Chuyên đề Sử dụng phương pháp bàn tay nặn bột trong giảng dạy môn Vật Lí thể hiện qua bài “Truyền tải điện năng đi xa"

Nội dung text: Chuyên đề Sử dụng phương pháp bàn tay nặn bột trong giảng dạy môn Vật Lí thể hiện qua bài “Truyền tải điện năng đi xa"

1. Chuyên đề Vật Lí 9 CHUYÊN ĐỀ LÍ THUYẾT: SỐ 04 - Tên chuyên đề: “SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP BÀN TAY NẶN BỘT TRONG GIẢNG DẠY MÔN VẬT LÍ THỂ HIỆN QUA BÀI “ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA” - Người thực hiện; Đ/c Vũ Thị Xuân - Thời gian thực hiện; Thứ 6 ngày 28/10/2022 - Nội dung chuyên đề. A. LÍ THUYẾT 1. Khái niệm về phương pháp “Bàn tay nặn bột”: Phương pháp “Bàn tay nặn bột” là phương pháp “giảng dạy khoa học dựa trên tìm tòi khám phá” kiến thức của HS. 2. Tiến trình dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề. - Là một tình huống do giáo viên chủ động đưa ra như là một cách dẫn nhập vào bài học - Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi lớn của bài học. - Câu hỏi phải phù hợp với trình độ học sinh, gây mâu thuẫn nhận thức và kích thích tính tò mò của học sinh. - Giáo viên phải dùng câu hỏi mở, tuyệt đối không được dùng câu hỏi đóng. Bước 2: Bộc lộ quan niệm ban đầu của học sinh. - Giáo viên khuyến khích học sinh nêu những suy nghĩ, nhận thức ban đầu của mình về sự vật, hiện tưởng mới. - Giáo viên cho học sinh trình bày bằng nhiều hình thức: viết, vẽ, nói, . - Giáo viên không nhất thiết phải chú ý tới các quan niệm đúng, cần phải chú trọng đến các quan niệm sai. Bước 3: Đề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm. 3.1. Đề xuất câu hỏi. - Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, GV giúp HS đề xuất câu hỏi. - GV cần khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong lớp từ đó HS đặt câu hỏi liên quan đế bài học.àđể giúp học sinh so sánh 3.2. Đề xuất phương án thực nghiệm nghiên cứu. - Từ những câu hỏi của HS, GV nêu câu hỏi cho HS đề nghị các em đề xuất thực nghiệm để tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi đó. - GV ghi chú lên bảng các đề xuất của HS để các ý kiến sau không trùng lặp. - Khuyến khích HS tự đánh giá ý kiến nhau hơn là ý kiến của GV nhận xét. Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi – nghiên cứu - Quan sát tranh và mô hình và ưu tiên thực nghiệm trên vật thật - Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, GV giúp HS đề xuất câu hỏi. - GV cần khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong lớp từ đó HS đặt GV: VũThị X u â n - Trường THCS Hợp Hưng Page 1
2. Chuyên đề Vật Lí 9 câu hỏi liên quan đến bài học để giúp học sinh so sánh. Bước 5: Kết luận và hợp thức hóa kiến thức mới. B. VÍ DỤ : Khi dạy phần 1: Tìm hiểu về sự hao phí điện năng trên đường dây truyền tải điện và các cách làm giảm hao phí điện năng trên đường dây truyền tải điện năng đi xa. Bước 1: Tình huống xuất phát + GV: GV chiếu một số hình ảnh về truyền tải điện năng đi xa? Từ đó, giáo viên nêu câu hỏi: Trong quá trình truyền tải điện năng đi xa thì có sự hao phí điện năng không? Nguyên nhân của sự hao phí đó (nếu có)? Tại sao khi truyền tải điện năng đi xa người ta thường dùng các dây dẫn điện to và lắp đặt rất nhiều trạm biến thế? + HS liên hệ được thực tế các vấn để đó, từ đó ý thức được vấn đề mà giáo viên nêu ra là trong quá trình truyền tải điện năng đi xa thì có sự hao phí điện năng không? Nguyên nhân của sự hao phí đó (nếu có)? Tại sao khi truyền tải điện năng đi xa người ta thường dùng các dây dẫn điện to và lắp đặt rất nhiều trạm biến thế? Bước 2: Bộc lộ những hiểu biết ban đầu