Bài giảng môn Sinh học nâng cao Lớp 11 - Bài 29: Dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ

Nội dung text: Bài giảng môn Sinh học nâng cao Lớp 11 - Bài 29: Dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ

1. KHƠNG ĐẾN TRƯỜNG NHƯNG KHƠNG DỪNG ViỆC HỌC
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1. Điện thế hoạt động là sự biến đổi điện thế nghỉ ở màng tế bào từ phân cực sang A. mất phân cực, đảo cực và tái phân cực. B. mất phân cực, đảo cực. C. đảo cực, mất phân cực và tái phân cực. D. đảo cực và tái phân cực.
3. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 2. Nguyên nhân nào sau đây gây ra sự mất phân cực? A. Cổng K+ mở rộng, K+ di chuyển từ bên ngồi vào bên trong tế bào B. Cổng Na+ mở rộng, Na+ di chuyển từ bên ngồi vào bên trong tế bào C. Cổng K+ hé mở, K+ di chuyển từ bên trong ra bên ngồi tế bào D. Cổng Na+ hé mở, Na+ di chuyển từ bên trong ra bên ngồi tế bào
4. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1. Bản chất của bao miêlin là: A. Cacbohiđrat B. Phơtpholipit C. Prơtêin D. Axit nuclêic
5. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 2. Vì sao sự lan truyền xung thần kinh trên sợi cĩ bao miêlin lại “nhảy cĩc”? A. Vì sự thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo Ranvie. B. Vì đảm bảo cho sự tiết kiệm năng lượng. C. Vì giữa các eo Ranvie, sợi trục bị bao bằng bao miêlin cách điện. D. Vì tạo cho tốc độ truyền xung nhanh.
6. Bài 29: DẪN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRONG CUNG PHẢN XẠ I. DẪN TRUYỀN XUNG TK TRONG CUNG PHẢN XẠ 1. Khái niệm Cung phản xạ là là con đường mà luồng xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm, qua trung ương thần kinh, rồi từ trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng.
7. * Khái niệm xinap Tế bào thần kinh Xung TK truyền từ tế bào TK trước sang tế bào TK sau nhờ yếu tố XTK nào? Xináp => Vậy xinap là gì???  Xináp là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với TBTK, và giữa tế bào TK Tế bào thần kinh với các TB khác như tế bào tế bào cơ, tế bào tuyến.
8. Căn cứ vào diện tiếp xúc người ta chia Tế bào trước xinap xinap thành mấy kiểu? xinap xinap xinap Tuyến Tế bào sau xinap cơ B C A Xináp Xináp Xináp thần kinh – thần kinh thần kinh - cơ thần kinh – tuyến
9. 2. Cấu tạo của xinap Xi náp điện Xi náp điện: - Cấu tạo từ các kênh ion nối giữa 2 tế bào kế nhau. - Ít phổ biến, chủ yếu cĩ ở cơ tim, ít cĩ ở thần kinh. 10
10. Hãy ghép cơ quan phù hợp với vị trí của nĩ: Ti thể, chùy xinap, màng trước, thụ thể, màng sau xinap, khe xinap, túi chứa chất TGHH  Cấu tạo của xinap hĩa học gồm: -Chuỳ xináp: ti thể, bĩng xinap chứa chất TG hĩa học, màng trước xináp. -Khe xináp: chứa dịch lỏng. - Màng sau xináp: chứa các thụ thể. Sơ đổ: Cấu tạo của xinap hố học Ti thểA 1Chùy xinap Bĩng xinap chứa B chất TGHH Khe2 xinap Màng trướcC Màng sau 3 xinap Thụ thểD
11. XINÁP HĨA HỌC Chùy Màng trước 1 2 xináp xináp Màng3 sau Ti thể5 xináp Bĩng chứa chất6 TG hĩa học Axetyl colin Khe xináp4 Thụ thể7tiếp nhận chất trung gian hĩa học
12. 3. Quá trình truyền tin qua xinap Quan sát đoạn phim sau và tìm hiểu sgk để trả lời các câu hỏi sau: Ca++ Quá trình truyền tin qua xináp gồm mấy giai đoạn?
