Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu

Nội dung text: Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu

1. Bài 18: I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 1. Cấu tạo chung Hợ̀ tuõ̀n hoàn gụ̀m những thành phõ̀n nào ?
2. 1. Cấu tạo chung Dịch tuõ̀n hoàn Tim Hợ̀ thụ́ng mạch máu
3. BàiⅠ 18: I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 1. Cấu tạo chung  Dịch tuần hoàn:máu,hoặc hỗn hợp máu + dịch mụ  Tim: là một cái máy bơm hỳt và đẩy máu chảy trong mạch máu  Hệ thụ́ng mạch máu: động mạch, mao mạch, tĩnh mạch. 2. Chức năng  Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sụ́ng của cơ thể.
4. II- Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật  Ở động vật đa bào cú cơ thể nhỏ, dẹp và động vật đơn bào : Chưa cú hợ̀ tuõ̀n hoàn, các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.  Ở động vật đa bào cú kớch thước cơ thể lớn: Cú hợ̀ tuõ̀n hoàn HỆ TUẦN HOÀN HỞ HỆ TUẦN HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN HOÀN HỆ TUẦN HOÀN KÍN HỆ TUẦN HOÀN KẫP
5. * Hệ tuần hoàn hở Động mạch O2 CO2 Tế bào CO2 CO2 O2 TIM KhoangCO cơ2 thể Tĩnh mạch Khoang cơ thể
6. * Hệ tuần hoàn kín O2 Động mạch Tế bào CO2 Mao TIM mạch Tĩnh mạch
7. * Đờng đi của máu Tim tim Động mạch Tim Tĩnh mạch Mao mạch (Máu TĐC với tế bào Sơ đồ hệ tuầnqua hoàn thành maohở mạch ) Sơ đồ hệ tuần hoàn kín Trờn cơ sở đó quan sát hỡnh + Đọc thụng tin SGK, thảo luận nhúm hoàn thành nội dung PHT bờn dưới trong thời gian 6 phỳt: PHT - Sự khác biệt giữa hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín
8. HTH Hệ tuần hoàn hở Hệ tuần hoàn kín Chỉ tiờu so sánh Đại diợ̀n Điểm khác ở cấu tạo Đường đi của máu Đặc điểm
9. Hệ tuần hoàn hở Hệ tuần hoàn kín Đại - Đa sụ́ động vật thõn mềm - Mực ụ́ng, bạch tuộc, giun đụ́t, diợ̀n (ụ́c sờn, trai ) và Chõn khớp chõn đõ̀u và động vật cú xương (cụn trựng, tụm ) sụ́ng Điểm - Khụng cú mao mạch - Cú mao mạch khác ở cấu tạo Đường Tim ĐM Khoang cơ thể Tim ĐM MM đi của mỏu TM TM -HTH hở cú 1 đoạn máu đi ra -Hợ̀tuõ̀n hoàn kớn cú máu lưu khỏi mạch mỏu, tràn vào thụng liờn tục trong mạch kớn. Đặc khoang cơ thể và trộn lẫn với - Máu trao đổi chất với tế bào dịch mụ. qua thành mao mạch. điểm - Máu tiếp xỳc và trao đổi chất - Mỏu chảy trong ĐM dưới áp trực tiếp với các tế bào. lực cao hoặc trung bỡnh, tụ́c độ - Mỏu chảy trong ĐM dưới áp mỏu chảy nhanh lực thấp, tụ́c độ máu chảy chậm
10. II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT: ▼ Cho biết ưu điểm của hệ tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn hở? Trong hợ̀ tuõ̀n hoàn kớn, máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bỡnh. Tụ́c độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh → đáp ứng tụ́t hơn nhu cõ̀u trao đổi khớ và trao đổi chất của cơ thể. ▼Cho biết vai trũ của Tim trong tuần hoàn máu? -Tim hoạt động như một cỏi bơm hỳt mỏu về và đẩy mỏu đi. Tim là động lực chớnh đẩy mỏu chảy tuõ̀n hoàn trong cỏc mạch mỏu.
11. Hỡnh 18- HỆ TUẦN HOÀN KÍN A- Hệ tuần hoàn đơn B- Hệ tuần hoàn kộp của của cá chim và thỳ
12. ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HTH ĐƠN Động mạch Mao mạch mang mang  Quan sỏt Động mạch hỡnh, chỉ ra TÂM THẤT đường đi của lưng mỏu trong TÂM NHĨ HTH đơn của cỏ? Và giảisl25 thớch vỡ sao Tĩnh mạch Mao mạch HTH của cỏ gọi là HTH đơn?
