Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 53,54: Văn bản "Tiếng gà trưa" - Nguyễn Thị Thanh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 53,54: Văn bản "Tiếng gà trưa" - Nguyễn Thị Thanh

1. KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Đọc thuộc lòng bài thơ của Bác mà em thích nhất. 2. Chọn đáp án đúng. Dòng nêu không đúng nét chung của hai bài thơ Cảnh khuya và Rằm tháng giêng là: A. Hai bài thơ cùng được viết trong thời gian Bác sống và làm việc tại Trung Quốc B. Hai bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt C. Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu trăng tha thiết D. Hai bài thơ toát lên phẩm chất thi sĩ yêu trăng và chiến sĩ, yêu nước nồng nàn. 2
2. KiÓm tra bµi cò: Chän ®¸p ¸n ®óng (A, B, C, D) cho mçi c©u hái sau: 1. ThÓ th¬ cña bµi “C¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng” (phiªn ©m ch÷ H¸n) gièng bµi th¬ nµo sau ®©y? A. Bµi ca C«n S¬n B. TÜnh d¹ tø C. S«ng nói n­íc Nam D. Qua ®Ìo Ngang 2. Hai bµi th¬ “C¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng” miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn ë ®©u? A. Thñ ®« Hµ Néi B. ViÖt B¾c C. T©y B¾c D. NghÖ An 3. NÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña hai bµi th¬ trªn lµ: A. C¶nh vËt võa cã mµu s¾c cæ ®iÓn võa to¸t lªn søc sèng cña thêi ®¹i. B. T©m hån thi sÜ kÕt hîp thËt ®Ñp víi phÈm chÊt chiÕn sÜ trong con ng­êi Hå ChÝ Minh C. Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ biÓu c¶m cao. D. Gåm c¶ 3 ý A, B, C.
3. Tiết 53, 54 Văn bản: GV: Hoàng Thị Mỹ Lệ Trường : THCS Quảng Phương
4. Tiết 53, 54 Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) I. Tìm hiểu chung 1.Tác giả: - Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942-1988) Quê: La Khê - Hà Đông - Hà Tây. - Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ ca hiện đại Việt Nam. - Thơ bà gần gũi, thường viết về những điều bình dị; một hồn thơ trẻ trung, sôi nổi chân thành, tha thiết. - Tác “Xuân phẩm Quỳnh chính: là Tơ một tằm nhà – thơ chồi bẩm biếc, sinh, một nhà thơ vút lên từ số phận, từ tình yêu không bao Hoagiờ vơidọc cạn. chiến Trong hào, cuộc Gió đời Lào ngắn cát ngủi trắng, của mình, Lờichị ruđã trênđi trọn mặt vẹn đất, trên Sân con gađường chiều lớn em của đi thi ca. Con đường đi từ trái tim và ở lại giữa những trái * timCác người tác phẩmđời.” viết cho thiếu nhi: Bầu trời trong quả trứng, Chú gấu trong vòng đu quay, Mùa xuân trên cánh đồng, Vẫn có ông trăng khác
5. Cả gia đình mất:29/8/1988 Cầu Phú Lương
6. Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Đọc – hiểu chú thích 1.Tác giả: 2. Tác phẩm - Hoàn cảnh ra đời: viết trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ. In lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) và in lại trong tập thơ Sân ga chiều em đi (1984) 3. Từ khó (SGK)
7. Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Tìm hiểu chung Hướng dẫn đọc II. Đọc – hiểu văn bản Ø Giọng đọc vui tươi, bồi hồi, phân biệt 1. Đọc lời mắng yêu của bà với lời kể, tả, biểu cảm của nhà thơ trong vai anh bộ đội hành quân xa đang nhớ bà, nhớ nhà, nhớ quê Chú ý mô phỏng âm thanh tiếng gà giọng cao hơn. Ø Đọc với nhịp 3/2, 2/3; đọc nhấn mạnh các điệp từ (nghe, này, vì ), điệp ngữ “Tiếng gà trưa” ở đầu các khổ 2,3,4,7. 8
8. Trên đường hành quân xa TIẾNG GÀ TRƯA Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà trưa Tiếng gà ai nhảy ổ : Có tiếng bà vẫn mắng: Ôi cái quần chéo go “Cục cục tác cục ta” - Gà đẻ mà mày nhìn Ống rộng dài quét đất Rồi sau này lang mặt! Nghe xao động nắng trưa Cháu về lấy gương soi Ôi cái áo trúc bâu Nghe bàn chân đỡ mỏi Lòng dại thơ lo lắng Đi qua nghe sột soạt. Nghe gọi về tuổi thơ Tiếng gà trưa Tiếng gà trưa Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh Ổ rơm hồng những trứng Tay bà khum soi trứng phúc Này con gà mái mơ Dành từng quả chắt chiu Đêm cháu về nằm mơ Khắp mình hoa đốm trắng Cho con gà mái ấp Giấc ngủ hồng sắc trứng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng Cứ hàng năm hàng năm Cháu chiến đấu hôm nay Khi gió mùa đông tới Vì lòng yêu Tổ quốc Bà lo đàn gà toi Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Mong trời đừng sương muối Vì tiếng gà cục tác 9 Để cuối năm bán gà Ổ trứng hồng tuổi thơ. Cháu được quần áo mới
9. Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Tìm hiểu chung II. Đọc – hiểu văn bản 1. Đọc 2. Tìm hiểu văn bản - Thể thơ: Ngũ ngôn (biến thể) - PTBĐ: biểu cảm, miêu tả, tự sự 10
10. Thể thơ ngũ ngôn : có 2 loại Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Thể thơ ngũ ngôn - Có nguồn gốc từ thơ - Có nguồn gốc từ Việt Trung Quốc Nam,bắt nguồn từ thể hát dặm Nghệ Tĩnh và vè dân gian. - Hạn định về số câu, số chữ trong bài. - Không hạn định về số câu, số chữ 4 câu / bài. 5 tiếng / câu.
11. Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Tìm hiểu chung II. Đọc – hiểu văn bản BỐ CỤC 1. Đọc 2. Tìm hiểu văn bản - Thể thơ: Ngũ ngôn (biến thể) Phần 3: Phần 1: Tiếng Phần 2: Tiếng Tiếng gà trưa - PTBĐ: biểu cảm, miêu tả, tự sự gà trưa khơi gà trưa gọi về gợi niềm suy nguồn cảm kỉ niệm tuổi thơ - Bố cục: 3 phần ngẫm (khổ xúc (khổ 1) (khổ 2,3,4,5,6) 7,8) Hồi tưởng quá khứ, suy nghĩ về hiện tại. 12
12. Từ hiện tại quá khứ Suy ngẫm về hiện tại ,
13. Hành quân -> nghe tiếng gà nhảy ổ-> nhớ về kí ức tuổi thơ Kí ức tuổi thơ :ổ trứng hồng,gà mái mơ,mái vàng,tiếng bà mắng , Suy ngẫm về hiện tại: về tổ quốc ,xóm làng, về bà ,ổ trứng hồng. ,
14. Trªn ®­êng hµnh qu©n xa Dõng ch©n bªn xãm nhá TiÕng gµ tr­a ¤i c¸i quÇn chÐo go TiÕng gµ ai nh¶y æ: TiÕng gµ tr­a èng réng dµi quÐt ®Êt “ Côc côc t¸c côc ta” Tay bµ khum soi trøng C¸i ¸o c¸nh tróc b©u Nghe xao ®éng n¾ng tr­a Dµnh tõng qu¶ ch¾t chiu §i qua nghe sét so¹t Nghe bµn ch©n ®ì mái Cho con gµ m¸i Êp * Nghe gäi vÒ tuæi th¬ * * Cø hµng n¨m, hµng n¨m TiÕng gµ tr­a TiÕng gµ tr­a Khi giã mïa ®«ng tíi Mang bao nhiªu h¹nh phóc æ r¬m hång nh÷ng trøng Bµ lo ®µn gµ toi §ªm ch¸u vÒ n»m m¬ Nµy con gµ m¸i m¬ Mong trêi ®õng s­¬ng muèi GiÊc ngñ hång s¾c trøng Kh¾p m×nh hoa ®èm tr¾ng §Ó cuèi n¨m b¸n gµ Nµy con gµ m¸i vµng Ch¸u ®­îc quÇn ¸o míi Ch¸u chiÕn ®Êu h«m nay L«ng ãng nh­ mµu n¾ng V× lßng yªu Tæ quèc V× xãm lµng th©n thuéc TiÕng gµ tr­a Bµ ¬i, còng v× bµ Cã tiÕng bµ vÉn m¾ng V× tiÕng gµ côc t¸c -Gµ ®Î mµ mµy nh×n æ trøng hång tuæi th¬ Råi sau nµy lang mÆt! Ch¸u vÒ lÊy g­¬ng soi ( Xu©n Quúnh ) Lßng d¹i th¬ lo l¾ng
15. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Tìm hiểu chung - Hoàn cảnh: Trên đường hành quân II. Đọc – hiểu văn bản Bên xóm nhỏ 1. Đọc Buổi trưa vắng - Thể thơ: Ngũ ngôn (biến thể) - Tiếng gà:“Cục cục tác cục ta” - PTBĐ: biểu cảm, miêu tả, tự sự  Âm thanh quen thuộc, bình dị, của làng - Bố cục: 3 phần quê; dự báo điều tốt lành; gắn bó với kỉ 2. Tìm hiểu văn bản niệm tuổi thơ, gợi nhớ quê hương. a) Tiếng gà trưa khơi nguồn - Cảm giác: Nghe xao động nắng trưa cảm xúc Nghe bàn chân đỡ mỏi Thảo luận Nghe gọi về tuổi thơ. nhóm (Thời Trong 3 câu gian 3 phút) thơ trên tác giả đã sử dụng các biện ?? pháp tu từ nào? 16 Nêu tác dụng?
16. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 49: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Tiết 1) (Xuân Quỳnh) I. Đọc – hiểu chú thích - Hoàn cảnh: Trên đường hành quân II. Đọc – hiểu văn bản Bên xóm nhỏ 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung Buổi trưa vắng - Thể thơ: Ngũ ngôn (biến thể) - Tiếng gà: “Cục cục tác cục ta” - PTBĐ: biểu cảm, miêu tả, tự sự  Âm thanh quen thuộc, bình dị, của làng quê; - Bố cục: 3 phần dự báo điều tốt lành; gắn bó với kỉ niệm tuổi 3. Tìm hiểu chi tiết thơ, gợi nhớ quê hương. a) Tiếng gà trưa khơi nguồn cảm xúc - Cảm giác : Nghe xao động nắng trưa (Thị giác) V C § T©m tr¹ng: (Xúc giác) - Xóc ®éng, båi håi, xao xuyÕn. Nghe bàn chân đỡ mỏi - Nçi nhí trµo d©ng. Nghe gọi về tuổi thơ. (Tâm hồn) V C - B©ng khu©ng khi kØ niÖm trµn vÒ. . Điệp từ, đảo ngữ: § T×nh c¶m s©u nÆng, th¾m thiÕt víi . Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: quª h­¬ng, víi kØ niÖm tuæi th¬.  Giäng th¬ ngät ngµo tha thiÕt, ©m hư­ëng17  Nhµ th¬ cã t×nh yªu lµng quª th¾m ng©n vang lay ®éng lßng ngư­êi;diÔn t¶ sù thiÕt s©u nÆng; t©m hån tinh tÕ, båi håi xao xuyÕn trong t©m hån ng­ưêi lÝnh nh¹y c¶m, thiÕt tha yªu cuéc ®êi. trÎ.
17. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) I. Đọc – hiểu chú thích II. Đọc – hiểu văn bản 1. Đoc, tìm hiểu chung 2. Tìm hiểu chi tiết a) Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê b) Tiếng gà trưa khơi gợi những kỷ niệm tuổi thơ
18. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) II. Đọc – hiểu văn bản Tiếng gà trưa 2. Tìm hiểu chi tiết Ổ rơm hồnghồng những trứng b) Tiếng gà trưa khơi gợi những kỉ Này con gà mái mơ niệm tuổi thơ: Khắp mình hoa đốmđốm trắngtrắng * Kỉ niệm về ổ trứng, con gà mái mơ, Này con gà mái vàng mái vàng Lông óngóng như màu nắng + Từ ngữ gợi hình ảnh + Điệp từ “này” + So sánh: lông óng như màu nắng => Hình ảnh con gà mái mơ, mái vàng và trứng hồng đẹp như tranh. => Gợi vẻ đẹp tươi sáng đầm ấm, 19 bình dị của làng quê.
19. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) b) Tiếng gà trưa khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ: * Kỉ niệm về những con gà mái mơ, mái vàng * Những kỉ niệm về bà: Cứ hàng năm hàng năm Tiếng gà trưa Khi gió mùa đông tới Có tiếng bà vẫn mắng: Bà lo đàn gà toi → Nỗi lo - Gà đẻ mà mày nhìn Mong trời đừng sương → Lời bà của bà Rồi sau này lang mặt! muối Cháu về lấy gương soi mắng Để cuối năm bán gà Lòng dại thơ lo lắng Cháu được quần áo mới Tiếng gà trưa → Cách Ôi cái quần chéo go Tay bà khum soi trứng bà chăm → Niềm Ống rộng dài quét đất Dành từng quả chắt chiu chút từng vui của Cho con gà mái ấp quả trứng Ôi cái áo trúc bâu cháu Đi qua nghe sột soạt. 20
20. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) II. Đọc – hiểu văn bản 2. Tìm hiểu chi tiết a) Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê Có tiếng bà vẫn mắng: b) Tiếng gà trưa khơi gợi những kỉ niệm - Gà đẻ mà mày nhìn tuổi thơ: Rồi sau này lang mặt * Kỉ niệm về ổ trứng, con gà mái mơ, Cháu về lấy gương soi mái vàng Lòng dại thơ lo lắng * Những kỉ niệm về bà: + Lời bà mắng: - Lời trách mắng suồng sã, thân yêu → Thể hiện sự quan tâm, tình yêu của bà dành cho cháu và tâm hồn trong sáng, hồn nhiên của cháu 21
21. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) + Cách bà chăm chút từng quả trứng: Tay bà khum soi trứng -> Người bà thôn quê chịu thương, Dành từng quả chắt chiu chịu khó, tiết kiệm Cho con gà mái ấp 22
22. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) * Những kỉ niệm về bà: + Lời bà mắng: + Cách bà chắt chiu từng quả trứng: + Nỗi lo của bà: Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới - Bà lo đàn gà sẽ chết khi sương muối xuất hiện 23 -> Nỗi lo vì niềm vui của cháu, nỗi lo giản dị mà chân thật
23. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) ?? ? Qua các đoạn thơ trên em có cảm nghĩ gì về người bà? Và hình ảnh người bà em có suy nghĩ gì về những người phụ nữ Việt Nam? =>Bà là người tần tảo, chịu thương chịu khó, thương yêu cháu, tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam giàu lòng nhân hậu, giàu đức hi sinh. 24
24. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) Thảo luận nhóm Qua các khổ thơ ở phần 2, em hiểu được gì về tình cảm bà dành cho cháu và của cháu đối với bà? Nêu cảm nhận ?? của em về tình bà cháu? 25
25. Tình bà cháu Bà Cháu Thương yêu, chăm lo, quan Biết ơn, yêu thương và tâm đến cháu kính trọng bà. Sâu nặng, đằm thắm và cảm động .
26. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ GiấcGiấc ngủngủ hồnghồng sắc trứng → Giấc ngủ hồng : Mơ những điều tốt lành và hạnh phúc. → Niềm hạnh phúc của tuổi thơ - ổ trứng đi vào giấc mơ của cháu - giấc mơ của sự hạnh phúc và thanh bình
27. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) * Suy tư về mục đích chiến đấu Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu TổTổ quốcquốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vìvì bàbà Vì tiếngtiếng gàgà cụccục táctác Ổ trứng hồng tuổi thơ - Điệp từ “vì”→ Nhấn mạnh mục đích chiến đấu của cháu ÞTình yêu gia đình hòa quyện, gắn liền với tình yêu đất nước. 4/19/2021
28. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) II. Đọc – hiểu văn bản 2. Tìm hiểu chi tiết a) Tiếng gà trưa thức dậy tình cảm làng quê b) Tiếng gà trưa khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ: c) Tiếng gà trưa gợi những suy tư: III. Tổng kết 1. Nghệ thuật - Thể thơ 5 chữ xen kẽ những câu thơ 3 chữ, sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật. 2. Nội dung - Những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình làm sâu sắc hơn tình yêu quê hương đất nước * Ghi nhớ SGK/151 29
29. Chủ đề 12: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM Tiết 4: Văn bản: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) 30