Giáo án Ngữ Văn Lớp 7 - Tuần 31

Nội dung text: Giáo án Ngữ Văn Lớp 7 - Tuần 31

1. TUẦN 31 Tiết 121, 122, 123 Viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc một sự việc I.Mục tiêu * Năng lực cốt lõi: - Viết được bài văn biểu cảm (về con người hoặc sự việc) gắn với tác phẩm tùy bút, tản văn; thể hiện được thái độ, tình cảm của người viết với con người/ sự việc; nêu được vai trò của con người/ sự việc đối với bản thân. - HS biết viết bài văn đảm bảo các bước: chuẩn bị trước khi viết (xác định đề tài, mục đích, thu thập tư liệu), tìm ý, lập dàn ý, viết, chỉnh sửa bài văn đã viết, rút kinh nghiệm cho bản thân. * Năng lực chung: Giải quyết vấn đề và sáng tạo 2. Về phẩm chất: - Chăm chỉ: Tích cực, chủ động, tự tin trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, bài trình bày của HS. 2. Học liệu: SGK,sách tham khảo, phiếu học tập III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động 1:KHỞI ĐỘNG Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập (PP vấn đáp) Yêu cầu: Sau khi học xong văn bản “Người ngồi đợi trước hiên nhà” của nhà văn Huỳnh Như Phương, trước sự hi sinh thầm lặng của nhân vật Dì Bảy, em có những tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ cá nhân Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS chia sẻ Bước 4: Kết luận, nhận định Dự kiến câu trả lời: HS có thể chia sẻ những tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ về sự hi sinh thầm lặng của nhân vật Dì Bảy: - Xúc động, biết ơn, tự hào, khâm phục, ngưỡng mộ, . - Thấy mình cần sống trách nhiệm hơn, quan tâm hơn đến những người gặp hoàn cảnh như dì Bảy, . GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Trong quá trình đọc hiểu các tác phẩm văn học, em không chỉ có được kĩ năng đọc hiểu, lắng nghe, trình bày những hiểu biết của mình về tác phẩm. Mà trong mỗi tác phẩm, các em còn được gặp gỡ những sự việc, những nhân vật, để lại trong em nhiều cảm xúc. Ở các tiết học viết trước, các em đã viết bài văn biểu cảm về con người, sự việc trong các tác phẩm thơ, truyện Bài học hôm nay, chúng ta sẽ tiếp tục rèn kĩ năng viết bài văn biểu cảm về con người và sự việc qua các văn bản tùy bút, tản văn. Hoạt động 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2.1: Định hướng HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI CHIA SẺ: I. Định hướng * Bước 1: GV giao nhiệm vụ: 1. Khái niệm + Thế nào là viết một bài văn biểu cảm về Viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc là con người, sự việc? nêu lên những tình cảm, cảm xúc, những suy nghĩ và thái + Theo em, người viết một bài văn biểu cảm độ của người viết về một người, một sự việc nào đó trong về con người, sự việc cần lưu ý điều gì, nên cuộc sống hoặc trong tác phẩm văn học. xưng ở ngôi thứ mấy? 2. Yêu cầu đối với bài văn biểu cảm về con người, sự + Tình cảm trong bài viết phải là tình cảm việc như thế nào? - Xác định được con người hoặc sự việc cần viết trong 1
2. + Ngoài yếu tố biểu cảm, ta nên sử dụng bài văn biểu cảm thêm yếu tố nào? Tác dụng? - Giới thiệu tóm tắt về con người hoặc sự việc định viết + Nêu bố cục của bài viết. bài văn biểu cảm. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: - Tình cảm trong bài văn phải chân thực, trong sáng. + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi (dựa - Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc. vào phần định hướng trong SGK) - Kết hợp với miêu tả và tự sự nhằm hỗ trợ cho việc biểu + GV quan sát, khuyến khích lộ cảm xúc. