Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Bài 51: Bài tập Quang hình học - Bùi Thị Minh Yến

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Bài 51: Bài tập Quang hình học - Bùi Thị Minh Yến

1. TRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG- LÂM HÀ- LÂM ĐỒNG GV : Bùi Thị Minh Yến Bài tập về Dựng ảnh của vật qua thấu kính hội tụ và thấu kính phân kỳ
2. KHỞI ĐỘNG. ( 3 phút) ? Vẽ tiếp đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính : S F ▪ ▪ O ▪
3. Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính : S S ▪ F ▪ I I S O ’ / F S F O F ’ + Tia tới đến quang tâm thì + Tia tới đến quang tâm thì Tia ló tiếp tục truyền thẳng Tia ló tiếp tục truyền thẳng + Tia tới song song với trục chính + Tia tới song song với trục thì tia ló qua tiêu điểm. chính thì tia ló có đường kéo dàiqua tiêu điểm. + Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló + Tia tới có hướng qua tiêu điểm song song với trục chính. thì tia ló song song với trục chính.
4. Bài tập 1: Dùng 2 trong 3 tia sáng đặc biệt để vẽ ảnh của điểm sáng S và vật AB trong hình. Nhận xét về đặc điểm của ảnh. S S F F O O ▪ ( ) ▪ ▪ ▪ ( ) B B F F * * / * A O F/ * A O F
5. Gợi ý: 1. Muốn dựng ảnh S’ của điểm sáng S, ta chỉ cần vẽ đường truyền của hai trong ba tia sáng đặc biệt. Giao điểm các tia sáng ló là ảnh thật, Giao điểm với đường kéo dài của tia ló là ảnh ảo của điểm sáng qua thấu kính. 2. Muốn dựng ảnh A'B' của AB : Dựng ảnh B’ của điểm B (Giống ảnh điểm sáng S), sau đó từ B’ hạ vuông góc với trục chính là A’ ta được ảnh A'B' cần dựng.( A nằm trên trục chính thì ảnh của nó cũng nằm trên trục chính; AB vuông với trục chính thì ảnh cũng vuông với trục chính)
6. Hình vẽ bài 1 ▪ S/ S ▪ S ▪ S/ ▪ ▪ O F F O
7. Bài tập 2: Hãy cho biết S/ là ảnh tạo bởi loại thấu kính nào? Tại sao? Bằng phép vẽ, xác định vị trí thấu kính - quang tâm, tiêu điểm của thấu kính trong mỗi hình khi biết vị trí của điểm sáng S và ảnh S’ ▪ S/ S S ▪ ▪ S/ ▪ b) a) ▪ S/ S ▪ c)
8. Gợi ý: * Neáu S, S’ naèm hai phía thaáu kính beân treân vaø döôùi truïc chính ➔ S, S’ Ngược chiều , TK là hoäi tuï Neáu S, S’ naèm cuøng phía thaáu kính(naèm 1 beân so với truïc chính( :Coù 2 tröôøng hôïp coù theå xaûy ra, aûnh ñeàu laø aûnh aûo: a/ Tröôøng hôïp 1: S’ naèm gaàn truïc chính hôn ➔ TK phaân kyø b/ Tröôøng hôïp 2: S’ naèm xa truïc chính hôn S ➔ TK hoäi tuï * Cách dựng ảnh: + Noái S vôùi S’, tia naøy có phần tới và ló truyền thẳng laø tia 1 qua quang taâm O. tại O vẽ thấu kính vuông góc với trục chính. + Từ S vẽ tia 2 song song với trục chính, gặp thấu kính khúc xạ thì tia ló (hoặc tia ló kéo dài) giao với tia 1 tại ảnh S/ + Điểm cắt của tia 2 ( tia 2 kéo dài) với trục chính là tiêu điểm F. + xác định tiêu điểm thứ hai ( lấy đối xứng hay bằng cách vẽ tia thứ 3)
