Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện từ trường

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện từ trường

1. Câu 1 Khi đặt hai nam châm lại gần nhau thì chúng tương tác với nhau như thế nào? *Hai từ cực của hai nam châm đặt gần nhau: - Cùng tên thì chúng đẩy nhau. - Khác tên thì chúng hút nhau. Câu 2 Xác định tên các từ cực của nam châm ở hình bên dưới? S N S N
2. Ở vật lí lớp 7 ta đã biết dòng điện chạy qua cuộn dây có tác dụng từ. Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng từ hay không? Công tắc Cuộn dây Nguồn điện + -
3. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG I. LỰC TỪ 1. Thí nghiệm (H 22.1 SGK) A B C1: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm khi đóng công tắc K? A
4. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG I./ LỰC TỪ: 1. Thí nghiệm: A - Đóng khoá K, kim nam châm bị lệch khỏi phương Bắc – Nam địa lí - Mở khoá K, kim nam châm trở về vị trí ban đầu. - Đổi chiều dòng điện: kim nam châm cũng bị lệch nhưng ngược chiều với phương ban đầu. - Tăng cường độ dòng điện trong mạch, góc lệch của kim nam châm tăng. 6
5. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG I./ LỰC TỪ: 1. Thí nghiệm: A Kim nam châm lệch đi chứng tỏ điều gì? Dòng điện tác dụng lực (còn gọi là lực từ) lên kim nam châmLàm thíđặt nghiệm gần nó. với dây dẫn có hình dạng bất kì cũng có kết quả tương tự. 7
6. BÀI 22 I/ Lùc tõ : 1. ThÝ nghiÖm : 2. KÕt luËn : Dßng ®iÖn qua d©y dÉn th¼ng hay d©y dÉn cã hình d¹ng bÊt kú ®Òu x¶y ra t¸c dông lùc (gäi lµ lùc tõ) lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn nã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.
7. BÀI 22 III. Vận dụng C4 : Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn có dòng điện hay không? * Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn, nếu: + Kim nam châm không có hiện tượng gì chứng tỏ trong dây dẫn không có dòng điện chạy qua + Kim nam châm bị lệch đi chứng tỏ trong dây dẫn có dòng điện,
8. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG I./ LỰC TỪ: Nam châm thử II./ TỪ TRƯỜNG: 1. Thí nghiệm: Một KNC (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam-Bắc. Đưa nó đến các vị tríC2 khác. Có hiệnnhau tượng xung quanhgì xảy radây với kimQuan nam châm?sát hiện tượng khi dẫn có dòng điện hoặc xung đưa kim nam châm xung - Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc quanh nam châm. quanh dây dẫn có dòng điện.
9. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG Thí nghiệm hình 22.1 được gọi là TN Ơ-xtet. Phát kiến của Ơ-xtet về sự liên hệ giữa điện và từ vào năm 1820 đã mở đầu cho bước phát triển mới của điện từ học thế kỷ XIX và XX. Thí nghiệm của Oersted là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện Hans Christian Oersted (1777 – 1851)
10. BÀI 22: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn- Tõ trêng I/ Lùc tõ : 1. ThÝ nghiÖm : 2. KÕt luËn : II/ Tõ trêng : 1. ThÝ nghiÖm Mét kim nam ch©m (gäi lµ nam ch©m thö) ®îc ®Æt tù do trªn trôc th¼ng ®øng, ®ang chØ híng Nam-B¾c. Đưa nã ®Õn c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau xung quanh d©y dÉn cã dßng ®iÖn hoÆc xung quanh thanh nam ch©m. C2: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm, khi đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện?
11. Tiết 24 I.Lực từ: HOẠT ĐỘNG NHÓM II. Từ trường: 1.Thí nghiệm: Nam Bắc - Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam – Bắc.
12. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG I./ LỰC TỪ: II./ TỪ TRƯỜNG: 1. Thí nghiệm: + - Các em làm thí nghiệm đưa kim nam châm đến các vị trí khác nhau xung quanh thanh nam châm. C2. Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm? Hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong thí nghiệm chứng tỏ không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có lực từ tác dụng lên KNC đặt trong nó. Ta nói không gian đó có từ trường. 14
13.  I/ Lùc tõ : II/ Tõ trỜng : 1. ThÝ nghiÖm C3: Ở mçi vÞ trÝ, sau khi nam ch©m ®· ®øng yªn, xoay cho nã khái hướng võa x¸c ®Þnh, bu«ng tay. NhËn xÐt híng cña kim nam ch©m sau khi ®· trë l¹i vÞ trÝ c©n b»ng. - Kim nam ch©m lu«n lu«n chØ mét hướng x¸c ®Þnh
14. bài 22: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn- Tõ trêng I/ Lùc tõ : II/ Tõ trêng : 1. ThÝ nghiÖm HiÖn tîng x¶y ra ®èi víi 2. KÕt luËn kim nam ch©m trong thÝ - Kh«ng gian xung quanh nam nghiÖm trªn chøng tá ch©m, xung quanh dßng ®iÖn cã kh«ng gian xung quanh kh¶năngKh«ngt¸c giandông xunglùc quanhtõ lªn namkim dßng ®iÖn, xung quanh namch©m,ch©m xung ®Ætquanhtrong dßngnã ®iÖn. Ta cã nãitõ trongtrêngkh«ng gian ®ã cã tõ trêng. nam ch©m cã gì ®Æc biÖt? - T¹i mçi vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong tõ tr- êng cña thanh nam ch©m hoÆc cña dßng ®iÖn, kim nam ch©m ®Òu chØ mét híng x¸c ®Þnh.