13. *Sơ đồ hệ tuần hoàn đơn của cỏ Cỏc mao mạch Động mạch chủ lưng ở cỏc cơ quan Cỏc mao mạch mang Tĩnh mạch bụng Động mạch Tõm thất Tõm nhĩ mang Hệ tuần hoàn đơn của cỏ Mao *Đường đi của mỏu trong HTH đơn : mạch Động mạch mang Máu từ tõm thất mang Tõm nhĩ Tĩnh mạch Mao mạch ở Động mạch cỏc cơ quan lưng
14. ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KẫP Động mạch Mao mạch phổi phổi Tĩnh mạch phổi VềNG TUẦN HOÀN NHỎ TÂM NHĨ PHẢI TÂM NHĨ TRÁI  Quan sỏt hính, chỉ ra TÂM THẤT TRÁI đường đi của Động mạch chủ mỏu trong TÂM THẤT PHẢI HTH kộp?Và VềNG TUẦN 26 giải thớch vỡ sao Tĩnh mạch HOÀN LỚN HTH của thỳ Mao mạch được gọi là HTH kộp? 25
15. *Đường đi của hệ tuần hoàn kộp của chim và thỳ: Vũng tuõ̀nhoàn nhỏ Vũng tuõ̀nhoàn lớn Động mạch Mỏu về tõm nhĩ phải Tõm thất phải phổi Mao mạch phổi Tĩnh mạch chủ trờn và tĩnh Tĩnh mạch phổi mạch chủ dưới Tõm nhĩ trỏi Mao mạch ở cỏc cơ quan Động mạch chủ Tõm thất trỏi
16. *Chất lượng mỏu đi nuụi cơ thể: - Mỏu pha (Ếch, nhỏi) - Mỏu ớt pha (Bũ sỏt, trừ cỏ sấu) - Mỏu khụng bị pha trộn (Chim và thỳ)
17.  Hệ tuần hoàn kớn Hệ tuần hoàn đơn Hệ tuần hoàn kộp Đại diện Cỏ Lưỡng cư, bũ sát, chim, thỳ - Tõm thất → Động - Vũng tuõ̀n hoàn nhỏ: Tõm thất Đường mạch mang → Mao phải -> Động mạch phổi →Phổi đi của mạch mang → Động ->Tĩnh mạch phổi→Tõm nhĩ trái mạch lưng -> Mao - Vũng tuõ̀n hoàn lớn: Tõm thất máu mạch ở các cơ quan -> trái ->Động mạch chủ→Mao Tĩnh mạch →Tõm nhĩ mạch ở các cơ quan ->Tĩnh mạch chủ →Tõm nhĩ phải. Áp lực Trung bỡnh Cao mỏu
18. Vỡ sao hợ̀ tuõ̀n hoàn kộp cú ưu điểm hơn hợ̀ tuõ̀n hoàn đơn? Máu sau khi được trao đổi khớ (lấy O2) từ cơ quan trao đổi khớ lại trở về tim và được tim bơm đi → động mạch chủ. Do vậy tạo ra 1 áp lực đẩy máu đi rất lớn, tụ́c độ máu chảy nhanh, máu đi được xa. Điều này làm tăng hiợ̀u quả cung cấp2 O và chất dinh dưỡng cho tế bào đụ̀ng thời thải nhanh chất thải ra ngoài.
19. CỦNG CỐ Hướng tiến hoỏ Chưa cú hợ̀ tuõ̀n hoàn Cú hợ̀ tuõ̀n HTH HTH Hở hoàn Kín HTH đơn HTH kộp
20. CỦNG CỐ Cõu 1: Cấu tạo chung của hợ̀ tuõ̀n hoàn gụ̀m: A. Tim, động mạch, tĩnh mạch, mao mạch B.B Tim, hợ̀ mạch, dịch tuõ̀n hoàn C. Tim, hợ̀ mạch, máu D. Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, máu
21. CỦNG CỐ Cõu 2: Đường đi của máu trong hợ̀ tuõ̀n hoàn hở theo thứ tự là: A Động mạch, mao mạch, tĩnh mạch, tim B Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, tim CC Động mạch, khoang cơ thể, tĩnh mạch, tim D Động mạch, tĩnh mạch, khoang cơ thể, tim
22. CỦNG CỐ Cõu 3:Hệ tuần hoàn kín với 2 vũng tuần hoàn cú ở những động vật nào? • Chọn cõu trả lời đỳng: • A. Chỉ cú ở mực ụ́ng, bạch tuộc, giun đất. • B. Chỉ cú ở lưỡng cư, bũ sát, chim, thỳ. • C. Chỉ cú ở cá, lưỡng cư và bũ sát. • D. Chỉ cú ở mực ụ́ng, bạch tuộc, giun đụ́t và cá
23. CỦNG CỐ Cõu 4:Vỡ sao hệ tuần hoàn hở chỉ thích hợp cho động vật cú kích thước nhỏ, ít hoạt động? Vỡ tụ́c độ máu chậm, khả năng điều hũa phõn phụ́i máu đến các cơ quan chậm. Cõu 5:Tại sao cụn trựng cú kích thước nhỏ nhưng vẫn hoạt động mạnh? VD dế mốn, chõu chấu . Vỡ hoạt động trao đổi khớ cho các tế bào ở cụn trựng do hợ̀ thụ́ng ụ́ng khớ đảm nhận, chứ khụng phải là hợ̀ tuõ̀n hoàn
24. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài cũ, trả lời các cõu hỏi cuụ́i bài và đọc bài19 . Tuõ̀n hoàn máu (Tiếp theo) Cõu 1. Tại sao hợ̀ tuõ̀n hoàn của cụn trựng được gọi là hợ̀ tuõ̀n hoàn hở? Cõu 2. Tại sao hợ̀ tuõ̀n hoàn của cá, lưỡng cư, bũ sát, chim và thỳ được gọi là hợ̀ tuõ̀n hoàn kớn?
25. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Cõu 3: Hoàn thành Phiếu học tập sau: Nội dung Hệ tuần hoàn Hệ tuần hoàn đơn kộp 1. Đại diện 2. Cấu tạo tim 3. Sụ́ vũng tuần hoàn, áp lực của máu chảy trong động mạch 4. Chất lượng máu đi nuụi cơ thể
26. CẢM ƠN THẦY Cễ VÀ CÁC EM ĐÃ CHÚ í LẮNG NGHE !
27. Nội dung HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN HỆ TUẦN HOÀN KẫP Lưỡng cư, bũ sát, chim và 1. Đại diện cá thỳ -3 ngăn: 2 tõm nhĩ, 1 tõm thất -4 ngăn: 2 tõm nhĩ, 1 tõm thất, - 2 ngăn : 1 tõm nhĩ và 1 vỏch ngăn tõm thất chưa hoàn 2.Cấu tạo tim tõm thất toàn -4 ngăn: hoàn chỉnh, 2 tõm nhĩ, 2 tõm thất 3. Sụ́ lượng vũng tuần - 1 vũng - 2 vũng (1 vũng tuõ̀n hoàn hoàn, áp lực lớn, 1 vũng tuõ̀n hoàn nhỏ máu chảy - Mỏu chảy dưới ỏp lực qua phổi trong động trung bỡnh - Mỏu chảy dưới ỏp lực cao mạch - Mỏu pha (ếch, nhỏi) 4. Chất lượng - Mỏu ớt pha (bũ sỏt) mỏu đi nuụi cơ - Mỏu giàu oxi do qua mang - Mỏu đỏ tươi, khụng bị pha thể (chim và thỳ)
28. Cắt cổ con chõu chõu chấu và con gà . Con nào chết nhanh hơn? Vỡ sao? • Con gà chết nhanh hơn . Vỡ con gà cú hệ tuần hoàn kớn tốc độ và ỏp lực mỏu chảy nhanh gà mất mỏu nhiều -> gà chết nhanh Vỡ sao hệ tuần hoàn hở chỉ thớch hợp cho động vật cú kớch thước nhỏ, ớt hoạt động? • Vỡ tốc độ mỏu chậm, khả năng điều hũa phõn phối mỏu đến cỏc cơ quan chậm.
29. • Vỡ sao các đụng vật cú xương sống và kớch thước cơ thờ̉ lớn cõ̀n phải cú hệ tuõ̀n hoàn kớn? ->Những động vật cú kớch thước cơ thờ̉ lớn, hoạt động mạnh tốn nhiều năng lượng, nhu cầu cung cấp chất dinh dưỡng và đào thải cao => hệ tuần hoàn kớn cú cấu tạo hoàn hảo, vận tốc vận chuyờ̉n mỏu nhanh, dũng mỏu lưu thụng liờn tục trong mạch với ỏp lực cao, cú thờ̉ điều hoà được do đú khả năng vận chuyờ̉n chất dinh dưỡng và chất đào thải tốt, đỏp ứng được cho những cơ thờ̉ sinh vật cú nhu cầu cung cấp và đào thải cao .
30. Hướng tiến hoỏ + Chưa cú hợ̀ thụ́ng tuõ̀n hoàn→ cú hợ̀ tuõ̀n hoàn + HTH hở → HTH kớn + HTH đơn → HTH kộp + Cú sự pha trộn máu giàu O2 và giàu CO2 → khụng cú sự pha trộn máu giàu O2 và giàu CO2
31. HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN: Cỏ HỆ TUẦN HOÀN KẫP: ĐV cú phổi: Lưỡng cư, bũ sát, chim, thỳ