Bài giảng môn Vật lí Lớp 9 - Tiết 62, Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

Nội dung text: Bài giảng môn Vật lí Lớp 9 - Tiết 62, Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

1. + Các nguồn phát ánh sáng trắng và các nguồn phát ánh sáng màu. a. Đèn led phát ra ánh sáng màu: đỏ, vàng, lục. b. Bút laze thường dùng phát ra ánh sáng đỏ c. Đèn ống phát ra ánh sáng: đỏ, vàng, tím dùng trong quảng cáo Ngoài ra có một số loại bút phát ra ánh sáng xanh, vàng
2. Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu xanh Chùm sáng trắng Chùm sáng trắng Tấm lọc màu xanh Tấm lọc màu xanh Chùm sáng đỏ Chùm sáng xanh Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu đỏ Chùm sáng đỏ Chùm sáng xanh
3. Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu xanh Chùm sáng trắng Chùm sáng đỏ Chùm sáng trắng Chùm sáng xanh Tấm lọc màu xanh Tấm lọc màu xanh Chùm sáng đỏ Thấy tối Chùm sáng xanh Chùm sáng xanh Tấm lọc màu đỏ Tấm lọc màu đỏ Chùm sáng đỏ Chùm sáng đỏ Chùm sáng xanh Thấy tối
4. Tiết 62 – Bài 53 SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
5. I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH 1. Thí nghiệm 1. Bố trí thí nghiệm như hình vẽ Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. Quan sát dải màu thu được trên màn hứng sáng Nguồn sáng trắng Tấm chắn khe sáng Lăng kính Màn
6. Màn A Nguồn sáng P trắng Đỏ Lăng kính Cam Tấm chắn khe sáng Vàng Lục Lam Chàm C1. Hãy mô tả màu sắc của dải màu trên. Tím B Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được một dải các màu từ đỏ đến tím, như màu sắc cầu vồng.
7. 2. Thí nghiệm 2: a. Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh b. Chắn khe sáng bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh. Hãy dự đoán hiện tượng xảy ra C2. Tiến hành quan sát và mô tả hình ảnh thu được.
8. a. Ta thấy có vạch sáng đỏ Ta thấy có vạch sáng xanh
9. b. Khi chắn khe bằng tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch đỏ; bằng tấm lọc màu xanh có vạch xanh, hai vạch này không cùng nằm một chỗ. Khi chắn khe bằng tấm lọc nửa màu đỏ, nửa màu xanh thì ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau.
10. C3. Em hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định sự đúng, sai của hai ý kiến sau : Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng. SAI Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt. ĐÚNG
11. C4. Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng ? Trước lăng kính ta chỉ có một dải sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được nhiều dải sáng màu. Như vậy, lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng nói trên ra nhiều dải sáng màu, nên ta nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.
12. 3. Kết luận: Khi chiếu chùm tia sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD.
13. 1. Thí nghiệm 3. C5. Hãy mô tả hiện tượng quan sát được. Ta thấy nhìn theo phương này, có ánh sáng màu này, theo phương khác có ánh sáng màu khác.
14. Có thể phân tích chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD. C6. Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng màu gì ? Ánh sáng trắng ➢Ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào ? Tùy theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng đi từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia. ➢Tại sao có thể nói thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng. Trước khi đến đĩa CD, chùm sáng là chùm sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau đi theo các phương khác nhau. Vậy thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng
15. 2. Kết luận Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên trên mặt ghi của một đĩa CD. III. KẾT LUẬN CHUNG Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
16. IV. VẬN DỤNG: C7. Có thể coi tấm lọc các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được không ? ĐƯỢC C8. Đặt gương phẳng nằm chếch một góc khoảng 30 vào khay nước. Đặt trước trán một mảnh giấy nhỏ trên có một vạch đen nằm ngang. Bố trí sao cho vạch đen nằm song song với đường giao nhau cảu mặt gương và mặt nước (hình 53.3) Hãy nhìn ảnh cảu vạch đen qua phần gương ở trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
17. C8. Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu.
18. C9. Nêu thêm một vài hiện tượng thực tế về sự phân tích ánh sáng trắng Vào đêm Trăng rằm, nếu đặt một gương phẳng ở đáy một chậu nước. Nhìn vào gương ta thấy Mặt trăng có nhiều vòng tròn có màu khác nhau, đó là do ánh sáng Mặt Trăng đã bị phân tích. Khi quan sát các váng dầu mỡ trên mặt nước, bóng bóng xà phòng hay cầu vồng, ta thấy chúng có nhiều màu sắc khác nhau. Đó là vì chùm ánh sáng Mặt Trời chiếu tới chúng lớp váng dầu, bóng xà phòng bị phân tích thành nhiều màu khác nhau.
19. GHI NHỚ Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD. Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.
20. Bản thân lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt không màu, nên nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được. Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn giống nhau. Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng.
21. Một số câu hỏi Khi chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm lọc màu ta sẽ được một chùm sáng màu. Phải chăng trong chùm sáng trắng có chùm sáng màu ? Tại sao trước những cơn mưa dông, trên bầu trời thường xuất hiện cầu vồng ?