Bài giảng môn Ngữ văn nâng cao Lớp 10 - Tiết 85, Bài: Chí khí anh hùng (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) - Nguyễn Hoài Ân

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn nâng cao Lớp 10 - Tiết 85, Bài: Chí khí anh hùng (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) - Nguyễn Hoài Ân

1. Ngày soạn: 12/04/2020 NGỮ VĂN 10 - TIẾT (theo PPCT): 85 Ngày dạy: 14/04/2020 Tuần thực dạy: 26 CHÍ KHÍ ANH HÙNG TRÍCH TRUYỆN KIỀU (NGUYỄN DU) Giáo viên giảng dạy: NGUYỄN HOÀI ÂN
2. TRUYÖN KIÒU (tiÕp theo)
3. TRUYÖN KIÒU NGUYÔN DU (TiÕp theo) TiÕt 85 - §äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG §äc phÇn tiÓu dÉn, cho I. Tìm hiểu chung. biÕt vÞ trÝ cña ®o¹n 1. VÞ trÝ. trÝch? - Tõ c©u 2.213 ®Õn 2.230, thuéc phÇn 2 - Gia biÕn vµ lưu l¹c. - TrÝch ®o¹n nãi vÒ cuéc chia biÖt gi÷a Tõ H¶i - Thuý KiÒu. * TrÝch ®o¹n lµ s¸ng t¹o riªng cña NguyÔn Du so víi cèt truyÖn cña Thanh T©m Tµi Nh©n. 2. §ọc, bè côc. a. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch.
4. VĂN BẢN “Nửa năm hương lửa đương nồng, Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương. Trông vời trời bể mênh mang, Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong. Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng, Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi". Từ rằng: Tâm phúc tương tri, Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia. Bằng nay bốn bể không nhà, Theo càng thêm bận, biết là đi đâu? Đành lòng chờ đó ít lâu, Chầy chăng là một năm sau vội gì!" Quyết lời dứt áo ra đi, Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi” Theo §µo Duy Anh, tõ ®iÓn “TruyÖn KiÒu”
5. TiÕt 85 - §äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn Du I. §äc – tiÕp xóc v¨n b¶n: 1. VÞ trÝ. 2. §äc – ph©n chia bè côc. a. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch. SGK trang 113. b. Bè côc: §äc ®o¹n trÝch theo c¸c em 2 phÇn: v¨n b¶n nµy cã thÓ chia - PhÇn 1: 4 c©u ®Çu. lµm mÊy phÇn? - PhÇn 2: 14 c©u cßn l¹i.
6. 1. Đoạn 1: “Nửa năm hương lửa đương nồng, Khát vọng lên Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương. đường của Từ Trông vời trời bể mênh mang, Hải. Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong. Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng, Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi". Từ rằng: Tâm phúc tương tri, Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? 2. Đoạn 2: Bao giờ mười vạn tinh binh, Cuộc thuyết Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường. phục của Tõ Làm cho rõ mặt phi thường, H¶i với Thuý Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia. KiÒu => Lí Bằng nay bốn bể không nhà, tưởng anh hùng Theo càng thêm bận, biết là đi đâu? của Từ Hải. Đành lòng chờ đó ít lâu, Chầy chăng là một năm sau vội gì!" Quyết lời dứt áo ra đi, Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi"
7. TiÕt 85 - §äc v¨n: CHÝ KHÝ ANH HïNG (TrÝch “TruyÖn KiÒu”) – NguyÔn Du I. §äc – tiÕp xóc v¨n b¶n: 1. VÞ trÝ. 2. §äc – ph©n chia bè côc. a. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch. b. Bè côc: 2 phÇn: - PhÇn 1: 4 c©u ®Çu. - PhÇn 2: 14 c©u cßn l¹i. * Nh©n vËt Tõ H¶i: Tõ H¶i lµ nh©n vËt lý tưëng, giÊc méng lín trong ®êi NguyÔn Du “GiÊc méng anh hïng” – n¬i NguyÔn Du göi g¾m kh¸t väng tù do, vÉy vïng chèng ¸p bøc bÊt c«ng cña x· héi.
