Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Bài 28: Liệt kê - Trường THCS Phương Chiểu

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Bài 28: Liệt kê - Trường THCS Phương Chiểu

1. Lê Đức Thiện
2. KIỂM TRA BÀI CŨ. Nêu các biện pháp tu từ mà em đã học? - Nhân hóa - So sánh - Ẩn dụ - Hoán dụ - Chơi chữ - Điệp ngữ.
3. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? 1. Ví dụ: SGK
4. Em cho biết: Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm có gì giống nhau ? Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ] (Phạm Duy Tốn)
5. Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ] (Phạm Duy Tốn) - Khay khảm, trầu vàng, cau đậu, rễ tía - Ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông Từ cùng loại =>Danh từ - Bát yến hấp đường phèn - Tráp đồi mồi chữ nhật - Ống thuốc bạc, Cụm từ cùng loại =>Cụm Danh từ - Đồng hồ vàng, - Dao chuôi ngà, - Ống vôi chạm
6. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét - Cấu tạo: + Từ cùng loại. + Cụm từ cùng loại.
7. Nhận xét: - Khay khảm, trầu vàng, cau đậu, rễ tía Từ cùng loại =>Danh từ - Ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông - Bát yến hấp đường phèn - Tráp đồi mồi chữ nhật - Ống thuốc bạc, Cụm từ cùng loại =>Cụm Danh từ - Đồng hồ vàng, - Dao chuôi ngà, - Ống vôi chạm - Cấu tạo: Các từ hay cụm từ cùng loại, có kết cấu tương tự nhau, sắp xếp nối tiếp nhau. - Ý nghĩa: Cùng nói về các đồ vật được bày biện xung quanh quan phủ. - Tác dụng:Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập Việc tácvới giả tình nêu cảnh ra hàng của dân loạt phu sự việcđang tương vất vả tựchống bằng kết cấuchọi tương với mưa tự như lũ để trên hộ đêcó. tác dụng gì?
8. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét Liệt kê là sắp xếp hàng loạt từ - Cấu tạo: hay cụm Quatừ cù ngtìm loại để diễn tả + Từ cùng loại. đầy đủ hơn,hiểu s víâu dụ,sắc hơn những + Cụm từ cùng loại. khía cạnh khác nhau của thực tế em hãy cho - Tác dụng: Diễn đạt đầy đủ, hay của tư tưởng, tình cảm. sâu sắc hơn biết thế nào 3. Ghi nhớ (SGK) là liệt kê? VD:VườnCho nhà em ví códụ rất nhiều loại hoa: hoa lan, hoa hồng, hoa huệ, hoa cúc
9. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê? 1. Ví dụ: SGK
10. Ví dụ 1:Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau. a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. → Liệt kê theo trình tự sự việc không theo từng cặp. b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. → Liệt kê theo từng cặp.
11. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê? 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét - Liệt kê theo từng cặp và không theo thừng cặp.
12. 1/ Ví dụ: a. Tre tre , nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. -> Dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê. b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và tr ư ởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. -> Không dễ dàng đổi các từ ngữ liệt kê, bởi các hiện tượng liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến. b/ Xét về ý nghĩa: - Tre, nứa, trúc, mai, vầu -> Liệt kê không tăng tiến - Hình thành và trưởng thành -> Liệt kê tăng tiến - Gia đình -> họ hàng -> làng xóm
13. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê? 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét - Liệt kê theo từng cặp và không theo thừng cặp. - Liệt kê tăng tiến và không tăng tiến.
14. Các kiểu liệt kê Xét theo cấu tạo Xét theo ý nghĩa Kiểu liệt Kiểu liệt Kiểu liệt Kiểu liệt kê theo kê không kê tăng kê không từng cặp theo từng tiến tăng tiến cặp
15. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê 1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét - Liệt kê theo từng cặp và không theo từng cặp. - Xét theo cấu tạo, có thể phân - Liệt kê tăng tiến và biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với không tăng tiến. kiểu liệt kê không theo từng cặp. 3. Ghi nhớ: SGK - Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tặng tiến với III. Luyện tập kiểu liệt kê không tăng tiến. 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.
16. 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta: Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung Liệt kê tăng tiến theo thời gian -> Lßng tù hµo vÒ những trang lịch sử vẻ vang qua tấm gương các vị anh hùng dân tộc. Từ các cụ già tóc bạc quyên ruộng đất cho chính phủ. Liệt kê theo từng cặp → Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên đánh giặc.
17. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê III. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây:
18. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: a/ Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc)
19. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: a/ Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) => Liệt kê không theo từng cặp
20. b. Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau: Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)
21. b. Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau: Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) => Liệt kê tăng tiến
22. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê III. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê.
23. 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Kể các hoạt động trên sân trường giờ ra chơi. Sân trường đang yên tĩnh, vắng lặng bỗng ồn ào, nhộn nhịp hẳn lên vì các trò chơi: đá bóng, đá cầu, nhảy dây,
24. 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Trình bày nội dung truyện Nêu cảm xúc của em về ngắn: “Những trò lố hay là Va- hình tượng nhà cách mạng ren và Phan Bội Châu”. Phan Bội Châu Va-ren là tên thực dân – Phan Bội Châu là bậc anh một viên quan cai trị cáo hùng, vị thiên sứ, đấng xả già, xảo trá, bịp bợm, lố thân vì độc lập dân tộc. bịch, bất lương
25. LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê Bài tập nâng cao: III. Luyện tập Hãy viết một đoạn văn 1. Tìm phép liệt kê trong bài ngắn trong đó có sử Tinh thần yêu nước của nhân dân dụng phép liệt kê. ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê.
26. Hướng dẫn học sinh học ở nhà + Học bài thuộc các phần nghi nhớ và vẽ thành sơ đồ bài học. + Hoàn thiện các bài tập vào vở. + Soạn bài tiếp theo: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy; dấu gạch ngang.