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Bố cục bài viết cần đảm bảo: + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. + MB: Giới thiệu đối tượng biểu cảm. + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ + TB: biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ cụ thể một cách sâu sắc sung nếu cần. về đối tượng: Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức ++ Đối với bài văn biểu cảm về con người, người viết cần biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ về đặc điểm, tính cách, kỉ niệm gắn với người đó. ++ Đối với bài văn biểu cảm về sự việc, người viết có thể biểu lộ cảm xúc theo trình tự diễn tiến của sự việc. + KB: Khẳng định lại tình cảm, cảm xúc về đối tượng; rút ra điều đáng nhớ đối với bản thân. Hoạt động 2.2. Đọc và phân tích ví dụ ở SGK a HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm HOẠT ĐỘNG THẢO LUẬN THEO BÀN 3. Phân tích ví dụ về một bài văn biểu cảm về con *Bước 1: GV giao nhiệm vụ: người, sự việc - GV yêu cầu HS đọc ví dụ bài văn “Tiễn biệt Văn bản: “Tiễn biệt vị đại tướng lỗi lạc” vị đại tướng lỗi lạc” * Bước 1: Đọc bài văn “Tiễn biệt vị đại tướng lỗi lạc” - Đọc bài văn sgk, tr. 67 - Xem cách viết bài văn cảm nhận về buổi tiễn biệt vị đại tướng Võ Nguyên Giáp - GV hướng dẫn HS thảo luận các yêu cầu * Bước 2:Nhận xét, phân tích các yêu cầu phân tích kiểu văn bản: - Tác giả dùng ngôi thứ nhất để bộc lộ cảm xúc. + Tác giả đã có dùng ngôi thứ mấy để bộc lộ - Bài viết trên được viết để bộc lộ cảm xúc về một sự cảm xúc? việc: sự việc có thật trong đời sống đó là việc tiễn biệt + Bài viết trên được viết để bộc lộ cảm xúc về đại tướng Võ nguyên Giáp về với đất mẹ Quảng Bình. ai, và sự việc gì? - Đoạn mở bài: Giới thiệu và bộc lộ cảm xúc chung của + Tìm trong đoạn mở bài, tìm câu giới thiệu về người viết về sự việc. Trong đó: sự việc, câu văn thể hiện cảm xúc của người + Câu giới thiệu về con người (đại tướng): “Đại tướng viết đối với sự việc? Võ Nguyên Giáp- một nhà quân sự, chính trịgia Việt + Ở phần thân bài, người viết đã biểu lộ cảm Nam- Đại tướng đầu tiên, Tổng tư lệnh tối cao của xúc gì về sự việc? Để làm rõ điều những cảm quân đội nhân dân Việt Nam, một người luôn sống hết xúc ấy, người viết đã sử dụng những yếu tố hỗ mình vì đất nước.” trợ nào? + Câu giới thiệu về sự việc là: “Ông đã về với đất mẹ + Ở đoạn kết bài, người viết đã trình bày nội Quảng Bình, về với người thầy đã dạy dỗ ông- Chủ tịnh dung ra sao? Hồ Chí Minh, về với những anh hùng dân tộc, về với Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: những hi sinh để bảo vệ tổ quốc, ”. + Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện + Câu văn thể hiện cảm xúc của người viết đối với sự nhiệm vụ. việc là: “Tuy đã ra đi nhưng trong tim mỗi người Việt +HS dự kiến câu trả lời Nam, ông vẫn còn sống mãi”. + GV quan sát, khuyến khích - Ở phần thân bài: Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận + Người viết đã biểu lộ những cảm xúc về đối tượng: 2
3. +Đại diện nhóm bàn trả lời câu hỏi. ++ Dẫu vẫn biết một đời người rồi cũng đến lúc +GV gọi nhóm bàn khác nhận xét, bổ sung câu phải kết thúc, nhưng Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra trả lời của bạn đi thực sự đã để lại niềm xót đau vô bờ trong lòng Bước 4: Đánh giá, chốt kiến thức: GV nhận mỗi người dân Việt Nam. Tôi cũng rất xúc động xét, đánh giá, bổ sung, chốt kiến thức, ghi lên trước tấm chân tình mà người dân Việt Nam và bạn bảng. bè trên thế giới đã dành cho ông. ++Tôi thấy , Đại tướng Võ Nguyên Giáp tuy không còn cùng sống với chúng ta nhưng ông mãi in dấu trong trái tim mọi người tiếc thương khi mất một