Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 111+112: Chiếc lược ngà - Trường THCS An Bình

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 111+112: Chiếc lược ngà - Trường THCS An Bình

1. GV thiết kế: Đơn vị công tác: Trường THCS An Bình
2. TIẾT : 111-112
3. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT CẢ BÀI (GV căn cứ vào thực tế dạy xác định mục tiêu từng tiết) I) Mục tiêu cần đạt 1) Kiến thức 1.1Trình bày những nét chính về tác giả Nguyễn Quang Sáng và hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn “Chiếc lược ngà”,tóm tắt được đoạn trích. 1.2. Phân tích được tình cảm cha con sâu nặng của ông Sáu và bé Thu.Thấy được nghệ thuật xây dựng tình huống truyện đặc sắc của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. 2) Kĩ năng 2.1.Có được kĩ năng đọc – hiểu một văn bản truyện hiện đại , liệt kê được các sự việc, nhận biết các chi tiết miêu tả tâm trạng của nhân vật. 2.2 .Có kĩ năng làm việc theo nhóm, giao tiếp, thuyết trình, tổ chức, điều khiển. 3) Thái độ: Trân trọng tình cảm cha con của ông Sáu.
4. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: 1.§äc vµ : tóm tắt Yêu cầu HS : -Nêu cách đọc -Đọc văn bản. -Nhận xét bạn đọc Yêu cầu HS : Tóm tắt đoạn trích theo các bức tranh minh họa.
5. * KÓ tãm t¾t néi dung ®o¹n trÝch ¤ng S¸u vÒ th¨m gia ®×nh. BÐ Thu nhËn ra ba còng lµ lóc Thu kh«ng nhËn ba v× vÕt thÑo «ng S¸u ph¶i ra ®i. trªn mÆt. ¤ng S¸u dån hÕt t×nh c¶m vµo Tríc lóc hi sinh, «ng cßn kÞp lµm chiÕc lîc ngµ ®a c©y lîc cho ngêi b¹n
6. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: 1.§äc vµ tóm tắt: Tãm t¾t v¨n b¶n ¤ng S¸u xa nhµ ®i kh¸ng chiÕn, khi vÒ th¨m nhµ, bÐ Thu kh«ng nhËn ra ba v× vÕt thÑo trªn mÆt lµm ba em kh«ng gièng víi ngêi trong bøc ¶nh chôp chung víi m¸. Em ®èi xö víi ba nh mét ngêi xa l¹. §Õn lóc Thu nhËn ra cha, th× còng lµ lóc «ng S¸u ph¶i lªn ®êng. ë khu c¨n cø «ng S¸u lµm mét chiÕc l- îc b»ng ngµ voi ®Ó tÆng con. Nhng «ng ®· hi sinh khi cha kÞp trao c©y lîc cho con.
7. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: 1. Đọc-tóm tắt: 2.Chú thích: a.Tác giả: Dựa vào chú thích SGK em hãy giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Quang Sáng?
8. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: 1. Đọc-tóm tắt: 2.Chú thích: a.Tác giả: *.Cuéc ®êi : - NguyÔn Quang S¸ng sinh n¨m 1932, quª ë huyÖn Chî Míi, tØnh An Giang. - ¤ng lµ nhµ v¨n ®· tõng tham gia hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chèng Mü cøu níc.
9. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: a. T¸c gi¶: *. Cuéc ®êi: *. Sù nghiÖp s¸ng t¸c: + TruyÖn ng¾n: “Con chim vµng” (1957), “ChiÕc lîc ngµ”(1966) + TruyÖn võa: “C©u chuyÖn bªn trËn ®Þa ph¸o” (1966), “C¸i ¸o th»ng h×nh r¬m” (1975) + TiÓu thuyÕt: “NhËt kÝ ngêi ë l¹i” (1962), “Dßng s«ng th¬ Êu” (1985) + KÞch b¶n phim: “Mïa giã chíng” (1977) “C¸nh ®ång hoang” (1978)
10. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: a. T¸c gi¶: *. Cuéc ®êi : Dựa vào chú thích em hãy nêu *. Sù nghiÖp s¸ng t¸c: phong cách sáng tác của Nguyễn Quang Sáng? *. Phong c¸ch s¸ng t¸c: - Cèt truyÖn hÊp dÉn, t×nh huèng bÊt ngê hîp lÝ. T¸c gi¶ Nguyªn An nhËn xÐt: “TruyÖn ng¾n - Ng«n ng÷ mang ®Ëm cña NguyÔn Quang S¸ng thêng hÊp dÉn ngêi ®äc b»ng nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê mµ tù mµu s¾c Nam Bé nhng nhiªn hîp lÝ, b»ng m¹ch kÓ chËm r·i, tõ tèn còng rÊt dÔ hiÓu. mµ ® îm chÊt xung ®ét cña kÞch . Ng«n ng ÷ Nam bé trong s¸ng t¸c cña «ng còng võa ph¶i, cã chç ®Ëm ®Æc song vÉn dÔ gÇn”.
11. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc - hiÓu chó thÝch: Dựa vào chú thích em hãy hoàn a. T¸c gi¶: cảnh sáng tác và vị trí của b. T¸c phÈm: đoạn trích? * Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : N¨m 1966-khi NguyÔn Quang S¸ng ®ang ho¹t ®éng t¹i chiÕn trêng Nam Bé. * VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - N»m phÇn gi÷a cña truyÖn “ ChiÕc lîc ngµ”.
12. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ (TrÝch) ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: - Truyện được kể ở ngôi thứ nhất (Nhân vật a. T¸c gi¶: bác Ba, bạn của ông Sáu) Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng Tõ ng÷ toµn d©n b. T¸c phÈm: Tạo độ tin cậy và tính khách quan cho câu chuyện. c. Gi¶i nghÜa tõ khã: + ThÑo vÕt sÑo. Người kể chủ động điều khiển nhịp kể theo + Nãi træng nãi trèng kh«ng d. Ngôi kể. trạng thái cảm xúc, xen vào ý kiến bình luận, víi ngêi kh¸c. Ngôi 1 lời của bác Ba. suy nghĩ. Các+ nhân Lui cui vật, chi tiết trong lói hói.truyện được bộc lộ rõ +hơn, C¸i ýv¸ nghĩa tư tưởng c¸i của mu«i. truyện thêm sức thuyết phục. Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Ngôi kể đó có tác dụng gì?
13. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: a. T¸c gi¶: + Phần 1: “ Từ đầu tuột xuống” b. T¸c phÈm: → Diễn biến tâm lí và tình c. Gi¶i nghÜa tõ khã: cảm của bé Thu trong lần ông Sáu về thăm nhà. d.Ph¬ng thøc biÓu ®¹t. e.Ng«i kÓ Bố cục 2 phần TruyệnQua đọc có và mấy soạn nhân bài vật?em hãy + Phần 2: Còn lại Nhânnêu bố vật cục nào của là đoạnnhân →Tình cha con sâu nặng và vậttrích? chính? cao đẹp của ông Sáu. -Nhân vật chính là ông Sáu và bé Thu
14. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: Tìm chi tiết miêu tả hành động của bé Thu khi mới gặp ba ? - Nghe gọi, giật mình, tròn mắt ?Những chi tiết đó diễn tả tâm nhìn, ngơ ngác, lạ lùng trạng,cảm xúc gì ở bé Thu? - Chớp mắt nhìn như muốn hỏi - Mặt tái đi, vụt chạy và kêu thét lên Nếu đặt mình vào trường hợp của bé → Ngỡ ngàng, ngờ vực,lo Thu, em sẽ phản ứng như thế nào trước lắng, hoảng sợ tình huống ấy ? Vì sao ?
15. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: Th¶o luËn Tập trung vào sgk/ 196 đoạn văn từ Cã ý kiÕn cho r»ng: Hµnh ®éng “Vì đường xa bơi qua sông”. kh«ng thõa nhËn «ng S¸u lµ ba l¹i chøng tá bÐ Thu rÊt yªu ba. Em Hoạtcã ®ångđộng ýnhóm nh vËy bàn kh«ng?: 4 phút V× sao? - Hành động: ?Tìm những chi tiếtGîi miêu ý: tả lời nói và + Nói trổng vô ăn cơm hành § ©yđộng lµ mét củanhËn xÐtbè tinhThu tÕ, s©uvới s¾c ông. Lóc cơm sôi rồi, Sáu?Nhữngnµy bÐ Thu cha lời nhËn nói ra hành«ng S¸u động lµ cha đó v × chotrong chắt nước giùm cái nhão bây thấyt©m hån thái em độ Èn gì chøa của niÒmbé Thu? kiªu h·nh trÎ th¬ vÒ giờ. mét t×nh yªu dµnh cho ngêi cha trong tÊm h×nh - Hất cài trứng cá mà ba gắp cho. chôp chung víi m¸. Hµnh ®éng em kh«ng thõa - Khi bị ba đánh Thu nhảy xuống “ ” nhËn? Những «ng S¸u cửchÝnhchỉ lµ hµnhhành ®éngđộng b¶ođó vÖ cho t×nh xuồng cố ý khua rổn rảng. yªu Êy. thấy Thu là một cô bé như thế nào?? → Kiên quyết không chấp nhận =>Là cô bé ương ngạnh,bướng bỉnh ông Sáu là Ba có cá tính mạnh mẽ,tình cảm chân thật
16. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) Tập trung vào sgk/ 198 – 199 đoạn văn từ “Đến lúc chia tay tuột xuống”. ? Sáng hôm sau, ông Sáu phải - Thái độ: vẻ mặt sầm lại - Hành động: lên đường Thu có thái độ và + Kêu thét lên hành động gì? + ôm chặt lấy cổ, hôn tóc, hôn cổ, hôn vai ? Vì sao Thu lại thay đổi thái và hôn cả vết thẹo + Hai chân câu chặt lấy ba độ và chịu gọi ông Sáu là ba? →Sự nghi ngờ được ngoại giải tỏa. ? Em có nhận xét gì về nghệ →Cuống quýt, ân hận, hối tiếc không muốn ? Em có nhận xét gì về thái độ thuật khắc họa nhân vật của =>Thuba đi. là một cô bé rất cá tính,tình và hành động của Thu khi cảm=> Yêuthậtcha sâumãnhsắcliệt, mạnhsâu sắc.mẽ nhưng nhậntác giả?ra Quacha? miêuTình tảcảmcủaThutác giả em thấy Thu là một cô bé cũng thật dứt khoát, rạch ròi. dành cho ba như thế nào? ntn?
17. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: Làm cá nhân ?Tìm những chi tiết miêu tả cử chỉ, hành động của ông Sáu khi vừa thấy bé Thu?Trong những ngày nghỉ phép ở nhà?Những cử chỉ hành động đó diễn tả tâm trạng,tình cảm gì của ông?
18. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) * Lần đầu tiên gặp con: *Những ngày nghỉ phép + nhún chân nhảy thót + “ anh chẳng đi đâu xa,lúc lên, nào cũng vỗ về con + bước vội vàng với những +mong được nghe một tiếng ba bước dài gọi con! của con + mặt anh sầm lại hai tay + khổ tâm đến nỗi không buông xuống như bị gãy ”. khóc được →Vui mừng khôn +trong bữa cơm vung tay xiết,khát khao được gặp đánh con ”. con. →Quan tâm đến con. ->Hụt hẫng, đau đớn,thất →Đau đớn tột cùng khi con vọng khi con bỏ chạy. không nhận cha.
19. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) *Lúc chia tay: ? Lúc chia tay tâm trạng của ông “ chỉ đứng nhìn buồn rầu Sáu như thế nào? -ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt ” →Sung sướng,hạnh phúc nghẹn ngào khi được đón nhận tình cảm của con
20. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) *Lúc chia tay: * Khi ở căn cứ: - Ân hận khi đã lỡ đánh con. - Làm cây lược cho con ? Những ngày ở căn cứ ông Sáu + Gò lưng, tẩn mẩn khắc từng có tâm trạng và hành động như nét trên chiếc lược. thế nào? + Mài lên tóc cho bóng, mượt. - Trước khi hy sinh nhờ bác ba trao chiếc lược ngà cho con gái. => Yêu thương con vô bờ bến. ? Qua tất cả những chi tiết trên ta thấy tình cảm của ông Sáu dành cho con như thế nào?
21. Kĩ thuật trình bày 1 phút (ghi ra vở) Theo em hình ảnh cây lược ngà có ý nghĩa như thế nào?
22. - Là kỉ vật cuối cùng của người cha trước lúc hi sinh dành cho con chứa đựng bao nhiêu tình cảm yêu mến nhớ thương mong đợi của người cha đối với đứa con xa cách. - Chiếc lược ngà đã kết tinh trong nó tình phụ tử mộc mạc mà đằm thắm sâu xa, đơn sơ mà kì diệu biết bao ! - Chứng tích của nỗi đau do chiến tranh và kẻ thù xâm lược gây ra.
23. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: Th¶o luËn Để làm nổi bật tình cảm của cha con ông Sáu tác giả đã xây dựng những tình huống nào? Em có nhận xét gì về các tình huống đó?
24. Tình huống 1 T¸m n¨m sau – ba trë vÒ Nh÷ng n¨m tuæi th¬ ®îi chê mßn mái Ba ngµy ba ë nhµ - kh«ng nhËn ra Mét tuæi - ba ®I kh¸ng chiÕn NhËn ra ba - chia tay
25. Tình huống 2 Lµm chiÕc lîc ngµ ë chiÕn khu, nhí con da diÕt Hi sinh, kh«ng kÞp trao cho con Ra ®i, mang theo lêi dÆn cña con Göi l¹i cho “ Khi nµo ba vÒ ba mua cho con mét ®ång ®éi c©y lîc nghe ba !”
