baøi taäp 2 .