vị Đại tướng + Để làm rõ những cảm xúc ấy, người viết đã sử dụng những yếu tố hỗ trợ: ++ Kết hợp với các yếu tố tự sự để lí giải cho cảm xúc: .) Kể tóm tắt lại những công lao của Đại tướng Võ Nguyên Giáp “một người trong vòng ba mươi năm đánh đánh thắng ba đế quốc: Nhật, Pháp, Mỹ. .) Kể lại những tình cảm mà người dân đã dành cho Đại tướng trong ngày tiễn biệt ông về với đất mẹ quảng Bình. .) Dẫn ra câu nói của nhà văn Xu-khôm-lin-xki .) Kể lại những hi sinh lớn lao của Đại Tướng: Dẫn lại câu nói của Đại tướng, kế họach tác chiến lớn mà Đại tướng đã làm .) Dẫn lại những nhận định, đánh giá của các nhà áo nước ngoài về Đại tướng: Đa-ni-en Ru- xen, góc nhìn của dư luân Mỹ, người Pháp + Kết hợp với các yếu tố miêu tả để lí giải cho cảm xúc: “một điều ước nhỏ nhoi”, “mà nước mắt cứ tuôn rơi”, - Ở đoạn kết bài, người viết khẳng định lại cảm xúc, rút ra điều đáng nhớ với bản thân. Hoạt động 2.2. Thực hành GV kiểm tra việc thực hiện phiếu học tập 01 ở nhà của HS (đã giao từ tiết trước) Phiếu học tập 01: Quy trình viết bài văn biểu cảm về con người, sự việc Các bước Những việc cần làm Ý nghĩa Bước 1: Bước 2: Bước 3: Bước 4: PHIẾU HỌC TẬP 03- PHIẾU TÌM Ý Định hướng Dự kiến 1. Câu chuyện về “Người ngồi đợi trước hiên nhà” có sự việc gì đáng chú ý? 2. Dì Bảy tiêu biểu cho những đức tính nào của người phụ nữ Việt Nam? 3. Dì Bảy để lại trong em những tình cảm, suy nghĩ gì? 3
4. 4. Xã hội cần phải ứng xử như thế nào đối với những người như dì Bảy? HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm Nhiệm vụ 1:Hướng dẫn HS xác định đề tài, II. Thực hành thu thập tài liệu Đề bài: Viết bài văn biểu cảm về sự hi sinh thầm HĐ CÁ NHÂN lặng của dì Bảy trong bài tản văn “ Người ngồi đợi Bước 1: GV giao nhiệm vụ: trước hiên nhà ” của tác giả Huỳnh Như Phương. - GV hướng dẫn HS xác định mục đích viết, 1. Bước 1: Chuẩn bị người đọc. - Xem lại nội dung đọc hiểu văn bản Người ngồi đợi - GV yêu cầu HS suy nghĩ để lựa chọn nội dung trước hiên nhà cho bài viết của mình bằng kĩ thuật công não: - Tìm hiểu thêm thông tin về những vẻ đẹp của người + Sau khi đọc xong văn bản Người ngồi đợi phụ nữ trong cuộc sống nói chung và đức hi sinh của trước hiên nhà, em hãy ghi ra tờ giấy các sự người phụ nữ trong chiến tranh nói riêng (phiếu học việc để lại cho em ấn tượng sâu sắc. tập 02). + Em có thể thu thập tư liệu về sự việc bằng - Xác định đề tài: việc điền vào mẫu phiếu học tập 02: + Đọc và xác định yêu cầu của đề bài về kiểu bài, nội Phiếu thu thập thông tin về con người hoặc sự dung và dung lượng bài viết: việc muốn bộc lộ cảm xúc + Kiểu bài: Biểu cảm về sự việc Tên con người, sự việc: . + Nội dung: về sự hi sinh thầm lặng của dì Bảy trong Nguồn thông tin Cảm xúc ấn bài tản văn “ Người ngồi đợi trước hiên nhà ” của tác tượng giả Huỳnh Như Phương. quan sát thực tế .. - Thu thập tài liệu: (phiếu học tập 02) Nghe người khác . + Cần tìm những thông tin từ tài liệu hoặc thực tế: quan kể sát thực tế của em về sự việc, nghe người khác kể về sự Đọc sách, báo . . việc. Em có thể đọc thêm tư liệu về sự việc trong các sách báo, trang mạng uy tín. Khi đọc tư liệu, ghi lại Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: những thông tin gợi cho em ấn tượng, sâu sắc về sự + HS dự kiến sản phẩm việc sự hi sinh thầm lặng của những người phụ nữ Việt + GV quan sát Nam trong chiến tranh. Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận + HS nêu sự việc của mình. Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: GV đánh giá, gợi ý điều chỉnh nếu lựa chọn của HS chưa phù hợp với yêu cầu Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn HS tìm ý và lập dàn ý, viết bài Bước 1: GV giao nhiệm vụ: + GV hướng dẫn HS tìm ý tưởng cho bài văn 2. Bước 2:Tìm ý và lập dàn ý của mình a. Tìm ý: + HS điền vào Phiếu tìm ý theo mẫu. - Tóm tắt câu chuyện của dì Bảy: dì Bảy mới 20 tuổi, + HS lập dàn ý cho bài văn theo bố cục 3 phần: mới kết hôn với dượng Bảy được một tháng, Dượng ra MB – TB – KB miền Bắc rồi vào lại miền Nam chiến đấu, Dượng Bảy + Hướng dẫn HS viết thành bài văn hoàn chỉnh. ngã xuống trong trận đánh ở Xuân Lộc năm 1975. Khi Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: biết Dượng hi sinh, dì nén nỗi đau vào trong, lập bàn + Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện thờ cho Dượng. Dì ở vậy, không rung động với bất kì nhiệm vụ. ai. Bây giờ, dì sống một mình trong căn nhà cũ, tròn 80 + HS dự kiến sản phẩm tuổi một mình đợi Tết. + GV quan sát - Những đức tính của dì Bảy nói riêng và của người Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận phụ nữ Việt Nam nói chung:Yêu thương chồng, giản 4
5. + HS trình bày sản phẩm. dị, có tình yêu và niềm tin trong sáng, mãnh liệt; có + GV gọi HS khác nhận xét về bài viết của bạn. tấm lòng thủy chung son sắt; có đức hi sinh thầm lặng. Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: - Tình cảm, suy nghĩ của em về những hi sinh thầm GV nhận xét, đánh giá, bổ sung khen ngợi lặng của dì Bảy: xúc động, khâm phục, tự hào, biết ơn, những bài viết có tình cảm chân thực, sâu sắc, biết kết hợp yếu tố miêu tả, tự sự. - Trách nhiệm của xã hội: cần có những ứng xử tốt đẹp với những người như dì Bảy như quan tâm, trân trọng, ghi nhớ công lao của những người đã cống hiến thầm lặng cho cuộc kháng chiến của dân tộc. Sự quan tâm cần cả ở phương diện vật chất và tinh thần. Toàn xã hội cần chăm lo về đời sống cho những gia đình có công với cách mạng b. Lập dàn ý:bằng cách chọn lọc, sắp xếp các ý đã tìm được, sắp xếp lại theo ba phần lớn của một bài văn, gồm: Mở bài: -Nêu ấn tượng chung về những sự việc cao đẹp của người của người phụ nữ Việt Nam trong các cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc và nhân vật dì Bảy ở bài tản văn “Người ngồi đợi trước hiên nhà” của Huỳnh Như Phương. Thân bài: Lần lượt trình bày nội dung bài viết theo một trình tự nhất định: - Tóm tắt câu chuyện của dì Bảy. - Phát biểu cảm xúc, tình cảm, thái độ của em trước sự hi sinh thầm lặng của dì Bảy. Sự việc ấy nói lên tính cách, phẩm chất gì của dì Bảy. - Phát biểu suy nghĩ về sự hi sinh thầm lặng, cao cả của những người phụ nữ trong các cuộc kháng chiến và trách nhiệm của xã hội trong việc ứng xử với những người như dì Bảy. Kết bài: - Nêu lên suy nghĩ, bài học của cá nhân em về sự hi sinh thầm lặng của dì Bảy và phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam trong văn bản “Người ngồi đợi trước hiên nhà” 3. Bước 3: Viết Dựa vào dàn ý, viết một bài văn hoàn chỉnh. - Lần lượt viết mở bài, thân bài, kết bài. Đối với thân bài, em cần đảm bảo kết hợp yếu tố miêu tả và tự sự để việc bộc lộ cảm xúc được tự nhiên, giúp người đọc hiểu vì sao em có cảm xúc đó. - Để cảm xúc được bộc lộ một cách chân thật, sâu sắc em có thể sử dụng các từ ngữ miêu tả các trạng thái hạnh phúc như hạnh phúc, bâng khuâng, gắn bó, hạnh phúc, biết ơn, ; các từ ngữ bộc lộ cảm xúc trực tiếp như ôi chao, trời ơi, xiết bao, ; sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, liên tưởng để giúp bài văn thêm gợi cảm, dễ dàng truyền tải được cảm xúc. 5