15. I/ Lùc tõ : II/ Tõ trƯỜng : 1.ThÝ nghiÖm 2. KÕt luËn 3Qua. C¸ch c¸cnhËn thÝbiÕt nghiÖmtõ trường trªn,: ta cã thÓ nhËn biÕt tõ trờng b»ng c¸ch nµo? - Dïng kim nam ch©m ®Ó nhËn biÕt tõ trêng. - DïngN¬i nµo kimtrong namkh«ng ch©mgian cã lùc tõ t¸c dông lªn kim nam ch©m thì n¬i ®ã cã tõ trường. C¸c em xem l¹i thÝ nghiÖm
16. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG Giáo dục bảo vệ môi trường • Trong không gian, từ trường và điện trường tồn tại trong một trường thống nhất là điện từ trường. Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên trong không gian. • Các sóng radio, sóng vô tuyến, ánh sáng nhìn thấy, tia X, tia gamma cũng là sóng điện từ. Các sóng điện từ truyền đi mang theo năng lượng. Năng lượng sóng điện từ phụ thuộc vào tần số và cường độ sóng. Sử dụng điện thoại di động đúng cách, không sử dụng đàm thoại quá lâu để giảm thiểu tác hại của sóng điện từ đối với cơ thể, tắt điện thoại khi ngủ hay để xa người. Tăng cường sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định, chỉ sử dụng điện thoại di động khi cần thiết 19
17. • Xây dựng đường dây cao thế, các trạm phát sóng điện từ xa khu dân cư; Giữ khoảng cách giữa các trạm phát sóng phát thanh truyền hình một cách thích hợp
18. BÀI 22 - Từ trường thường được phát hiện ở khu vực: - Lân cận các đường dây cao thế.
19. BÀI 22 Từ trường thường được phát hiện ở khu vực: - Khu vực xung quanh thiết - Các dây tiếp đất bị điện đang vận hành: màn của các thiết bị hình máy vi tính, đồng hồ điện điện, máy sấy tóc, điện thoại di động .
20. Tiết 24 ❖ Rùa biển, Cá hồi nhờ vào từ trường Trái đất để tìm chính xác nơi mà chúng sinh ra.
21. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG 24
22. BÀI 22 III. Vận dụng C4 : Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn có dòng điện hay không? * Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn, nếu: + Kim nam châm không có hiện tượng gì chứng tỏ trong dây dẫn không có dòng điện chạy qua + Kim nam châm bị lệch đi chứng tỏ trong dây dẫn có dòng điện,
23. BÀI 22 C5 : Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường C5. Thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Bắc - Nam Nam Bắc
24. BÀI 22 • Trái đất là một nam châm khổng lồ: + Địa cực Bắc là cực từ nam + Địa cực Nam là cực từ bắc Tác dụng của gió mặt trời làm thay đổi điện từ trường gây ra hiện tượng bão từ làm thay đổi đột ngột độ sáng và chuyển động cực quang tạo ra hiện tượng bắc cực quang và nam cực quang và ảnh hưởng đến sức khoẻ, hệ thống thông tin liên lạc.
25. BÀI 22 C6. Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam – Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ? C6. Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
26. Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG 29
27. Từ trường không tồn tại ở đâu? xung quanh nam châm xung quanh điện tích đứng yên xung quanh trái đất xung quanh dòng điện
28. Dưới tác dụng của từ trường trái đất: Hai nam châm đặt gần nhau sẽ hút nhau Hai nam châm đặt gần nhau sẽ đẩy nhau Kim nam châm luôn chỉ hướng bắc nam Nam châm luôn hút được sắt.
29. Dặn dò - Häc kü bµi. M« t¶ l¹i thÝ nghiÖm ¥-xtet. - Tìm hiểu 2 khái niệm Từ phổ và đường sức từ. - Làm bài tập 22.2, 22.4 trang 27-SBT.
30. Bµi häc kÕt thóc t¹i ®©y.
31. CHÚC THẦY CÔ VUI KHỎE! C¸m ¬n c¸c em!