Bài giảng Ngữ văn Khối 7 - Bài 24: Ý nghĩa văn chương (Bản đẹp)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Khối 7 - Bài 24: Ý nghĩa văn chương (Bản đẹp)

1. CHÀO MỪNG
2. Quê hương là chùm khế ngọt Cho con trèo hái mỗi ngày Quê hương là đường đi học Con về rợp bướm vàng bay Quê hương là con diều biếc Tuổi thơ con thả trên đồng Quê hương là con đò nhỏ Êm đềm khua nước ven sông Quê hương là cầu tre nhỏ Mẹ về nón lá nghiêng che Quê hương là đêm trăng tỏ Hoa cau rụng trắngHoài ngoài Thanh thềm Quê hương mỗi người chỉ một Như là chỉ một Mẹ thôi Quê hương nếu ai không nhớ Sẽ không lớn nổi thành người
3. Hoài Thanh I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả:
4. + Hoài Thanh (1909-1982) tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyên, sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo. + Năm 1927 gia nhập Tân Việt Cách mạng đảng. Năm 1931 vào Huế đi dạy học, làm báo, viết văn. - Đã từng là hội viên Hội nhà văn Việt Nam, Tổng thư kí Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam. + Nhà phê bình văn học xuất sắc, tác giả của cuốn Thi nhân Việt Nam (một công trình nghiên cứu về phong trào Thơ mới)
5. Hoài Thanh I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: Sáng tác năm 1936, lúc đầu in trong cuốn “Văn chương và hành động”. Có lần in lại và đổi tên thành “Công dụng và ý nghĩa văn chương”.
6. Ý nghĩa văn chương Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nấc lên, quả tim cùng hòa một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. [ ]
7. Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra cả sự sống.[ ] Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
8. Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. [ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào! (Hoài Thanh* trong Bình luận văn chương, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998)
9. Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật, muôn loài.[ ] Phần 1: Nguồn gốc cốt yếu của văn chương Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thể, văn chương còn sáng tạo ra sự sống.[ ] → Nhiệm vụ của văn chương Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là Phần 2 giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. [ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xoá hết các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xoá hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào! →Công dụng của văn chương
10. Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài
11. (Dẫn chứng) Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. (Lí lẽ) Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. (Luận điểm ) Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. [ ]” - Lập luận chặt chẽ.
12. Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài + Văn chương xuất hiện khi con người có cảm xúc mãnh liệt trước một hiện tượng đời sống. + Văn chương là niềm xót thương của con người trước những điều đáng thương.
13. Cuộc chia tay của những con búp bê
14. Cổng trường mở ra
15. Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài Tình thương, lòng nhân ái, vị tha
16. Trâu ơi, ta bảo trâu này. Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta Cày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày Ai ơi bưng bát cơm đầy Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần → Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động.
17. Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè Một hôm nào đó Như bao hôm nào Đêm nay Bác không ngủ. Chú đồng chí nhỏ Bỏ thư vào bao Lượm Vụt qua qua mặt trận Đạn bay vèo vèo Thư đề thượng khẩn Sợ chi hiểm nghèo -> Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm.
18. Phong tục truyền thống Lễ hội Dù ai buôn đâu bán đâu Mồng chín thánh tám chọi trâu thì về. Bánh chưng bánh dày Trò chơi -> Văn chương bắt nguồn từ văn hoá, lễ hội, trò chơi dân gian, phong tục truyền thống,
19. Tình thương, lòng nhân ái, vị tha Cuộc sống lao động Nguồn gốc của văn chương Cuộc sống chiến đấu Lễ hội, trò chơi, phong tục truyền thống
20. Ý nghĩa văn chương Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra cả sự sống.[ ] Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế,công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
21. • Hoài Thanh viết: “Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống ” • Em hãy giải thích và tìm các dẫn chứng để làm rõ các ý trên.
22. Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. [ ]. • Hình ảnh, kết quả của sự phản ánh, sự miêu tả cuộc sống trong văn chương.
23. → từ cuộc sống lao động. Đức tính giản dị của Bác Hồ Văn chương Trò chơi là hình dung của sự sống Đêm nay Bác không ngủ Lượm Lễ hội Cuộc sống Phong tục chiến đấu
24. Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. [ ] . • . Hình ảnh, kết quả của sự phản ánh, Văn chương dựng lên những hình sự miêu tả cuộc sống trong văn ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc chương. sống hiện tại chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng. Cây bút thần Mã Lương là hình ảnh nhân Phản ánh cuộc đấu tranh vật thể hiện ước mơ của nhân giữa người lao động và dân về tài năng thần kì của con người và tài năng đó giai cấp bóc lột trong được dùng để chống lại cái xã hội phong kiến. ác và tạo dựng cuộc sống tốt đẹp cho người lao động.
25. Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra cả sự sống.[ ] Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
26. Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. [ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào! (Hoài Thanh* trong Bình luận văn chương, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998)
27. Câu 1: Sau khi đọc xong truyện Câu 2: Tình cảm của em đối với cổ tích “Tấm Cám”, em có những cha mẹ ra sao? Khi học xong văn cảm tình cảm, cảm xúc gì? Khi bản “Cổng trường mở ra” và chưa đọc, em có những cảm xúc những bài ca dao nói về công lao đó không? trời biển của cha mẹ, thì tình cảm ấy trở nên như thế nào? ➔Sau khi đọc xong truyện cổ tích ➔ Chúng ta, chắc hẳn ai cũng đều yêu “Tấm Cám”, em thấy cảm thông cho thương và kính trọng cha mẹ. Khi học nhân vật Tấm, và căm giận mẹ con xong văn bản ““Cổng trường mở ra” và Cám. những bài ca dao nói về công lao trời biển của cha mẹ thì tình cảm đó càng ➔ Nhờ văn chương mà em có cảm thêm sâu nặng hơn. xúc đó. Khi chưa đọc em không có cảm xúc đó. Văn chương gây cho ta những tình Văn chương luyện cho ta những cảm ta không có tình cảm ta sẵn có (Văn chương mở rộng tình cảm.) (Văn chương bồi đắp thêm tình cảm.) Văn chương mở rộng, bồi đắp và làm giàu đẹp thêm cho tình cảm cho con người.
28. Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. [ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!
29. Ví dụ 1: Một học sinh khoe với tôi: “Em mới được đi dã ngoại, được tận mắt thấy cảnh núi non, hoa cỏ, được vào rừng nghe tiếng chim kêu, tiếng suối chảy.” Ví dụ 2: a.Núi Đại Huệ xanh thẫm một màu xanh xứ nghệ .(Trần Hoàn) b. Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. ( Nguyễn Du) c. Buổi sáng bình minh , tiếng chim râm ran như một bản nhạc hợp xướng tuyệt vời. ( Trọng Tạo) d. Tiếng suối trong như tiếng hát xa. ( Hồ Chí Minh)
30. Ví dụ 1: Một học sinh khoe với tôi: “Em mới được đi dã ngoại, được tận mắt thấy cảnh núi non, hoa cỏ, được vào rừng nghe tiếng chim kêu, tiếng suối chảy.” Cảnh vật bình thường Ví dụ 2: a.Núi Đại Huệ xanh thẫm một màu xanh xứ nghệ .(Trần Hoàn) b. Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. ( Nguyễn Du) c. Buổi sáng bình minh , tiếng chim râm ran như một bản nhạc hợp xướng tuyệt vời.( Trọng Tạo) d. Tiếng suối trong như tiếng hát xa. ( Hồ Chí Minh)
31. Ví dụ 1: Một học sinh khoe với tôi: “Em mới được đi dã ngoại, được tận mắt thấy cảnh núi non, hoa cỏ, được vào rừng nghe tiếng chim kêu, tiếng suối chảy.” Cảnh vật bình thường Ví dụ 2: a.Núi Đại Huệ xanh thẫm một màu xanh xứ Nghệ. (Trần Hoàn) b. Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. ( Nguyễn Du) c. Buổi sáng bình minh , tiếng chim râm ran như một bản nhạc hợp xướng tuyệt vời. ( Trọng Tạo) d.Tiếng suối trong như tiếng hát xa. ( Hồ Chí Minh) Cảnh vật sống động, đẹp hơn. Văn chương làm đẹp hơn, hay hơn những sự vật bình thường.
32. Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. → Văn chương làm đẹp và làm hay những thứ bình thường. [ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào! -> Văn chương làm giàu đẹp thêm cho cuộc sống.
33. Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG Nguồn gốc Nhiệm vụ Công dụng Tình cảm và vị tha Lòng Là hình Sáng thương dung tạo người, Luyện của sự ra sự Gây những muôn vật, những sống sống tình cảm ta tình cảm muôn loài không có ta sẵn có Tâm hồn, cuộc sống con người giàu, đẹp hơn nhờ văn chương Trình bày vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn, chặt chẽ, dễ hiểu, có lí lẽ, có cảm xúc, hình ảnh
34. Bài học đường đời đầu tiên củaDế Mèn
35. Ý nghĩa văn chương Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
36. Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ? Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. → Văn chương làmNếu đẹp vàtrong làm haypho nhữnglịch thứsử bìnhloài thườngngười xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượngVăn nghèochương lnànàm gisẽàu đếnđẹp thêmbực chonào cu!ộ c sống. Lập luận chặt chẽ, giàu lí lẽ và cảm xúc.
37. - Nắm chắc kiến thức bài học. - Làm bài tập trong vở bài tập ngữ văn. - Chuẩn bị bài: Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu , chú ý: + Đọc kĩ ngữ liệu. + Trả lời theo câu hỏi gợi ý trong sgk – Tr.68 và 96.