6. - Để đảm bảo các yếu tố miêu tả, tự sự gắn với mục đích bày tỏ tình cảm, cảm xúc, không bị lạc sang văn miêu tả hay kể chuyện, khi viết, em hãy tự trả lời câu hỏi: Yếu tố miêu tả, tự sự này nhằm thể hiện cảm xúc nào?Cảm xúc muốn bày tỏ đã được thể hiện trọn vẹn qua các yếu tố miêu tả, tự sự hay chưa? Nhiệm vụ 3: Xem lại, chỉnh sửa và rút kinh 4. Bước 4: Xem lại, chỉnh sửa và rút kinh nghiệm nghiệm Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn HS *Xem lại và chỉnh sửa chỉnh sửa lại bài viết theo các yêu cầu đối với bài văn biểu cảm về con người, sự việc. - Sau khi viết xong, em có thể tự chỉnh sửa đoạn văn Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: HS xem lại dựa vào bảng kiểm. (2 HS có thể trao đổi bài và đánh và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm. giá dựa vào bảng kiểm) Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm - Tiếp tục chỉnh sửa nếu bài văn chưa thể hiện đầy đủ vụ. các yêu cầu đối với bài văn trình bày cảm xúc đối với Chuẩn kiến thứcvề yêu cầu đối với một sự việc để lại cho em ấn tượng sâu sắc. +HS tự sửa bài viết hoặc thảo luận với HS cùng bàn để hoàn chỉnh theo yêu cầu bài văn biểu - Chỉnh sửa lỗi chính tả, ngữ pháp. cảm về con người, sự việc. +Tự kiểm tra lại bài viết của mình theo gợi ý của GV ( Theo bảng) BẢNG KIỂM VỀ HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ CON NGƯỜI, SỰ VIỆC Phương Nội dung kiểm tra Đạt Chưa đạt diện Mở bài Giới thiệu được đối tượng mà người viết muốn biểu lộ cảm xúc (con người hoặc sự việc) Giới thiệu được cảm xúc chung của người viết về đối tượng. Thân đoạn Biểu lộ được hai tình cảm, cảm xúc sâu sắc, chân thành của người viết. Kết hợp với các yếu tố miêu tả để lí giải cho tình cảm, cảm xúc của người viết. Kết hợp với các yếu tố tự sự để lí giải cho tình cảm, cảm xúc của người viết Kết đoạn Khẳng định được tình cảm, cảm xúc về đối tượng Rút ra được điều đáng nhớ với bản thân *Rút kinh nghiệm (có thể thực hiện cá nhân hoặc theo cặp) - Việc viết bài này giúp em có thêm kinh nghiệm gì trong cách viết bài văn biểu cảm (về sự việc) - Nếu được thực hiện lại bài viết này, em sẽ điều chỉnh thế nào để bài viết tốt hơn? Bài viết tham khảo: Đọc tản văn “Người ngồi đợi trước hiên nhà” của nhà văn Huỳnh Như Phương, tôi nhận ra giá trị của nền hòa bình, độc lập mà mình đang được hưởng được đánh đổi bằng bao hi sinh, mất mát của cả dân tộc. Ấy 6
7. không chỉ là máu xương của những người chiến sĩ ngoài mặt trận, mà còn biết bao nhiêu hi sinh thầm lặng của những người mẹ, người vợ, người chị, Có bao cuộc chia li không hẹn ngày trở về. Hình ảnh dì Bảy trong tản văn in sâu trong tâm hồn tôi, khiến tôi bùi ngùi xúc động trước những hi sinh âm thầm, với nỗi đau không viết thành lời. Nhà văn Huỳnh Như Phương sinh ra và lớn lên ở quãng Ngãi, nơi mà cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc diễn ra vô cùng ác liệt, hơn ai hết, nhà văn chứng kiến những cuộc đời, những con người đã hi sinh thầm lặng cho cuộc kháng chiến một cách chân thực nhất. Dì Bảy là ai? Trong tản văn của mình nhà văn nói rất rõ thông tin nhân vật, đó là bà Lê Thị Thỏa, năm nay tròn 80 tuổi, dì của nhà văn, nhà gần cầu Vĩnh Phú thuộc thị trấn Mộ Đức, tỉnh quảng Ngãi.Việc đưa thông tin thực, chính xác về dì Bảy vào tác phẩm khiến cho sự việc được kể chân thực, tin cậy, tạo màu sắc cá nhân cho bài tản văn. Men theo dòng tự sự, chúng ta được nhà văn kể cho nghe về cuộc đời dì Bảy với biết bao niềm thương mến và cảm phục. Dì lấy chồng khi mới 20 tuổi. Dượng Bảy lại phải đi tập kết và chiến đấu. Vậy là từ ngày cưới, cả hai vợ chồng dì chưa được ở cạnh nhau bao lâu. Họ gặp nhau chỉ qua những cánh thư. 20 năm sau, Dượng Bảy mới có thể nhờ người gửi chiếc nón bài thơ cho dì làm quà và để chứng tỏ tình cảm của mình, để an ủi những người đang chờ mong. Thế nhưng, trước khi chiến tranh kết thúc khoảng mươi ngày, dì Bảy đã chở thành người phụ nữ góa chồng. Vậy là suốt hơn 20 năm chờ đợi, biết bao thương nhớ, biết bao buồn tủi, biết bao là những nỗi lo lắng, bồn chồn, cuối cùng dượng Bảy đã không thể cho dì được một hạnh phúc trọn vẹn. Rồi cứ thế, thời gian trôi đi, dù đất nước đã hòa bình, dì vẫn sống trong cô đơn, trong chờ đợi với hi sinh âm thầm không ai biết đến. Đọc tản văn, tôi xúc động nhận ra bao số phận đáng thương của những người phụ nữ trong chiến tranh, có chồng ra trận. Những số phận như vậy đâu đó ngay bên cạnh mình. Dì Bảy là tiêu biểu cho bao nhiêu cảnh đáng thương như thế, dì mới lấy chồng đã phải chia li; chồng dì đi tập kết ra Bắc, rồi chồng hi sinh khi ngày chiến thắng đã cận kề! Càng xúc động hơn nữa là cảnh tượngdì Bảy ngồi đợi Dượng trước hiên nhà được lặp đi lặp lại nhiều lần trong văn bản. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả Huỳnh Như Phương kể lại nhiều lần chi tiết ấy, ông còn đặt tên cho tản văn viết về dì Bảy. Bởi vì, nhà văn thường chứng kiến cái cảnh tượng quen thuộc ấy. Hành động ấy của dì Bảy là minh chứng cho tình yêu, niềm hi vọng, niềm tin của dì dành cho Dượng Bảy. Đọc đến chi tiết ấy không hiểu sao lòng tôi thắt lại, có một nỗi đau se sắt trong tim, dì có khác chi hình tượng hòn Vọng Phu trong câu chuyện cổ tích bà hay kể. Có khác chăng dì là người thật, việc thật, còn cổ tích thì chỉ là cổ tích. Hình ảnh đó đã khắc họa sâu đậm chân dung dì Bảy, khắc sâu vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh giàu đức hi sinh, giàu tình yêu thương, luôn thủy chung trong tim người đọc. Những phẩm chất cao đẹp của dì Bảy đã khiến mỗi chúng ta tự hào về dân tộc mình. Một dân tộc trải qua biết bao năm tháng chiến tranh, dải đất ấy đã có biết bao nhiêu người phụ nữ như thế. Dì giàu tình yêu thương chồng, dì luôn chờ đợi dượng Bảy; cầu nguyện cho dượng tránh hòn tên mũi đạn nơi chiến trường; thậm chí dì còn chờ đợi Dượng Bảy ngay cả khi biết Dượng Bảy mãi mãi không trở về. Phẩm chất cao đẹp nhất ở dì là lòng thủy chung, tình nghĩa. Phẩm chất ấy trong dì luôn được diễn tả bằng hành động giản dị mà cao cả, có tình yêu và niềm tin trong sáng, mãnh liệt “ngồi đợi trước hiên nhà”. Dì Bảy là người phụ nữ đức hạnh, đại diện cho phẩm chất của những người mẹ, người vợ Việt Nam anh hùng hi sinh cả thanh xuân, tuổi trẻ của mình, nén nỗi đau cá nhân vào bên trong, âm thầm góp sức vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Dì Bảy cũng như bao người phụ nữ khác khi bước ra từ cuộc chiến đã trở thành một biểu tượng đẹp về sự kiên trinh chờ đợi và tấm lòng thủy chung, son sắt. Đó là một vẻ đẹp truyền thống, nhân bản tạo nên mạch nguồn chung. Dù chiến tranh đã đi qua, biết bao nỗi đau vẫn còn ở lại. Có những mất mát hi sinh đã được ghi khắc bằng những tấm huân chương, những vết sẹo ... nhưng vẫn còn đó sự hi sinh không được ghi nhận, không được gọi thành tên, những khắc khoải, mòn mỏi đợi chờ trong vô vọng, đầy nhức nhối, âm thầm, dai dẳng, để từ đó khắc tạc nên bức tượng đài về vẻ đẹp và nỗi đau số phận của người phụ nữ Việt Nam đã đi qua chiến tranh. qua vẻ đẹp và nỗi đau về những người phụ nữ đã bước qua cuộc chiến trong văn bản, chúng ta nhận ra đây là một vấn đề có giá trị nhân bản cao đẹp về con người. Nhà văn Huỳnh Như Phương đã đề cập đến một sự 7
