Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Bài 14: Bạch cầu - miễn dịch - Phan Thị Lệ Hằng

Nội dung text: Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Bài 14: Bạch cầu - miễn dịch - Phan Thị Lệ Hằng

1. TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH Tiết 14- bài 14 BẠCH CẦU- MIỄN DỊCH GV: PHAN THỊ LỆ HẰNG
2. KiÓm tra bµi cò 1- Em hãy nêu thành phần của máu và huyết tương; trình bày chức năng của huyết tương và hồng cầu? 2- Môi trường trong có chức năng gì?
3. Tr¶ lêi - M¸u gåm 2 thµnh phÇn: HuyÕt t¬ng chiÕm (55%) vµ tÕ bµo m¸u( 45%) (gåm hång cÇu, tiÓu cÇu, b¹ch cÇu) + HuyÕt t¬ng cã 90% níc, 10% c¸c chÊt dinh dìng, hoãc m«n, kh¸ng thÓ, chÊt th¶i, muèi kho¸ng giúp tham gia vËn chuyÓn c¸c chÊt trong c¬ thÓ + Hång cÇu cã Hb cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi O2 vµ CO2 ; hồng cầu vËn chuyÓn khí tõ phæi vÒ tim tíi c¸c tÕ bµo vµ tõ tÕ bµo vÒ phæi - M«i trêng trong c¬ thÓ gåm: M¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt giúp tÕ bµo trao ®æi chÊt víi m«i trêng ngoµi
4. Tiết 14- bài 14 BẠCH CẦU – MIỄN DỊCH I- Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu trong việc bảo vệ cơ thể tránh tác nhân gây nhiễm: 1- Giới thiệu một số nét về bạch cầu. 2- Hiểu sự tương tác giữa kháng nguyên- kháng thể 3- Nắm được các hoạt động chủ yếu của bạch cầu. II- Miễn dịch
5. GIỚI THIỆU MỘT SỐ NÉT VỀ BẠCH CẦU 1- Cấu tạo bạch cầu - Bạch cầu là tế bào có nhân, kích thước khá lớn: đường kính 8-18 µm, số lượng ít hơn rất nhiều so với hồng cầu, không có hình dạng nhất định. - Bạch cầu gồm: Bạch cầu ưa kiềm, bạch cầu trung tính, bạch cầu ưa axit, bạch cầu limphô, bạch cầu mônô. -Bạch cầu được có thời gian sống hàng giờ, hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng tùy loại, tùy nhu cầu cơ thể, chẳng hạn khi chống nhiễm trùng nó sẽ chết sớm hơn. 2- Một số đặc tính của bạch cầu: - Xuyên mạch: Có khả năng thay đổi hình dạng, xuyên vách giữa các tế bào để tới những nơi cần thiết. - Chuyển động theo kiểu amip: Chuyển động bằng chân giả với tốc độ cao. - Thực bào: Bắt các vật lạ rồi tiêu hóa chúng.
6. I . CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CHUÛ YEÁU CUÛA BAÏCH CAÀU Caâu 1: Khaùng nguyeân laø gì? Khaùng nguyeân laø nhöõng phaân töû ngoaïi lai coù khaû naêng kích thích cô theå taïo ra khaùng theå. Caâu 2: Khaùng theå laø gì? Khaùng theå laø nhöõng phaân töû prôtêin do cô theå tieát ra ñeå choáng laïi khaùng nguyeân.
7. Khaùng theå A Quan saùt hình cho bieát cô cheá hoaït ñoäng cuûa khaùng nguyeân vaø khaùng theå ? KHAÙNG NGUYEÂN  Cô cheá A chìa khoaù vaø oå khoùa Khaùng theå B KHAÙNG NGUYEÂN B Töông taùc khaùng nguyeân vaø khaùng theå
8. THẢO LUẬN NHÓM Các nhóm quan sát SGK hình 14-1; 14.3; 14.4 SGK Theo ý kiến nhóm mình các bạn hãy cho biết: Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào bảo vệ cơ thể?
9. Muõi kim OÅ vieâm söng leân Vi khuaån Ñaïi thöïc baøo Ñaïi thöïc baøo Baïch caàu (BC mônô) trung tính Baïch caàu trung tính SÔ ÑOÀ HOAÏT ÑOÄNG THÖÏC BAØO Baïch caàu (coù baïch caàu trung tính vaø baïch caàu moânoâ) hình thaønh chaân giaû nuoát vaø tieâu hoùa vi khuaån
10. Teá baøo B tieát Caùc khaùng theå Vi khuaån bò khaùng khaùng theå theå voâ hieäu hoaù SÔ ÑOÀ TIEÁT KHAÙNG THEÅ ÑEÅ VOÂ HIEÄU HOAÙ CAÙC KHAÙNG NGUYEÂN Tế bào limphô B (do hạch bạch huyết sinh ra) tiết ra kháng thể vô hiệu hóa kháng nguyên bằng cách kết dính kháng nguyên.