8. II- §äC hiÓu v¨n b¶n: 1. Khát vọng lên đường của Từ Hải. - Hoµn c¶nh : ®ang say löa nång h¹nh phóc løa ®«i. Trong hoàn cảnh nào và qua - ChÝ khÝ : + Trưîng phu: ngưêi ®µn «ng cã khÝ ph¸ch. những từ ngữ nào tác giả thể hiện + §éng lßng bèn phchíư ¬ng:khí củachÝ Từ nguyÖn Hải? lËp c«ng danh. + Tho¾t: døt kho¸t, nhanh chãng. Theo em, Từ Hải là Tõ H¶icon lµ ng ngườiưêi yªunhư tùthế do, cã chÝ khÝ. T¸c gi¶ ca ngîi,nào? tr©n träng. Nửa năm hương lửa đương nồng Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương
9. Tham khảo Người xưa thường nói: Anh hùng không qua ải mỹ nhân Nhưng Từ Hải đã gác lại hạnh phúc riêng tư đó để quyết chí lên đường. Hoài Thanh nhận xét : Từ Hải “không phải là người một nhà, một họ, một xóm, một làng, mà là người của trời đất, của bốn phương. Mét con ngưêi như thÕ lóc ra ®i không thÓ ®i mét c¸ch tÇm thưêng ®ưîc”. ”
10. II- §äC hiÓu v¨n b¶n: 1. Khát vọng lên đường của Từ Hải. - T©m thế của Từ Hải: Tr«ng vêi trời bể mênh mang Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong. => Một tư thế đẹp, hiên ngang không vướng bận của người quân tử sẵn sàng lên đường vì chí lớn. ë hai c©u tiÕp, NguyÔn Du ®· miªu t¶ tư thÕ cña Tõ H¶i ntn? H×nh ¶nh Tõ ®ưîc x©y dùng mang c¶m høng g×?
11. 2. Lí tưởng anh hùng của Từ Hải. a, Lời Thuý Kiều: “Nàng rằng: Phận gái chữ tòng, Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi.” - Lời lẽ của Kiều : dựa vào đạo phu thê. - Mục đích: chia sẻ khó khăn cùng Từ Hải. → vẻ đẹp nhân cáchLời củaKiều người đưa ra vợ. nói với Từ Hải là gì? Mục đích của Kiều khi nói ra những điều đó?
12. b, Lời Từ Hải:
13. “Từ rằng: Tâm phúc tương tri, -Tr¸ch- ®Ò cao Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? - Høa ®ãn b»ng Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường. chiÕn th¾ng Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia. -C¨n ng¨n Bằng nay bốn bể không nhà, thùc tÕ Theo càng thêm bận, biết là đi đâu? -HÑn cô thÓ Đành lòng chờ đó ít lâu, Chầy chăng là một năm sau vội gì!" -Tõ H¶i Quyết lời dứt áo ra đi, lªn ®ưêng Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi"
14. b, Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: * Tr¸ch: TừTừ rằng: rằng: Tâm Tâm phúc phúc tương tương tri, tri, SaoSao chưa chưa thoát thoát khỏi khỏi nữ nhi nữ thường nhi thường tình? tình? Kh¼ng ®Þnh t×nh Coi KiÒu lµ người tri c¶m cña m×nh ®èi kØ hiÓu m×nh h¬n ai víi KiÒu hÕt Tõ chèi ý tr¸ch KiÒu KiÒu chưa tho¸t khái n÷ nhi thưêng t×nh N©ng KiÒu ngang hµng víi b¶n th©n m×nh. Tõ H¶i Tr©n träng KiÒu em thấy lời trách Kiều của Lý tưëng lµm trai cña Tõ H¶i Từ Hải có ý nghĩa gì?
15. b, Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: * Tr¸ch: Từ rằng: Tâm phúc tương tri, Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? * Høa: Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.
16. b, Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: * Tr¸ch: Từ rằng: Tâm phúc tương tri, Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? * Høa: - “Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.” Những hình ảnh, từ ngữ nào thể hiện lời hứa hẹn của Từ Hải với Kiều?
17. b, Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: * Tr¸ch: Từ rằng: Tâm phúc tương tri, Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình? * Høa: - “Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường. Làm cho rõ mặt phi thường, Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.” - Những hình ảnh, âm thanh → cường điệu. → khát vọng xây dựng cơ đồ, làm nên những điều lớn lao. - Hoán dụ: “mặt phi thường” → tài năng xuất chúng. => Lời lẽ thể hiện chí khí anh hùng.
18. b. Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn: * Can ng¨n : Bằng nay bốn bể không nhà, Theo càng thêm bận, biết là đi đâu? Lời hẹn của Từ - Hoàn cảnh thựcNhững tại: lí“bốn lẽ mà bể Hải là gì? Em không nhà” Từ→ Hảisự nghiệp đưa ra mớiđể có nhận xét gì bắt đầu, còn nhiềucan ngăn khó Kiều khăn. là về lời hẹn đó? => Lý lÏ rÊt thùcgì? Nhận tÕ, cô xét thÓ. về các lí lẽ đó? * Lêi hÑn ®Çy tù tin: Đành lòng chờ đó ít lâu, Chầy chăng là một năm sau vội gì!" -> Cã thêi h¹n cô thÓ. => Người anh hùng xuất chúng và người chồng chân thành, gần gũi.