8. việc, hiện tượng rất giàu ý nghĩa xã hội. Vậy xã hội cần có trách nhiệm, cần có những ứng xử tốt đẹp với những người như dì Bảy như quan tâm, trân trọng, ghi nhớ công lao của những người đã cống hiến thầm lặng cho cuộc kháng chiến của dân tộc. Sự quan tâm cần cả ở phương diện vật chất và tinh thần. Toàn xã hội cần chăm lo về đời sống cho những gia đình có công với cách mạng Nhất là chúng ta, là học sinh, cần biết về hi sinh thầm lặng của bao người phụ nữ cho cuộc kháng chiến vĩ đại. Mỗi chúng ta hãy biết sống chậm lại, biết ơn bao thế hệ cha ông đã cống hiến hi sinh cho đất nước, khâm phục tự hào về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Bằng ngôn ngữ thấm đượm chất trữ tình, kết hợp tự sự với biểu cảm, miêu tả một cách tự nhiên, sử dụng nhiều phép tu từ so sánh, ẩn dụ, bài tản văn “Người ngồi đợi trước hiên nhà” của nhà văn Huỳnh Như Phương giúp chúng ta cảm nhận thấm thía những hi sinh thầm lặng của nhân vật dì Bảy. Từ đó, chúng ta càng yêu quý, trân trọng, biết ơn cảm phục dì bảy cũng như bao nhiêu người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh. Bài tản văn cho tôi thêm yêu quý, tự hào về con người và dân tộc mình. Từ đó, tôi thấy mình cần sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Hướng dẫn về nhà - Hoàn thiện lại bài viết theo bảng kiểm. - Chuẩn bị bài nói và nghe. ************************* Tiết 124 NÓI VÀ NGHE Trao đổi về một vấn đề I. Mục tiêu: 1.Năng lực - Trao đổi về một vấn đề có ý nghĩa đặt ra trong các văn bản kí đã học hoặc trong đời sống. 8
9. - Tóm tắt được các ý chính do người khác trình bày. - Biết trao đổi một cách xây dựng, tôn trọng các ý kiến khác biệt. - Biết thảo luận trong nhóm về một vấn đề gây tranh cãi; xác định được những điểm thống nhất và khác biệt giữa các thành viên trong nhóm để tìm cách giải quyết. - HS tự tin trình bày sản phẩm trước tập thể lớp. 2. Phẩm chất - Tự tin thể hiện bản thân - Biết lắng nghe II. Thiết bị và học liệu 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính,... 2. Học liệu: SGK, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, Phiếu học tập, rubric đánh giá. III. Tiến trình dạy học 1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG/ MỞ ĐẦU Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: ? Dựa vào bài nói và nghe Trao đổi về một vấn đề ở bài học 7, HS hoàn thành phiếu học tập sau: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01 Nhắc lại lí thuyết trao đổi gắn với một vấn đề đặt ra trong một tác phẩm văn học Lựa chọn vấn đề Mục đích Chuẩn bị Các bước Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ cá nhân Bước 3: Báo cáo, thảo luận. - HS chia sẻ nhanh suy nghĩ về một bài phút (kĩ thuật trình bày 01 phút). Bước 4: Kết luận, nhận định. Dự kiến câu trả lời: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01 Nhắc lại lí thuyết trao đổi gắn với một vấn đề đặt ra trong một tác phẩm văn học Lựa chọn vấn đề - Lựa chọn vấn đề cần trao đổi (đặc điểm nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm văn học). Mục đích - Xác định ý kiến khác nhau về một vấn đề cần trao đổi. - Đưa ra quan điểm cá nhân của mình và thuyết phục người nghe theo quan điểm đó. Chuẩn bị Chuẩn bị lí lẽ, dẫn chứng để làm sáng rõ ý kiến của mình. Các bước - Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không gian và thời gian nói (trình bày). - Bổ sung các từ, câu dẫn dắt, chào hỏi, kết nối các phần. - Xác định giọng kể, ngữ điệu, điệu bộ, nét mặt, cho phù hợp với phần trình bày bài nói. - Bổ sung tranh ảnh, video,.. (nếu cần) GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Ở bài 7, các em đã được luyện nói và nghe: trao đổi về một vấn đề trong một tác phẩm thơ. Tiết học hôm nay, chúng ta tiếp tục trao đổi về một vấn đề đặt ra trong một tác phẩm kí Hoạt động 2: Thực hành nói - nghe PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02 Định hướng Dự kiến Người phụ nữ được nói đến trong văn bản là ai? Người phụ nữ ấy phải chịu những hi sinh mất mát gì? 9
