Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Tiết 46: Thấu kính hội tụ

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Tiết 46: Thấu kính hội tụ

1. Đèn phát ra Thấu kính tia Laze hội tụ Hộp chứa khói giúp nhìn thấy tia laze
2. KIỂM TRA KIẾN THỨC ĐÃ HỌC 1/ Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì A/ Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới B/ Góc khúc xạ bằng góc tới C/ Góc khúc xạ lớn hơn góc tới D/ Góc khúc xạ nhỏ hơn hoặc bằng góc tới 2/ Khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn, lỏng khác nhau thì A/ Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới B/ Góc khúc xạ bằng góc tới C/ Góc khúc xạ lớn hơn góc tới D/ Góc khúc xạ lớn hơn hoặc bằng góc tới
3. DÙNG BĂNG ( NƯỚC ĐÁ ) ĐỂ LẤY LỬA Trong một cuốn tiểu thuyết “Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng Hát –tê – rát” của Giuyn Vec-nơ , khi đoàn du lịch bị mất bật lửa cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48oC Một thành viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu , con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy một tảng băng nước ngọt đường kính khoảng 30cm chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì pha lê Dưới ánh nắng mặt trời, Ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng sao cho tia nắng rọi lên trên bùi nhùi, chỉ vài phút sau thì bùi nhùi bốc cháy, đoàn du lịch của Ông lại có lửa để sưởi ấm Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường Thí nghiệm đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ đã tiến hành thành công lần đầu tiên ở nước Anh vào năm 1763
4. DÙNG BĂNG ( NƯỚC ĐÁ ) ĐỂ LẤY LỬA Trong một cuốn tiểu thuyết “Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng Hát –tê – rát” của Giuyn Vec-nơ , khi đoàn du lịch bị mất bật lửa cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48oC Một thành viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu , con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy một tảng băng nước ngọt đường kính khoảng 30cm chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì pha lê Dưới ánh nắng mặt trời, Ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng sao cho tia nắng rọi lên trên bùi nhùi, chỉ vài phút sau thì bùi nhùi bốc cháy, đoàn du lịch của Ông lại có lửa để sưởi ấm Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường Thí nghiệm đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ đã tiến hành thành công lần đầu tiên ở nước Anh vào năm 1763 Vậy thấu kính hội tụ là gì?
5. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1/ Thí nghiệm : Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ Tìm hiểu dụng cụ thí nghiệm
6. Đèn phát ra Thấu kính tia Laze hội tụ Hộp chứa khói giúp nhìn thấy tia laze
7. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1/ Thí nghiệm : Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ Quan sát thí nghiệm: Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ
8. Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta lại gọi thấu kính này là thấu kính hội tụ?
9. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1/ Thí nghiệm : Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ * Nhận xét: Chùm tia sáng khúc xạ ra khỏi thấu kính, hội tụ tại một điểm - Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. - Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló. C2/ Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm
10. Thấu kính Tia tới Tia ló Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm
11. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1/ Thí nghiệm : Chiếu chùm tia sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ * Nhận xét: Chùm tia sáng khúc xạ ra khỏi thấu kính, hội tụ tại một điểm - Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. - Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
12. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1/ Thí nghiệm 2/ Hình dạng của thấu kính hội tụ a, Hình dạng: - Phần rìa mỏng hơn phần giữa b, Kí hiệu: Thấu kính mà em quan sát làm bằng vật liệu gì? C3/ Hãy tìm hiểu và so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm
13. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính C4/ Quan sát lại thí nghiệm và cho biết, trong các tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
14. Thấu kính Trục chính Vậy, trục chính là đường thẳng có phương như thế nào so vớiC4/ mặtTrong thấu các kính? tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính, tia nàoTrục qua chính thấu đi kính qua truyềnđiểm nào thẳng của không thấu kính?bị đổi hướng?
15. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính( ) vuông góc Trục( Sgk chính ) là đường thẳng có phương với mặt thấu kính tại điểm củachính giữa thấu kính. Trục chính thường được kí hiệu là: ( đên ta )
16. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm( ) - Trục( Sgk chính ) đi qua điểm O trong thấu kính. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính S O Tìm hiểu Sgk và cho biết: Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló sẽ thế nào?
17. Thí nghiệm chiếu tia tới đến quang tâm Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló sẽ thế nào?
18. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm S O R - Tia tới đến quang tâm (O) thì tia ló tiếp tục truyền thẳng không(Sgk đổi - Phần hướng ghi nhớ)
19. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm Hãy quan sát lại thí nghiệm
20. Trục chính Điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng nào?
21. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm ( ) F O Hãy biểu diễn chùm chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm lên hình vẽ. Điểm hội tụ ( F ) được gọi là tiêu điểm của thấu kính
22. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm F O - Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội ( Hsgk - Phần ghi nhớ ) tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm ( F ) của thấu kính.
23. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm F O Điểm hội tụ (F ) nằm cùng hay khác phía với tia tới?
24. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm F O C6/ Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì? Hãy quan sát thí nghiệm rồi trả lời câu hỏi đó.
25. Khi chiếu chùm tia tới song song vuông góc với mặt bên kia của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
26. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm F’ F I O TìmNhư hiểu vậy, Sgk mỗi và thấu cho kính biết cókhoảng mấy tiêu cách điểm? từ mỗi tiêu điểm đến thấu-Hai kính tiêu nhưđiểm thế này nào nằm so cùng với nhau? hay khác phía ?
27. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm F’ F I O
28. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm 4, Tiêu cự ( Sgk ) F’ F I O I - Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’= f gọi là tiêu cự của thấu kính Hãy quan sát thí nghiệm
29. CHO TIA TỚI ĐI QUA TIÊU ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ Tiêu điểm Trục chính Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló sẽ thế nào so với trục chính?
30. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1, Trục chính 2, Quang tâm 3, Tiêu điểm 4, Tiêu cự ( Sgk ) F’ F I O I - Tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ thì tia ló song song với trục chính( Hsgk - Phần ghi nhớ )
31. Tiết 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ I/ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ II/ TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ III/ VẬN DỤNG C7/ Hãy vẽ tia ló của các tia tới ở hình vẽ sau: S F’ I I O F S’
32. CỦNG CỐ BÀI HỌC - Điền từ ,cụm từ thích hợp vào chỗ chừa trống Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu chùm sáng song song với trục chính tới thấu kính này thì chùm tia ló sẽ tạihội tụ tiêu điểm của thấu kính - Chọn câu đúng trong các câu ở bảng sau khi nói về thấu kính hội tụ:
33. CỦNG CỐ BÀI HỌC TRÒ CHƠI Ô CHỮ 1 1 T. R. Ụ. C. C. H. .Í N. H. 2 Q. U. A. N. G. T. Â. M. 2 3 T. I. Ê. U. Đ. I. Ể. M. 3 4 T. I. Ê. U. C. Ự. 4 1/ Đây là đường thẳng vuông góc với mặt thấu kính tại điểm chính giữa của thấu kính 2/ Mọi tia tới đi qua điểm này đều cho tia ló truyền 4/thẳng3/ Đây Tia là tớikhông khoảng song đổi song cách hướng với từ mỗitrục tiêuchính điểm của đến thấu quang kính hộitâm củatụ thìthấu tia kính ló đi qua điểm này
34. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Hoàn chỉnh các câu hỏi và bài tập trong Sgk - Nắm vững nội dung trọng tâm của bài ở phần ghi nhớ: * Thấu kính hội tụ thường có phần rìa mỏng hơn phần giữa * Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính * Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt : -Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới -Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm - Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính
35. Chúc sức khỏe các thầy, cô và các em