của học sinh + GV đặt câu hỏi : Theo các em, tại sao khi truyền tải điện năng đi xa người ta thường dùng các dây dẫn diện to và lắp đặt rất nhiều trạm biến thế? + Trong quá trình quan sát, cố gắng nắm bắt nhanh những quan niệm khác biệt của học sinh, chọn những học sinh có quan niệm "sai" nhiều nhất để yêu cầu lên trình bày trước, những học sinh có quan niệm "đúng" nhất cho trình bày sau. (Các ý kiến trả lời của học sinh đều là các dự đoán) + HS làm việc cá nhân ghi lại những hiểu biết của mình về vấn đề GV đã nêu. + HS thảo luận để thống nhất ý kiến. Ghi vào bảng phụ hoặc ghi vào vở những hiểu biết để trình bày sau đó. Bước 3: Đề xuất giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm. + GV tổ chức cho học sinh tìm hiểu nguyên nhân của sự hao phí điện năng? Xây dựng công thức tính điện năng hao phí ? Từ công thức đề ra các cách để làm giảm hao phí điện năng? Cách nào là tối ưu nhất? Ví sao ? + GV yêu cầu các nhóm báo cáo và chia sẻ kiến thức với nhau? + GV chia sẻ và lưu ý các cách làm giảm hao phí điện năng cho HS ghi nhớ HS từ các quan niệm ban đầu xây dựng được công thức tính điện năng hao phí trên đường dây truyền tải điện và đưa ra các phương án để làm giảm hao phí điện năng trên đường dây truyền tải điện năng đi xa. P + Công suất của dòng điện : P = U.I => I = (1) U 2 + Công suất toả nhiệt hao phí: Php = I . R (2) GV: VũThị X u â n - Trường THCS Hợp Hưng Page 2
3. Chuyên đề Vật Lí 9 R.P2 + Từ (1) và (2) → Công suất hao phí do toả nhiệt: Php = U 2 Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi - nghiên cứu + Giáo viên yêu cầu các nhóm thảo luận và đưa ra các biện pháp để làm giảm hao phí điện năng. + GV: Yêu cầu thảo luận và ghi kết quả lại là ý kiến thống nhất chung của cả nhóm. + Trong quá trình học sinh thảo luận, giáo viên đi đến từng nhóm để giúp đỡ học sinh khi cần, quan sát nhanh vở thực hành của học sinh để nắm bắt các kết quả thảo luận. Đưa ra những gợi ý, hướng dẫn cần thiết để các nhóm đi đúng hướng, tuy nhiên không làm giúp học sinh. + Phân tích các biện pháp để là giảm hao phí điện năng + Thảo luận trao đổi và thống nhất ý kiến đưa ra cách nào là làm giảo hao phí điện năng tối ưu nhất Bước 5: Kết luận và hợp thức hóa kiến thức. + Giáo viên phát phiếu cho học sinh và yêu cầu học sinh tổng hợp kiến thức? - Yêu cầu một nhóm báo cáo kết quả và cho các nhóm chia sẻ kiến thức? Kiểm tra lại tính chính xác của các dự đoán ban đầu? - GV chia sẻ kiến thức với HS và chốt lại kiến thức .Nêu các câu hỏi để học sinh giải thích thêm về các kết quả thảo luận thu được. - Các nhóm báo cáo và chia sẻ kiến thức với nhau + HS: Nhận các phiếu tổng kết kiến thức và ghi bài vào vở + HS ghi nhớ lại các kiến thức PHIẾU TỔNG KẾT KIẾN THỨC 1. Nguyên nhân của sự hao phí điện năng trên đường dây truyền tải điện năng đi xa là:..................................................................................................................... 2. Công thức tính điện năng hao phí trên đường dây truyền tải điện Php = .................................................................................. 3. Các cách để làm giảm hao phí điện năng trên đường dây truyên tải điện năng đi xa - ....................................................................................................................... - ........................................................................................................................ *Cách tối ưu nhất là:........................................................................................ GV: VũThị X u â n - Trường THCS Hợp Hưng Page 3