Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 119: Lựa chọn trật tự từ trong câu

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 119: Lựa chọn trật tự từ trong câu

1. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi.
2. HOẠT ĐỘNG 1 Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
3. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk  2.Nhận xét: Gợi ý trả lời câu hỏi 1/SGK Thay đổi trật tự từ trong câu "Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn khàn của người hút nhiều xái cũ." bằng nhiều cách khác nhau mà không thay đổi nghĩa cơ bản của câu. . Gõ đầu roi xuống đất . cai lệ . thét . bằng . giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ Hãy sắp xếp những cụm từ trên thành những câu văn đồng nghĩa với câu in đậm.
4. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu: 1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ. 2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất. 3. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất. 4. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét. 5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. 6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
5. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Trả lời câu hỏi câu hỏi 2 SGK/ trang 111. 2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong đoạn trích? (Gợi ý tìm tác dụng của việc sắp xếp trên)
6. Hãy chỉ rõ hiệu quả của câu in đậm trong đoạn trích Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) =>Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
7. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk  2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. - Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
8. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 1 Trả lời câu hỏi câu hỏi 3 SGK/ trang 111. 3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. ( Gợi ý: Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. )
9. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (1) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! -> Chủ yếu liên kết câu trước với câu sau
10. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (2) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chỉ liên kết với câu trước.
11. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (3)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Nhấn mạnh sự hung hãn
12. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (4)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét: - Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! → Chỉ liên kết với câu sau
13. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (5)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chỉ liên kết với câu sau
14. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (6)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Nhấn mạnh sự hung hãn và liên kết với câu sau
15. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu. Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau. 
16. Kết thúc hoạt động 1 2. Nhận xét - Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. - Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. Ghi nhớ SGK/111
17. Bài tập nhanh: Cho câu: “Rất đẹp hình Hình anh lúc nắng chiều rất đẹp. anh lúc nắng chiều.” Hình anh rất đẹp lúc nắng chiều. (Tố Hữu, Lên Tây Bắc) Lúc nắng chiều hình anh rất đẹp. Hãy biến đổi câu thơ trên thành những câu có trật tự từ khác nhau?
18. TIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II. Một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ: 1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 111  2.Nhận xét: HOẠT ĐỘNG 2 Một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ. Trả lời câu hỏi 1.a.(sgk/111)
19. 1. Trật tự từ trong những I. Nhận xét chung. bộ phận câu in đậm dưới *. Ghi nhớ 1: (SGK- 111) đây thể hiện điều gì ? a. Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một II. Một số tác dụng của sự người ốm nặng, sợ hoặc xảy sắp xếp trật tự từ ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không 1. Ví dụ 1: dám nói. Đùng đùng, cai lệ a.1 giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập - Thể hiện thứ tự trước sau đến chỗ anh Dậu. các hoạt động của tên cai lệ. Chị Dậu xám mặt, vội a.2 vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. - Thể hiện thứ tự trước sau các hoạt động của chị Dậu. (Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
20. I. Nhận xét chung. *. Ghi nhớ 1: (SGK- 1. Trật tự từ trong 111) những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện II. Một số tác dụng của sự điều gì ? sắp xếp trật tự từ b. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống 1. Ví dụ 1.b: tay xuống phản, anh vừa b.1 rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới - Thể hiện thứ bậc cao thấp kề vào đến miệng, cai lệ và của nhân vật, cũng có thể phản người nhà lí trưởng đã ánh thứ tự xuất hiện của các sầm sập tiến vào với những nhân vật. roi song, tay thước và dây b.2 thừng. - Thể hiện thứ tự trước sau (Ngô Tất Tố - Tắt đèn) của các vật dụng theo sự quan sát của người nói.
21. 2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận I. Nhận xét chung. câu in đậm dưới đây : a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép *. Ghi nhớ 1: (SGK- của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái 111) nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. (Thép Mới - Cây tre Việt Nam) b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép II. Một số tác dụng của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, của sự sắp xếp trật tự đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hy sinh từ để bảo vệ con người. 2. Ví dụ 2: c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hy sinh để bảo vệ con người.
22. VD2: So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ: a.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới, Cây tre Việt Nam) Hiệu quả diễn đạt cao hơn vì có nhịp điệu, đảm bảo hài hòa về ngữ âm (nhịp 2/2/4/4, TB/TT/TTBB/TBTT) b.Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Nhấn mạnh hình ảnh, liên kết với các câu khác, chưa hài hòa về ngữ âm. c.Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Nhấn mạnh hình ảnh, liên kết với các câu khác, chưa hài hòa về ngữ âm.
23. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ 1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk 2.Nhận xét Ví dụ 1  a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật Ví dụ 2:  cách viết a( của tác giả) hay hơn vì có sự hài hoà về mặt ngữ âm
24. 2. Nhận xét: * Trật tự từ trong câu có thể: - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói ). - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói. Ghi nhớ SGK/112
25. BÀI TẬP NHANH Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. ( Thanh Tịnh, Tôi đi học) ? Cụm từ in màu đỏ trong đoạn văn trên dùng để làm gì? Liên kết câu sau với câu trước
26. Tiết2 119 LỰA CHỌNClick TRẬTto add TỰ Title TỪ TRONG CÂU I. Nhận xét chung: II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ: III. Luyện tập:
27. a. Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo trình tự thời gian xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử.
28. TK 13 (1288) Năm 40 -43 CN Năm 225 -248 TK 15 TK 18
29. b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi ! Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca (Tố Hữu, Ta đi tới ) -“Đẹp vô cùng” (đảo lên phía trước) → nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc mới được giải phóng; -“hò ô”(đưa lên phía trước) hiệp vần “ô”(sông Lô) → không gian mênh mang sông nước; -Bắt vần chân “ngạt- hát” → tạo sự hài hòa ngữ âm cho khổ thơ.
30. c. - Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn. - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần. (Nguyễn Công Hoan, Ngựa người, người ngựa) Mật thám được lặp Tạo liên kết đội con gái với câu lại đứng trước.
31. Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới: - Nắm được tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu.Lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. - Hoàn thành bài tập viết đoạn văn. Tìm và thử giải thích cách sắp xếp trật tự từ trong một câu văn, câu thơ cụ thể. Hoàn thành tất cả các bài tập trang 122. *Chuẩn bị bài mới: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận - Xem lại đề bài, nắm lại dàn ý của bài văn nghị luận. - Nêu hệ thống luận điểm mà em đã sử dụng trong bài làm.
32. CHÀO TẠM BIỆT! KÍNH CHÚC SỨC KHỎE QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HS!