26. * T×nh huèng 1: * T×nh huèng 2: ¤ng S¸u vÒ phÐp ë khu c¨n cø, ¤ng th¨m nhµ, nhng dån hÕt t×nh th¬ng, thËt trí trªu bÐ Thu mong nhí lµm c©y l- ®· kh«ng nhËn «ng îc ®Ó tÆng con, nh- lµ ba, ®Õn lóc hiÓu ng «ng ®· hi sinh cha ra sù thËt th× ba con kÞp trao mãn quµ cho ph¶i chia tay con → T×nh c¶m m·nh liÖt → T×nh c¶m s©u s¾c cña bÐ Thu víi ba. cña ba víi con. Néi dung NghÖ thuËt T×nh c¶m cha con s©u nÆng - T×nh huèng bÊt ngê, hîp lÝ vµ cao ®Ñp trong hoµn c¶nh -Miªu t¶ t©m lÝ, x©y dùng Ðo le cña chiÕn tranh nh©n vËt thµnh c«ng
27. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: Câu chuyện cảm động về tình cha con sâu nặng và những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến ? Từ đoạn trích rút ra ý nghĩa chống Mĩ cứu nước. gì ? * Ghi nhớ (SGK) ? Đọc thêm ghi nhớ sgk/ 202?
28. Nỗi niềm của người Hai cha con gặp nhau sau tám năm cha xa cách Tình huống Nội dung Ở khu căn cứ Niềm khao khát tình Tính cảm của ông cha của người con Sáu đối với bé Thu Ngôi thứ nhất CHIẾC LƯỢC Tình huống truyện Ngôi kể NGÀ éo le Bác Ba ( bạn ông Sáu) Cốt truyện có Câu chuyện cảm động về tình Nghệ thuật yếu tố bất ngờ cha con Ý nghĩa Những mất mát của chiến tranh mà dân ta Miêu tả tâm lí gánh chịu nhân vật
29. Tiết 21,22 V¨n b¶n: chiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch: IV.Luyện tập ? Làm bài tập trắc nghiệm
30. TruyÖn kÓ theo ng«I thø nhÊt ®Æt vµo nh©n vËt b¸c Ba víi kÕt cÊu chuyÖn lång trong chuyÖn cã t¸c dông lµ? A Vöøa daãn daét caâu chuyeän, vöøa noái keát tình cha con giöõa oâng Saùu vaø beù Thu. Caâu chuyeän trôû neân sinh ®éng, nhiÒu yÕu tè trë nªn B bÊt ngê h¬n . C Noái keát tình cha con giöõa oâng Saùu vaø beù Thu, laøm cho caâu chuyeän mang tính chaân thaät hôn. Vöøa kÓ caâu chuyeän ñöôïc tù nhiªn vöøa bµy toû thaùi D ñoä, tình caûm ñoái vôùi caùc nhaân vaät trong truyeän . Bạn thửChúc lần mừngnữa xem bạn ! ! Ồ ! TiếcSai quá. rồi !
31. TruyÖn kÓ theo ng«I thø nhÊt ®Æt vµo nh©n vËt b¸c Ba víi kÕt cÊu chuyÖn lång trong chuyÖn cã t¸c dông lµ? A Vöøa daãn daét caâu chuyeän, vöøa noái keát tình cha con giöõa oâng Saùu vaø beù Thu. Caâu chuyeän trôû neân sinh ®éng, nhiÒu yÕu tè trë nªn B bÊt ngê h¬n . C Noái keát tình cha con giöõa oâng Saùu vaø beù Thu, laøm cho caâu chuyeän mang tính chaân thaät hôn. Vöøa kÓ caâu chuyeän ñöôïc tù nhiªn vöøa bµy toû thaùi D ñoä, tình caûm ñoái vôùi caùc nhaân vaät trong truyeän .
32. ?V× sao t¸c gi¶ kh«ng ®Æt nhan ®Ò truyÖn “ChiÕc lîc ngµ” lµ “T×nh cha con” ? KÕt tô t×nh c¶m cña ngêi cha xa con, lµm dÞu nçi ©n hËn,¸nh lªn niªm hi väng ®îc gÆp l¹i con KØ vËt cña ngêi cha ®· khuÊt, kØ vËt cña chiÕn tranh-thiªng liªng Lµ ®éng lùc ®Ó ngêi con tiÕp nèi truyÒn thèng c¸ch m¹ng cha anh VÎ ®Ñp cña ngêi chiÕn sÜ céng s¶n: võa giµu t×nh c¶m riªng t võa yªu níc
33. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ VẬN DỤNG : -HS vẽ bản đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học sau 2 tiết vào vở. - Viết đoạn văn nêu cảm nhận về nhân vật bé Thu hoặc nhân vật ông Sáu MỞ RỘNG & TÌM TÒI: - Soạn bài: Những ngôi sao xa xôi: + Đọc trước văn bản. +Tóm tắt nội dung văn bản. +Trả lời các câu hỏi trong SGK vào vở soạn. +Tìm hiểu thêm về tác giả và các thông tin về cuộc sống chiến đấu của tầng lớp thanh niên xung phong trong những năm chống Mỹ.