10. Vì sao người phụ nữ ấy phải chịu những hi sinh, mất mát? qua nhân vật này có thể thấy những phẩm chất gì của người phụ nữ Việt Nam? Ý nghĩa hình ảnh rút ra từ hình ảnh người phụ nữ ấy? HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm Bước 1: GV giao n/vụ: 1. Định hướng - GV giao nhiệm vụ 2. Thực hành nói và nghe *Bước 1: Chuẩn bị Bài tập: Hãy trao đổi về vấn đề: Hình ảnh người phụ nữ ? Trước khi nói, hãy trả lời các câu Việt Nam trong thời kì chống Mỹ cứu nước qua tản văn hỏi sau: “Người ngồi đợi trước hiên nhà” của tác giả Huỳnh Như Với nội dung cần trao đổi trong đề bài, Phương em cần chuẩn bị những gì cho bài nói a. Chuẩn bị của mình? - Xem lại nội dung đọc hiểu văn bản Người ngồi đợi trước *Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý cho bài nói hiên nhà; tìm các thông tin lien quan đến vấn đề sẽ trao đổi. Hoàn thành Phiếu học tập 02:Tìm ý - Xem lại nội dung tìm ý và lập dàn ý trong phần Viết. bằng cách t/lời các câu hỏi: - Chuẩn bị tranh ảnh, video,..và phương tiện trình bày. ? Hãy lập tìm ý, dàn ý cho bài nói của b. Tìm ý và lập dàn ý mình? - Tìm ý - Dựa vào dàn ý bài viết, HS bổ sung, + Vấn đề cần trao đổi: Nhân vật dì Bảy với những mất mát, chỉnh sửa dàn ý cho bài nói (nếu cần hi sinh cho cuộc kháng chiến: hi sinh hạnh phúc riêng, chờ thiết). đợi chồng 20 năm, chồng hi sinh khi ngày chiến thắng cận - Lập dàn ý cho bài nói. kề; mòn mỏi chờ đợi trong vô vọng, - Có thể sử dụng thêm tranh ảnh, đạo + Lí giải được vì sao người phụ nữ ấy phải chịu những hi cụ để bài nói thêm sinh động và hấp sinh, mất mát (dựa vào VB và hiểu biết thực tế) dẫn hơn. + dì Bảy có những phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: Nam: thủy chung, yêu thương, kiên cường, + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi + Ý nghĩa hình ảnh dì Bảy: Biểu tượng cho bao câu chuyện (dựa vào phần định hướng trong SGK) về những hi sinh thầm lặng của người phụ nữ Việt Nam trong + GV q/sát, khuyến khích chống Mỹ cứu nước. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Lập dàn ý: + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. + Mở đầu: Giới thiệu vấn đề đặt ra trong văn bản Người + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ ngồi đợi trước hiên nhà: dì Bảy, hình ảnh người phụ nữ Việt sung nếu cần. Nam. Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức + Nội dung chính: Lần lượt trình bày nội dung bài nói theo một trình tự nhất định. + + Nêu tóm tắt nội dung câu chuyện của dì Bảy. + + Phân tích những phẩm chất của nhân vật dì Bảy (đức hi sinh, thủy chung son sắt, ). + + Trình bày suy nghĩ, cảm xúc, thái độ của em về hình ảnh người phụ nữ trong thời kì chống mỹ cứu nước (suy nghĩ về những mất mát, hi sinh mà người phụ nữ phải chịu; về phẩm chất kiên cường, thủy chung của người phụ nữ Việt Nam). + Kết thúc: Khẳng định lại phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam và nói lên những suy nghĩ của em trước nỗi đau mà họ phải chịu đựng trong chiến tranh. *Bước 3:Nói và nghe a. Nói và nghe Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Các Nội dung kiểm tra Đạt/ tổ tổ chức hoạt động nói riêng. chưa đạt Còn những HS trong tổ khác lắng 10