13. Xung thần kinh ++ Giai đoạn 1 Ca ++++ CaCa++ CaCa++ Giai đoạn 2 Giai đoạn 3 14
14. Chơi trị chơi
15. Giai đoạn 1 ++ CaCa++++ CaCa++ Ca++ Giai đoạn 2 Giai đoạn 3
16. 1.Xung thần kinh đến ++ làm Ca2+ đi vào trong CaCa++++ CaCa++ chùy xináp Ca++ 2. Ca2+ vào làm bĩng chứa axêtincơlin gắn vào màng trước và vỡ ra  giải phĩng axêtincơlin vào khe xináp 3. Axêtincơlin gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động và tiếp tục lan truyền
17. CHẤT TRUNG GIAN HÓA HỌC CÓ VAI TRÒ NHƯ THẾ NÀO TRONG VIỆC LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH QUA XINÁP? Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau làm thay đổi tính thấm của màng sau xinap xuấtXung hiện thần điện kinh thế đượchoạt độngtruyền ở màngqua sau, rồi xinap nhờ chấtlan truyềntrung gian đi tiếp. hóa học.
18. Khi màng trước xináp vỡ ra giải phĩng rất nhiều chất trung gian hĩa học thì tại sao chất trung gian hĩa học khơng bị ứ đọng ở màng sau?
19. Quá trình tái tổng hợp axêtincơlin Axêtat Cơlin
20. Quá trình tái tổng hợp axêtincơlin Axêtat Cơlin
21. Quá trình tái tổng hợp axêtincơlin Enzin ở màng sau sẽ phân 2 chất này quay lại màng hủy axêtylcơlin thành axêtat trước, vào trong chùy và và cơlin. được tổng hợp lại thành axêtylcolin chứa trong túi.
22. Axêtincôlin bị enzim axêtincôlinesteraza phân huỷ Các bóng chứa chất thành axêtat và côlin, quay trở về màng trước, đi vào trung gian hóa học chùy xináp và được tái tổng hợp lại thành axêtincôlin trong xináp có bị chứa trong các bóng xináp. cạn kiệt không?
23. Tại sao tin được truyền qua xináp chỉ theo một chiều, từ màng trước qua màng sau mà khơng thể theo chiều ngược lại? Vì màng sau khơng cĩ các bĩng chứa chất trung gian hĩa học để đi về màng trước. Màng trước khơng cĩ thụ thể để nhận chất trung gian hĩa học  Thơng tin chỉ truyền 1 chiều từ màng trước tới màng sau mà khơng theo chiều ngược lại.
24. Cơ chế truyền tin qua xináp được ứng dụng trong thực tế như thế nào? - Thuốc tẩy giun sán cho lợn (dipterec), sau khi uống vào thuốc ngấm vào giun sán, phá hủy enzim ở các xináp gây co cơ telanos làm giun sán cứng đờ khơng bám được vào niêm mạc ruột, cơ trơn của ruột lợn tăng cường co bĩp đẩy giun sáng ra ngồi. - Atropin phong bế màng sau của xináp làm mất khả năng nhận cảm với chất axêtycolin của màng sau  hạn chế hưng phấn và làm giảm co thắt  giảm đau. 25
25. BÀI 30: TRUYỀN TIN QUA XINAP Tại sao 45’ học bài căng thẳng cần cĩ 5’ giải lao? - Sau 1 thời gian dài lao động trí ĩc căng thẳng thì khả năng nhận và trả lời kích thích của tế bào thần kinh giảm xuống, dẫn đến khả năng tiếp thu bài giảm, cần phải nghỉ ngơi để phục hồi như cũ
26. Các em hãy cho biết tại sao chỉ với những Những người da đỏ đang săn thú cây lao thơ sơ như vậy mà họ Do họ tẩm vào đầulại cĩ thểmũi săn lao chất độc, chấtđược độc con họthú thường sử dụng làlớn chấtnày? curare, chất này cĩ khả năng phong tỏa màng sau xinap thần kinh – cơ gây liệt cơ
27. II. Mã thơng tin thần kinh - Thơng tin nhận được từ các cơ quan thụ cảm khác nhau đều được truyền đi dưới dạng xung thần kinh. Vậy trung ương thần kinh phân biệt như thế nào để nhận biết được các kích thích mạnh, yếu khác nhau từ các cơ quan thụ cảm khác nhau được gởi về 1 cách chính xác? Thơng tin thần kinh chuyển về TƯ thần kinh với các tần số, cường độ khác nhau (mã thần kinh) TƯ thần kinh sẽ giải mã để nhận biết thơng tin 1 cách chính xác
28. 1. Đối với các thơng tin cĩ t/c định tính: Cảm nhận âm thanh: Cao, thấp , trầm bổng, to, nhỏ 29
29. Cảm nhận ánh sáng: Cường độ cao, thấp 30
30. Với các thơng tin cĩ tính chất định tính thì được mã hĩa bằng cách nào? - Được mã hĩa bằng các noron riêng biệt khi bị kích thích.
31. 1. Đối với thơng tin cĩ tính định tính - Được mã hĩa bằng các nơron riêng biệt. - Ví dụ: Thơng tin ánh sáng, âm thanh (sgk). 2. Đối với thơng tin cĩ tính định lượng Mã hĩa theo 2 cách + Cách : Phụ thuộc vào ngưỡng kích thích của các nơron. + Cách 2: Phụ thuộc vào tần số xung thần kinh. Ví dụ : Đối với âm cĩ tần số cao, thấp khác nhau thì sẽ kích thích vào các tế bào thụ cảm thính giác khác nhau trong cùng 1 dãy và nhận biết được kích thích khác nhau.
32. 2. Đối với các thơng tin cĩ tính chất định lượng Được mã hĩa theo 2 cách: -Phụ thuộc vào ngưỡng kích thích của các noron:các kích thích yếu→hưng phấn noron cĩ ngưỡng kích thích thấp, và ngược lại kích thích mạnh sẽ gây hưng phấn các nrron kém nhạy cảm địi hỏi ngưỡng kích thích cao. →Thơng tin về cường độ kích thích phụ thuộc vào số lượng noron và loại noron -Phụ thuộc vào tần số xung thần kinh: các kích thích càng mạnh thì tần số xung thần kinh càng cao VD: Kích thích yếu: 6 xung/s; kích thích mạnh: 600 xung/s
33. CÂU 1: Xinap là: A Diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào thần kinh. B Diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào cơ. C Diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào tuyến. D Diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với các loại tế bào khác: tế bào thần kinh, tế bào cơ, tế bào tuyến.
34. CÂU 2: Cấu tạo của xinap gồm: A Màng trước xinap, khe xinap, màng sau xinap. B Chùy xinap, khe xinap, màng sau xinap. C Túi chứa chất trung gian, khe xinap, màng sau xinap. D Ti thể, màng trước xinap, chất trung gian, màng sau xinap.
35. CÂU 3: Chất trung gian hĩa học phổ biến ở thú là: A Axeticolin và serotonin. B Axeticolin và dopamin C Axeticolin và noradrenalin. D Dopamin và serotonin.
36. CÂU 4: Sau khi túi chứa chất trung gian hĩa học bị vỡ, chất trung gian hĩa học sẽ được giải phĩng tới: A Màng trước xináp. B Màng sau xináp. C Túi chứa chất trung gian hĩa học khác. D Khe xináp.
37. CÂU 5: Tốc độ lan tryền của điện thế hoạt động khi đi qua xináp chậm hơn so với trên sợi thần kinh là do: A Lan tryền qua xináp trải qua nhiều giai đoạn. B Lan truyền qua xináp nhờ quá trình khuyếch tán chất trung gian hĩa học qua một dịch lỏng. Lan truyền trên sợi thần kinh giống kiểu lan C truyền trên dây dẫn điện. D A và B đúng.
38. Tế bào thần kinh Cĩ 3 kiểu xináp: +Xináp TBTK-TBTK. +Xináp TBTK-TB cơ. +Xináp TBTK- TB tuyến. Xináp Xináp Xináp Tế bào TK Tế bào cơ TB tuyến A B C
39. Quá trình truyền tin qua xináp gồm mấy giai đoạn? - Gđ1: Xung TK đến chuỳ xinap→ Ca2+ đi vào trong chuỳ xinap - Gđ2: Ca2+ vào trong chuỳ xinap→ bĩng chứa axetilcoline gắn vào màng trước vỡ ra→ giải phĩng axetilcoline vào khe xinap - Gđ3: Axetilcoline gắn vào thụ thể trên màng sau→ xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp
40. Chất trung gian hĩa học cĩ vai trị như thế nào trong việc lan truyền xung thần kinh qua xinap?? Chất trung gian hĩa học làm xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau, xung thần kinh đc lan truyền đi tiêp.