19. C. Tõ H¶i lªn ®ưêng: Quyết lời (lêi nãi) dứt áo ra đi (hµnh ®éng), Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi - Thái độ, cử chỉ: “Quyết lời dứt áo ra đi” => LờiTheo nói em và lời hành nói và động hành liên tiếp mauđộng lẹ, của dứt Từ khoát Hải thể không để hiện chàng là con người tình cảm lungnhư thế lạc nào? ý chí.
20. C. Tõ H¶i lªn ®ưêng: Quyết lời dứt áo ra đi , Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi - Hình ảnh ẩn dụ: khát vọng xây dựng sự nghiệp lớn cánh chim bằng khát vọng tự do → Miêu tả nhân vật theo hướng lí tưởng hoá bằng bút pháp ước lệ và cảm hững vũ trụ → lí tưởng anh hùng của Nguyễn Du.
21. Tham khảo Bút pháp lí tưởng hoá: Miêu tả một con người anh hùng nghĩa hiệp, có tinh thần tự do, có chí khí và tài năng xuất chúng, dám nghĩ dám làm. Sự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du: Từ Hải của Thanh Từ Hải trong Truyện Kiều: Tâm Tài Nhân: miêu có tinh thần tự do, nghĩa tả trần trụi, có nét hiệp (“Kiều gặp Từ Hải”), tướng cướp, lại từng tài năng phi thường thi hỏng, đi buôn. (“Chí khí anh hùng”).
22. III.Tổng kết: 1. Nghệ thuật: Khuynh hướng lí tưởng hóa người anh hùng bằng bút pháp ước lệ và cảm hứng vũ trụ. 2. Nội dung: Lí tưởng anh hùng của Từ Hải và ước mơ công lí của Nguyễn Du.
23. Tham khảo
24. * C¸c cuéc chia tay cña Thuý KiÒu trong“TruyÖn KiÒu”: -Khi KiÒu chia tay Kim Träng: Buộc yên quảy gánh vội vàng, Mối sầu xẻ nửa bước đường chia hai -Khi KiÒu chia tay Thóc Sinh: VÇng tr¨ng ai xÎ lµm ®«i Nöa in gèi chiÕc nöa soi dÆm trưêng -KiÒu chia tay Tõ H¶i: Quyết lời dứt áo ra đi Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi C©u hái: Tõ c¸c cuéc chia ly nªu trªn, em cã nhËn xÐt g× về cuộc chia tay giữa TH và TK có gì khác 2 cuộc chia tay trước ??? Gîi ý: So s¸nh 3 lÇn chia tay ®Ó hiÓu t©m lý KiÒu, dù c¶m sau chia ly cña NguyÔn Du. - Lý do KiÒu kh«ng muèn xa Tõ H¶i: V× mçi lÇn chia tay trưíc ®©y ®Òu thµnh ly biÖt ngh×n trïng (®Òu cã ©m hưëng buån,). Tr¶ lêi: - Cuéc chia tay nµy kh«ng mang dù b¸o buån. - ChÝ khÝ cña Tõ H¶i t¹o sù tin cËy v÷ng ch¾c.
25. CỦNG CỐ
26. Câu hỏi trắc nghiệm Chọn đáp án đúng nhất! Câu 1: Lời nói nào của Từ Hải bộc lộ rõ nhất lí tưởng anh hùng? a. “Trông vời trời bể mênh mang, Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong”. b. “Bao giờ mười vạn tinh binh, Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường”. c. “Quyết lời dứt áo ra đi Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi”. d. Cả a, b và c.
27. Câu hỏi trắc nghiệm Chọn đáp án đúng nhất! Câu 2: Cách hiểu nào chính xác nhất về từ “mặt phi thường” trong câu thơ “Làm cho rõ mặt phi thường”? a. Một con người xuất chúng, hơn người. b. Diện mạo hơn người, làm được những việc trọng đại. c. Có ý chí làm được những việc gian khó. d. Cá tính mạnh mẽ, tinh thông võ nghệ.
28. Câu hỏi trắc nghiệm Chọn đáp án đúng nhất! Câu 3: Nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật Từ Hải của Nguyễn Du là: a. Hoàn toàn sáng tạo, không dựa theo bất kì khuôn mẫu nào. b. Giữ lại những nét tính cách của Từ Hải trong “Kim Vân Kiều truyện”. c. Miêu tả theo bút pháp lí tưởng hoá, dùng những hình ảnh ước lệ. d. Miêu tả theo bút pháp hiện thực, cá tính được thể hiện đậm nét.
29. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 1. Học thuộc lòng đoạn trích. 2. Nắm được nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. 3. Chuẩn bị bài: Lập dàn ý bài văn nghị luận.