11. Phaân töû proâteâin ñaëc hieäu Teá baøo T Teá baøo Loã thuûng nhieãm vi treân maøng khuaån teá baøo Teá baøo nhieãm bò phaù huyû SÔ ÑOÀ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TEÁ BAØO T PHAÙ HUYÛ TEÁ BAØO CÔ THEÅ ÑAÕ NHIEÃM BEÄNH Nhaän dieän với tế bào cơ thể bị nhiễm VK, VR nhờ các kháng nguyên của VK, VR bộc lộ trên bề mặt tế bào nhiễm bệnh, tế bào limphô T (do tuyến ức sinh ra) tiết ra phân tử proâteâin ñaëc hieäu laøm tan teá baøo nhieãm bệnh theo cô cheá chìa khoùa vaø oå khoùa
12. KẾT LUẬN ➢ Khi vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể bạch cầu tham gia bảo vệ bằng 3 tầng : + Tầng 1: Vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể chưa kịp tiết độc tố đã bị THỰC BÀO: Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn rồi tiêu hoá + Tầng 2: Nếu thoát khỏi sự thực bào thì tế bào LIMPHÔ B sẽ tiết kháng thể vô hiệu hoá vi khuẩn + Tầng 3: Vi khuẩn đã gây nhiễm tế bào thì tế bào nhiễm khuẩn sẽ bị phá hủy bởi tế bào LIMPHÔ T
13. Nếu cơ thể chúng ta không được miễn dịch sẽ như thế nào?
14. II . MIEÃN DÒCH 1/ Mieãn dòch laø gì? Mieãn dòch laø khaû naêng cô theå khoâng bò maéc beänh naøo ñoù dù sống ở môi trường có vi khuẩn gây bệnh. 2/ Coù maáy loaïi mieãn dòch? Sự khác nhau giữa các loại MD? Coù 2 loaïi mieãn dòch laø MD töï nhieân vaø MD nhaân taïo + MDTN laø cô theå töï taïo ra khaùng theå choáng laïi vi khuaån gaây beänh. MDTN chia 2 loại: (1) Không bao giờ bị mắc 1 số bệnh gọi là MD bẩm sinh. (2) Một người đã từng bị mắc bệnh nào đó 1 lần thì sau sẽ không mắc lại bệnh đó nữa gọi là MD tập nhiễm. + MDNT laø do mình chuû ñoäng taïo ra khaùng theå bằng cách tiêm văcxin.
15. Em có hiểu biết gì về việc tiêm phòng bằng văcxin? -Văcxin là chế phẩm có tính kháng nguyên dùng để tạo hệ miễn dịch đặc hiệu, chủ động nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với 1 số tác nhân gây bệnh. -Hệ miễn dịch nhận diện vacxin là vật lạ nên hủy diệt chúng và “ghi nhớ” chúng. Về sau, khi tác nhân gây bệnh thực thụ xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch đã ở tư thế sẵn sàng tấn công tác nhân gây bệnh nhanh chóng và hiệu quả (bằng cách huy động nhiều thành phần của hệ miễn dịch, đặc biệt là đánh thức các tế bào limpho ghi nhớ) - Văcxin có thể là các Virut hoặc Vi khuẩn sống, đã giảm độc lực khi đưa vào cơ thể sẽ không gây bệnh hoặc gây bệnh rất nhẹ. - Hạn chế của Văcxin: + Hiệu quả như: Văcxin uốn ván, sởi, bại liệt + Chưa hiệu quả như: AIDS, sốt rét Vì vậy Văcxin chưa phải là vũ khí vạn năng, hiệu quả cũng khó đánh giá chính xác.
16. Phản ứng miễn dịch Tế bào gây bệnh Vi rút mang Tổn thương mầm bệnh Kháng nguyên lạ Đại thực bào Tế bào gây Tấn công tế bào gây bệnh bệnh bị tiêu Xuất hiện kháng diệt nguyên bề mặt Kích thích tế bào T Tế bào T độc Tế bào T giúp kích thích
17. MỘT SỐ VACXIN NÊN TIÊM CHO TRẺ 1-Vacxin DTaP kháng bạch hầu, uốn ván, ho gà 2- Vacxin viêm gan B, viêm gan A, bại liệt 3-Vacxin ngăn ngừa thủy đậu (Bệnh gây ra nhiễm trùng da dẫn đến nhiều biến chứng, dễ lây) 4-Vacxin Hib ( cúm B) do 1 loại VK gây viêm màng não rất nguy hiểm 5 –Vacxin MMR ngừa bệnh sởi, quai bị, rubella 6- Vacxin ngừa ung thư tử cung cho bé gái (9- 26 tuổi)
18. CUÛNG COÁ Haõy choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát: 1. Hoaït ñoäng naøo laø hoaït ñoäng cuûa teá baøo LimPhoâ B ? * A Tieát khaùng theå voâ hieäu hoùa khaùng nguyeân B Thöïc baøo baûo veä cô theå . C Töï tieát chaát baûo veä cô theå 2. Baïch caàu tham gia baûo veä cô theå baèng cô cheá naøo ? A Thöïc baøo C Phaù huûy teá baøo bò nhieãm beänh B Tieát khaùng theå * D caû 3 ñuùng 3. Mieãn dich laø gì? Coù maáy loaïi mieãn dòch? Mieãn dòch laø khaû naêng cô theå khoâng maát moät soá beänh naøo ñoù. Coù 2 loaïi mieãn dòch töï nhieân vaø mieãn dòch nhaân taïo
19. DAËN DOØ - Hoïc thuoäc baøi - Soaïn baøi: Ñoâng maùu vaø nguyeân taéc truyeàn maùu + Trình baøy cô cheá ñoâng maùu ( döïa vaøo hình veõ vaø TT SGK) + ÔÛ ngöôøi coù maáy nhoùm maùu ? + Truyeàn maùu tuaân theo nguyeân taéc naøo? + Keõ sô ñoà T48 vaøo taäp .