9. Bài tập 3: Cho vị trí vật AB ảnh A’B’ trong hình, hãy cho biết đặc điểm của ảnh và ảnh đó tạo bởi loại TK nào?, bằng phép vẽ xác định vị trí thấu kính, quang tâm, và các tiêu điểm. B B/ B B/ A A / A/ A Hình 1 Hình 2
10. Gợi ý: AÛnh vaø vaät cuøng chieàu: aûnh lớn hôn vaät →thaáukính hội tụ -øAÛnh vaø vaät cuøng chieàu: aûnh nhoû hôn vaät →thaáukính phaân kì Cách dựng ảnh: tương tự bài 2. + Noái B vôùi B’, tia naøy có phần tới và ló truyền thẳng laø tia 1 qua quang taâm O. tại O vẽ thấu kính vuông góc với trục chính. + Từ B vẽ tia 2 song song với trục chính, gặp thấu kính khúc xạ thì tia ló (hoặc tia ló kéo dài) giao với tia 1 tại ảnh B/ + Điểm cắt của tia 2 ( tia 2 kéo dài) với trục chính là tiêu điểm F. + xác định tiêu điểm thứ hai ( lấy đối xứng hay bằng cách vẽ tia thứ 3)
11. B/ B O F F
12. Bài tập về nhà Caâu 1. Khi naøo thaáu kính hoäi tuï cho aûnh thaät , cho aûnh aûo, tính chaát cuûa aûnh thaät , aûnh aûo đó nhö theá naøo? Caâu 2. Neâu cách vẽ aûnh của một điểm sáng qua thaáu kính ? 3. Dùng các tia sáng đặc biệt qua thấu kính để vẽ ảnh của vật AB (AB vuông góc với trục chính và A nằm trên trục chính): B B O * * * * O F/ F A F/ F A
13. *: Bài tập kết hợp vẽ hình và tính toán. VD: Cho thaáu kính, tieâu cöï f, khoaûng caùch d từ vaät ñeán thaáu kính, veõ vaø xaùc ñònh khoaûng caùch aûnh ñeán thaáu kính, ñoä lôùn aûnh Daïng naøy duøng các tia ñaëc bieät ñeå veõ Aùp duïng hình học ñeå tính khoaûng caùch aûnh ñeán thaáu kính, ñoä lôùn aûnh  Goïi OF = OF/ =f ( tieâu cöï cuûa thaáu kính)  Goïi d laø khoaûng caùch töø vaât ñeán thaáu kính  Goïi d/ laø khoaûng caùch aûnh ñeán thaáu kính  AB= h laø ñoä lôùn cuûa vaät d A B = AB  A/B/ = h/ laø ñoä lôùn aûnh d ▪Ta sẽ có ñöôïc caùc coâng thöùc sau: 1 1 1 = + f d d
14. TRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG- LÂM HÀ- LÂM ĐỒNG Bài tập về Dựng ảnh của vật qua thấu kính hội tụ và thấu kính phân kỳ
15. Nâng cao: Cho vaät AB , aûnh A/B/,aûnh vaø vaät vuoâng goùc truïc chính nhö hình sau: Baèng caùch veõ, haõy cho bieát thaáu kính loaïi gì? Xaùc ñònh truïc chính ,vò trí, quang taâm, vaø tieâu ñieåm cuûa thaáu kính? / A A/ B B F/ O A A / B B/
16. Nâng cao :Cho hình veõ sau: Haõy cho bieát loaïi thaáu kính, veõ tieáp tia loù b/ cuûa tia tôùi b vaø xaùc ñònh tieâu ñieåm F cuûa thaáu kính a a/ a a/ S F/ b b S/
17. Nâng cao : Cho hình veõ sau: Haõy cho bieát loaïi thaáu kính, veõ tieáp tia loù 2/ cuûa tia tôùi 2 vaø xaùc ñònh tieâu ñieåm F cuûa thaáu kính 1/ 1/ 1 1 S S/ 2 2 2/
18. a’ a a a’ b b a’ a’ a a S b b a’ a’ S’ b b’ b’ S b a a S S’ b b b’ b’
19. Tieát hoïc ñaõ heát, kính chaøo quyù thaày coâ Chuùc caùc em hoïc sinh ngoan, hoïc gioûi.